W powstającej w XVIII wieku portowej osadzie, dzisiejszym Świnoujściu, dwie pierwsze, głownie wtedy ulice, wychodziły z obecnego Placu Wolności, gdzie znajdowała się najważniejsza wówczas w portowej osadzie instytucja -Urząd Licencyjny. W jego gestii leżało przyznawanie licencji oraz zezwoleń handlowych i żeglugowych , a nawet przydział działek i materiałów budowlanych. Gdy zarządca licencyjny Kühl z niego wychodził, miał do wyboru tylko dwie ścieżki; jedna wiodąca bezpośrednio do kościoła w Westswine, druga do brzegu Świny, w kierunku przystani statków i łodzi.

Tak więc w sposób naturalny powstał zarys osi nowego miasta: kościół - dom licencyjny - przystań portowa, to były trzy punkty, miedzy którymi wówczas trwał ruch. Piloci i kapitanowie osiedlali się między portem a domem licencyjnym i tak powstała już w 1748 roku ulica którą nazywano potocznie Lotsenstrasse - ulica Pilotów. Ich przedstawiciele zamieszkiwali siedem domów, dochodząc aż do morza, którego brzeg wówczas znajdował się w okolicach obecnego Kapitanatu Portu. Ta pierwsza i najważniejsza wówczas ścieżka a później ulica, to dzisiejsza ulica Bohaterów Września. Druga droga, dała początek dzisiejszej ulicy Grunwaldzkiej. Ponieważ prowadziła do starego kościółka w wiosce West-Swine, otrzymała nazwę Grosse Kirchenstrasse. Dla wyjaśnienia, ta wioska, a raczej mała, nadbrzeżna osada, położona była gdzieś w rejonie dzisiejszych ulic Łużyckiej i Lutyckiej i późnej włączona została do nowopowstałego miasta.

W 1750 r. teren przeznaczony pod zabudowę mieszkalną na stronie zachodniej, został przemierzony, sporządzony też został projekt zabudowy powstającego miasta. Wtedy też zostały ostatecznie wytyczone, dwie podstawowe, wymienione już osie kompozycyjne nowego ośrodka, jak również dwa centralne place: wówczas bez nazwy a obecnie Plac Wolności i Słowiański. Od nich zaprojektowano uliczki i kwartały pod dalszą zabudowę. Najszybciej oczywiście zajęte zostały działki wokół centralnych placów, dwóch głównych ciągów ulicznych i wzdłuż nurtu Świny. Osiedlali się tu wówczas głownie urzędnicy portowi, rzemieślnicy różnych specjalności, oraz reprezentacji morskich zawodów. Obok nich pojawili się tu także kupcy i rzemieślnicy usługowi, którym zagwarantowana została swoboda działania.

Przez wiele dziesięcioleci obszar miasta nie wyszedł poza granice nakreślone planami z lat 1750 - 81. Jego centrum znajdowało się cały czas w rejonie głównych placów: Wolności, Słowiańskiego, a od początku XIX wieku także Placu Rybaka, przy którym stanął ratusz miejski. W ich rejonie i przylegających ulic, wreszcie bulwaru noszącego dziś nazwę Wybrzeża Władysława IV, już w latach czterdziestych XIX w. stanęły hotele „Trzy Korony” ( późniejszy „Dom Rybaka”) i hotel „Pruski” oraz szereg innych, okazałych budowli. Pisano wówczas, że w tym rejonie zabudowa Świnoujścia przypomina Szczecin a nawet Kopenhagę.

Wyjście zabudowy miejskiej poza granice zakreślone w pierwotnych planach, nastąpiło dopiero w wyniku uzyskania połączenia kolejowego i wprowadzenia do miasta od zachodu, linii kolejowej. Budowa dworca kolejowego obecnie przy ulicy Grunwaldzkiej 54 ( Hauptbahnhof ) oraz dodatkowo dworca zdrojowego (Badbahnhof), przy ulicy Wojska Polskiego, uczyniły atrakcyjnymi dla budownictwa parcele, położone w obu tych kierunkach. Dość też szybko, zabudowane zostały ciągi ulic obecnej Konstytucji 3 Maja ,Grunwaldzkiej i Matejki, oraz przylegające do nich boczne odgałęzienia ulic.

W ten sposób, miasto faktycznie połączyło się z terenami dawnej wioski Westswine, a równocześnie przesunęło też mocno swe granice, w kierunku zachodnim. Powstająca zabudowa, swym charakterem odbiegała już naturalnie od tej XVIII-wiecznej, parterowej. Ulice zabudowywano już kamieniczkami 2-3 kondygnacyjnymi, zróżnicowanymi w stylistyce architektonicznej. O dalszej rozbudowie miasta napiszę w odcinku kolejnym.

źródło: www.iswinoujscie.pl