Czerwiec 1967 roku. Był pochmurny deszczowy dzień, kiedy ze Szwecji z portu Ystad do Świnoujścia przypłynął pierwszy polski prom samochodowo-osobowy „Gryf”. Na pokładzie: oficjalna delegacja ze Szwecji. Przystań promowa była własnością PKP, więc pierwsi Szwedów powitali kolejarze. Nad pomostem widniała nazwa stacji kolejowej „Świnoujście Odra-Port”. Nieprawidłową nazwę (cieśninę Świnę pomylono z rzeką Odrą) nadał stacji w 1945 roku komisarz rządowy.

Byłem wtedy początkującym fotoreporterem. Do dyspozycji miałem skromny sprzęt i bardzo niskiej czułości polski film z Fotonu 50 ASA. Dzisiaj niespotykany. Trudno mi było w tak trudnych warunkach wykonać perfekcyjnie zdjęcia. Na tej uroczystości widziałem tylko kamerę filmową 16 mm z TV Szczecin i w zasadzie nie miał kto robić relacji dla agencji.

Armatorem pierwszego promu „Gryf” była Polska Żegluga Morska ze Szczecina. Na jednym z moich zdjęć widzimy skromnego urzędnika Juliana Markiewicza, przewodniczącego Powiatowej Rady Narodowej. Ten przedwojenny socjalista o bardzo dużej wiedzy i wysokiej kulturze osobistej zadbał o kompleksowy rozwój Świnoujścia i otwarcie tej linii promowej. Znał osobiście Władysława Gomułkę.

Szybko się okazało, że linia zaczęła obsługiwać całą wschodnią i południowo-wschodnią Europę, w tym dawną Jugosławię czy Turcję. Wkrótce zakupiono nawy prom i nazwano go „Skandynawia”. A potem się okazało, że te dwa nie za duże promy nie dawały rady. Podjęto więc decyzję o budowie nowego promu „Pomerania”. Jednostka powstała w Stoczni Szczecińskiej. W lipcu 1978 roku weszła do eksploatacji. W trzecim rejsie tego promu wybrałem się trabantem do znajomych w Szwecji.

W tym okresie w Polsce było dwóch dużych armatorów żeglugi morskiej: Polskie Linie Oceaniczne w Gdyni i Polska Żegluga Morska w Szczecinie. Decyzją polityczną 1 kwietnia 1977 roku (10 lat po otwarciu linii) utworzono Polską Żeglugę Bałtycką w Kołobrzegu, która przejęła przystań promową w Świnoujściu i w Gdyni z promami i załogą. Powstało trzecie przedsiębiorstwo żeglugi morskiej w Polsce. Było to 45 lat temu.

Tyle, w dużym skrócie, o początkach utworzenia stałej linii promowej do Szwecji. Dzisiaj jest więcej armatorów i regularnie ze Świnoujścia wypływa wahadłowo chyba z 9 promów. Powstała autostrada morska do Skandynawii. Rozbudowano przystanie promowe. Z każdym rokiem jest coraz więcej samochodów do przetransportowania. O tym, jak jest ich dużo, można się w nieprzyjemny sposób przekonać, kiedy są bardzo złe warunki atmosferyczne i promy nie wypływają. W tym czasie wszystkie możliwe drogi blokuje około 1000 tirów.

I taki oto mój pomysł na rozwój strefy bałtyckiej: może czas pomyśleć o dywersyfikacji i budowie nowego portu zewnętrznego obok Darłowa? Jest to geograficznie i technicznie jedyne dogodne miejsce na środkowym wybrzeżu naszego Bałtyku. Odpowiednia głębokość i bliskość portu Karlskrona w Szwecji. 7 godzin do przepłynięcia. Nowy port mógłby powstać na otwartym morzu, naprzeciw jeziora Kopań przy mierzei w Morzu Bałtyckim. Inwestycja byłaby prawie bezkolizyjna z otoczeniem. Blisko są drogi i kolej. Basen portowy można wykonać większy za minimalne większe fundusze i wtedy port dla promów do Szwecji mógłby mieć poszerzone znaczenie. Oprócz promów można by było ulokować tu kompleksowe ratownictwo morskie, Morską Straż Graniczną, nabrzeże dla jednostek wojskowych do zaopatrzenia. No i jeszcze kilka innych firm.

45 lat temu pomysł stworzenia Polskiej Żeglugi Bałtyckiej w środkowej strefie polskiego Bałtyku był może przedwczesny. Okazał się jednak trafny. Dzisiaj dla odciążenia ciągle rozbudowującego się Świnoujścia i poprawienia ekologii konieczne jest wybudowanie w środkowej części naszego wybrzeża takiego zewnętrznego portu. Jest tylko zasadnicze pytanie: kto może to zrealizować? Kto dzisiaj w Polsce to zrozumie i potrafi przekonać decydentów do tej nie tak drogiej inwestycji, która w 100 % może być wykonana przez polskie firmy i w większości z naszych materiałów? Inwestycję można podzielić na klika etapów. Nie musi być wszystko pod klucz. Transport towarów w kierunku południowo-wschodnim skróciłby drogę i odciążył przeciążone drogi w Szwecji do Ystad, a w Polsce - trasę „S3” ze Świnoujścia. Przy tej okazji mogłaby powstać jakaś unia, związek krajów bałtyckich. Taka unia mogłaby mieć duże znaczenie nie tylko w kulturze, ale ekonomiczne i militarnie. Liczę na postępowych polityków z każdej opcji. Potrzebne są natychmiastowe decyzje, które mogą zaważyć o przyszłości tego regionu Europy, w tym Polski.

Andrzej Ryfczyński

źródło: www.iswinoujscie.pl