Jak podaje raport UNICEF, liczba dzieci z niepełnosprawnościami szacowana jest na prawie 240 milionów. Dzieci te są w gorszej sytuacji w porównaniu z dziećmi pełnosprawnymi biorąc pod uwagę większość wskaźników określających dobrostan dziecka.

Ten raport potwierdza naszą dotychczasową wiedzą: dzieci z niepełnosprawnościami mierzą się z wieloma złożonymi wyzwaniami w realizacji swoich praw, powiedziała Dyrektor Generalna UNICEF, Henrietta Fore. Od ograniczonego dostępu do edukacji po nieczytanie książek w domu - dzieci z niepełnosprawnościami są rzadziej uwzględniane lub słyszane niemal pod każdym względem. Zbyt często są po prostu pozostawiane w tyle.

Raport uwzględnia międzynarodowo porównywalne dane z 42 krajów. Obejmuje ponad 60 wskaźników dobrostanu dziecka - od odżywiania, zdrowia, i edukacji, po dostęp do wody i urządzeń sanitarnych, ochronę przed przemocą i wykorzystaniem. Wskaźniki zostały podzielone według rodzaju i stopnia trudności natury funkcjonalnej, płci dziecka, statusu ekonomicznego i kraju. Raport wskazuje na przeszkody, które utrudniają dzieciom z niepełnosprawnościami pełne uczestnictwo w życiu swoich społeczności oraz wyjaśnia, w jaki sposób przekłada się to na negatywne skutki zdrowotne i społeczne.

W porównaniu z dziećmi pełnosprawnymi, u dzieci z niepełnosprawnościami obserwuje się:
• 24% mniejsze szanse na otrzymanie wczesnej rehabilitacji i opieki;
• 42% mniejsze szanse na zdobycie podstawowych umiejętności czytania i liczenia;
• 25% większe ryzyko zaburzeń przyrostu masy ciała i o 34% wyższe ryzyko zahamowania wzrostu;
• 53% większe prawdopodobieństwo posiadania objawów infekcji dróg oddechowych;
• 49% większe prawdopodobieństwo, że nigdy nie uczęszczały do szkoły;
• 51% większe prawdopodobieństwo, że czują się nieszczęśliwe;
• 41% większe prawdopodobieństwo, że czują się dyskryminowane;
• 32% większe prawdopodobieństwo, że doświadczyły dotkliwej kary cielesnej.

Doświadczenie niepełnosprawności jest jednak bardzo zróżnicowane. Autorzy raportu wyjaśniają, że spektrum zagrożeń i ich skutków dla dzieci z niepełnosprawnościami zależy od rodzaju niepełnosprawności, miejsca zamieszkania dziecka oraz usług, do jakich ma ono dostęp. Dlatego ogromne znaczenie ma opracowanie ukierunkowanych rozwiązań w celu rozpoznania i wyeliminowania nierówności.

Raport analizuje dostęp do edukacji, jako jeden z wiodących tematów. Mimo powszechnej zgody, co do znaczenia edukacji, dzieci z niepełnosprawnościami wciąż pozostają w tyle. Raport wskazuje, że dzieci, które mają trudności w komunikowaniu się i dbaniu o siebie, są najbardziej narażone na wypadnięcie z systemu edukacji. Najczęściej do szkoły nie chodzą też dzieci posiadające co najmniej dwa rodzaje niepełnosprawności. Jeśli wziąć pod uwagę stopień niepełnosprawności, to dysproporcje stają się jeszcze bardziej znaczące.

Edukacja bez dyskryminacji nie może być postrzegana jako luksus. Zbyt długo dzieci z niepełnosprawnościami były wykluczane ze społeczeństwa. Żadne dziecko nie powinno być w ten sposób traktowane. Moje doświadczenia jako kobiety z niepełnosprawnością, potwierdzają to przekonanie, powiedziała 20-letnia Maria Alexandrowa, młoda aktywistka na rzecz edukacji włączającej z Bułgarii. Żadne dziecko, szczególnie najbardziej narażone na skrzywdzenie, nie powinno samotnie walczyć o swoje podstawowe prawa. Potrzebujemy rządów państw, interesariuszy i organizacji pozarządowych w celu zapewnienia dzieciom z niepełnosprawnościami równego dostępu do edukacji.

UNICEF współpracuje z partnerami na poziomie globalnym i lokalnym, aby chronić prawa dzieci z niepełnosprawnościami. Wszystkie dzieci, również dzieci z niepełnosprawnościami, mają prawo głosu w sprawach mających wpływ na ich życie. Dzieci mają prawo do realizowania własnego potencjału i domagania się realizacji praw. UNICEF apeluje do rządów państw o:

• Zapewnienie równych szans dzieciom z niepełnosprawnościami. Rządy muszą współpracować z osobami z niepełnosprawnościami w celu wyeliminowania przeszkód fizycznych, komunikacyjnych i związanych z ludzkimi postawami. Bariery te utrudniają osobom z niepełnosprawnościami m.in. aktywność społeczną. Konieczne jest również zapewnienie rejestracji urodzeń, integracyjnych usług zdrowotnych i żywieniowych, dostęp do wody, edukacji oraz technologii wspomagających. Rządy muszą również pracować nad wyeliminowaniem uprzedzeń i dyskryminacji w społeczeństwach.

• Konsultacje z osobami z niepełnosprawnościami. Przy zapewnianiu dostępu do usług i odpowiedniej jakości edukacji, pod uwagę należy wziąć pełne spektrum niepełnosprawności oraz konkretne potrzeby dzieci i ich rodzin. Odpowiednia opieka, polityka przyjazna rodzinie, wsparcie w zakresie zdrowia psychicznego oraz ochrona przed zaniedbaniem są kluczowe.

Nowe międzynarodowe dane dotyczące liczby dzieci z niepełnosprawnościami są wyższe niż poprzednie szacunki. Opierają się one na bardziej dogłębnym i wszechstronnym rozumieniu niepełnosprawności, które uwzględnia trudności w kilku dziedzinach funkcjonowania oraz objawy lęku i depresji.

Wykluczenie społeczne jest często konsekwencją bycia niewidzialnym, powiedziała Henrietta Fore. Przez lata nie mieliśmy wiarygodnych danych na temat liczby dzieci z niepełnosprawnościami. Jeśli nie liczymy tych dzieci, to również nie uwzględniamy ich w naszych decyzjach, odbierając im możliwość osiągnięcia pełnego potencjału. To musi się zmienić.

dr Monika Kacprzak
Rzecznik Prasowy
UNICEF Polska