Podczas wystawy zostaną zaprezentowane pierwsze cztery mity pochodzące z naszego archipelagu. Ich translacji i uwspółcześnienie tekstów podań ludowych okresu Księstwa Pomorskiego, z wczesnośredniowiecznego języka pomorskiego na język polski dokonała Ilsa Insulare.
Poniżej publikujemy ciekawy tekst krytyczny autorstwa Barbary Haręży odnoszący się do pierwszej edycji projektu:

„Zupełnie nowa Mitologia”

„Mit, jak wiadomo, nigdy się nie wydarzył, ale dzieje się zawsze.”
„Czuły narrator”, Olga Tokarczuk (1)

Mit to uniwersalna opowieść umieszczona poza czasem, poza tu i teraz, w której zawarte zostały wszystkie jednostkowe doświadczenia. To pewien wzorzec kulturowy – rama dająca uniwersalną formę treści ludzkiego doświadczenia. Ta nieskończona wielość doświadczeń jednostkowych, przenikających do pamięci zbiorowej, tworzy strukturę znaczeń, tworzy mit, o którym możemy powiedzieć, że pomimo, iż nigdy się nie wydarzył, dzieje się zawsze. Nigdy się nie wydarzył w ujęciu jednostkowym, lecz jest udziałem naszego ogólnego zbiorowego doświadczenia. Ten szczególny charakter mitu sprawia, że jego obecność stanowi pośrednią implikację poczucia więzi oraz przynależności do wspólnoty, której tożsamość koncentruje się nie tylko wokół wspólnej historii, ale też opowieści i pamięci zbiorowej.

Mit, jako uniwersalna opowieść o ludzkim doświadczeniu, jest trwałym elementem naszej kultury. Towarzyszy ludzkości od niepamiętnych czasów, odkąd w świadomości człowieka zaistniała ontologiczna potrzeba tłumaczenia odwiecznego porządku świata. Przez wieki pytaniu „skąd przychodzimy i dokąd zmierzamy?” nadawano charakter płynnej i wielowymiarowej metafory, której formę najpełniej wyraża język sztuki. Atrakcyjność tej formy, to czy przystaje do zmieniającej się rzeczywistości, stanowi czynnik warunkujący mit. Dlatego współcześnie dawne opowieści, narracje i mity często dewaluują się, przestają być aktualne, zatracając swoją siłę wyrazu i wymowę.

Dzisiejszy świat skłania się ku nowym opowieściom, odpowiadającym wyzwaniom teraźniejszości i antycypującym wizję przyszłości. Wszyscy potrzebujemy nowych metafor, mitów i baśni, za pomocą których ponownie nadamy sens i znaczenie nietrwałej rzeczywistości i wypełnimy duchową próżnię. Są miejsca na ziemi, które w sposób szczególny spragnione są tych opowieści. Miejsca, które z różnych względów – historycznych i społecznych, tych opowieści zostały pozbawione. To miejsca i wspólnoty je zamieszkujące, które wyabstrahowane ze swoich korzeni, utraciły pamięć zbiorową i poczucie ciągłości tożsamości kulturowej. Ich próżnia ma dodatkowy wymiar, uwarunkowany historycznie i niezależny od nich samych.

„Zupełnie nowa Mitologia” jest projektem, który poprzez swoje mitotwórcze aspiracje ma szanse wypełnić tę właśnie pustkę. W swoim założeniu inicjuje bowiem proces zarówno poszukiwania symbolicznych źródeł zagubionej tożsamości kulturowej, jak i odkrywania nowych wizualnych form jej przekazu. W ramach pierwszej edycji projektu zobaczymy wystawienniczą prezentację prac powstałych specjalnie na tę okazję. W przestrzeni galerii spotkają się cztery artystki młodego pokolenia i cztery opowieści dające początek nowej mitologii poświęconej jedynemu w swoim rodzaju miejscu – krainie utkanej z czterdziestu czterech wysp.
Artystki, wspólnie ze swojej perspektywy, podejmą się próby redefinicji tożsamości kulturowej, nierzadko poprzez krytyczne na nią spojrzenie, zwłaszcza na towarzyszący jej regres duchowości oraz na arbitralne narzucanie jej ram i systemu wartości. Swoją wypowiedź budować będą za pomocą plastycznej metafory oraz z wykorzystaniem techniki kolażu, dającej nieskończone możliwości przetwarzania i reinterpretacji wizualnych archetypów. Ich udziałem stanie się nowy ikonograficzny wzorzec kulturowy na wskroś aktualny i komplementarny w stosunku do miejsca.

Oddajmy wiec głos artystkom – orędowniczkom nowej mitologii i sile ich twórczości, niech z doświadczeń jednostkowych „skleją na nowo uniwersum całości”, niech za głosem Karen Armstrong wypełnią zaistniałą próżnię i „spróbują na powrót zaznajomić nas z mitologiczną mądrością przeszłości”(2).

Barbara Haręża
(1) Olga Tokarczuk, Czuły narrator, Wydawnictwo Literackie, 2020, s. 280.
(2) Karen Armstrong, Krótka historia mitu, Warszawa 2021, s. 158.

Artystki biorące udział w projekcie:

dr hab. Katarzyna Szeszycka
Malarka, artystka interdyscyplinarna. Zrealizowała cykle malarskie: Adolescent (2018), Devoid (2017), Volcano area (2015/16), Empty Landscape (2015/16), The Dim Light (2014/15), Pełnia - suplement (2013), Pełnia- realizacja (2012), za którego fragment otrzymała Grand Prix 24. Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego - Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2012). Tworzy przestrzenne realizacje odnoszące się do granicy percepcji. Równolegle działa w przestrzeni miejskiej. Rezydentka: International Artists-in-residence Program in Aso (Kumamoto, Japonia, 2014), Focus+Indonesia - mobilna rezydencja (Jawa/Bali, Indonezja, 2014); New Dictionary of Old Ideas Artists-In-Residence Program FKSE / TRAFO / MeetFactory (Budapeszt, Węgry, 2018). Koordynatorka projektów artystycznych.

dr Agnieszka Jankiewicz
Graficzka, artystka sztuk wizualnych. Od 2010 roku pracuje w pracowni druku wypukłego Katedry Grafiki Artystycznej Akademii Sztuki w Szczecinie. W 2018 obroniła pracę doktorską na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu, na Wydziale Grafiki i Komunikacji Wizualnej. Obecnie prowadzi pracownię "Form płaskich i przestrzennych druku wypukłego" na Akademii Sztuki w Szczecinie. Brała udział w wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych oraz konkursach ogólnopolskich i międzynarodowych. Najważniejsze nagrody: Grand Prix Quadriennale Drzeworytui Linorytu Polskiego w Olsztynie w roku 2015 za prace z cyklu „Powracalność formy”, nagroda specjalna Dziekana Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu “Pomorska Grafika Roku 2017" oraz FIRST AWARD For YOUNG ARTIST w ramach OSTEN BIENNIAL Of DRAWING Skopje 2018 | AWARDS.

Maja Kozłowska
Artystka sztuk wizualnych, singer-songwriter, kompozytorka, studentka III roku malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Poza działaniami kierunkowymi zajmuje się również rzeźbą i formami przestrzennymi, odlewanymi w metalu. Solowo tworzy projekt muzyczny Mahjong będący synergią indie-folku, popu i jazzu. Jest także członkiem duetu muzycznego Wicker Duck w którym eksploruje przestrzeń dźwięku elektronicznego.

Ilsa Insulare
Artystka sztuk wizualnych,pochodząca z wyspy Usedom. Ukończyła Universität der Künste Berlin. Mieszka i tworzy w Berlinie. Porusza się w przestrzeni szeroko pojętych sztuk interdyscyplinarnych
i nauk społecznych. Zajmuje się także lingwistyką i translacją tekstów dotyczących znaczeń i kodów kulturowych. W sztuce interesuje ją awangarda i problematyka transgresji we współczesnym świecie.

Kurator ms44 / Andrzej Pawełczyk