Pełni Pan funkcję Zastępcy Dyrektora Urzędu Morskiego do spraw Technicznych i nadzoruje projekt, o którym szczególnie chciałabym porozmawiać. Chodzi o modernizację toru wodnego Świnoujście- Szczecin do głębokości 12,5 metra.
 
Z dniem 1 grudnia 2017 r. objąłem funkcję Zastępcy Dyrektora ds. Technicznych w Urzędzie Morskim w Szczecinie. Jednocześnie zostałem powołany na stanowisko kierownika tego, tak ważnego dla całego naszego regionu, projektu.
 
Pierwszy etap tego wieloletniego projektu rozpoczął się aż 20 lat temu tj. w roku 2001. Początkowo, prace objęły pogłębienie i umocnienie falochronów wyjściowych z Kanału Piastowskiego. Czy możemy stwierdzić, że jesteśmy obecnie już w kulminacyjnym punkcie rozwoju drogi wodnej Świnoujście – Szczecin?
 
To prawda. Nasz projekt rozpoczął się ponad 20 lat temu. Był podzielony na trzy etapy. Pierwszy z nich to budowa falochronów wejściowych od Zalewu Szczecińskiego na kanał Piastowski oraz umocnienie części kanału Piastowskiego od Zalewu, w kierunku północnym. Drugi etap to dokończenie prac umocnieniowych kanału, w kierunku północnym oraz budowa umocnień kanału Mielińskiego. Mam przyjemność prowadzić etap III. Jest to etap wieńczący cały projekt. Jego zakończenie planowane jest na koniec marca 2022 r.

Będę wdzięczna za przybliżenie mieszkańcom Świnoujścia głównych założeń tego projektu?

Głównym założeniem naszego projektu jest poprawa bezpieczeństwa ruchu statków na torze wodnym Świnoujście-Szczecin. Ponadto, projekt zakłada polepszenie warunków nawigacyjnych dla dużo większych statków zawijających do naszych portów, znajdujących się u ujścia rzeki Odry do Zalewu Szczecińskiego. Przykładowo, na obecną chwilę, przy dobrych warunkach batymetrycznych, do zespołu portów Szczecina, Świnoujścia oraz Polic mogą wchodzić statki o maksymalnym DWT (nośności) 25 tys. ton. Po zakończeniu naszego projektu, w sposób bezpieczny, będą mogły być obsługiwane statki do 40 tys. DWT. To automatycznie zwiększy konkurencyjność naszych portów na tle innych portów bałtyckich. W wyniku prac pogłębiarskich, na odcinku około 62 km, wybagrowanych zostanie z toru około 23 milionów metrów sześciennych urobku, który trafi na sztuczne wyspy w północno-wschodniej części Zalewu Szczecińskiego. Ponadto, modernizacji ulegnie oznakowanie nawigacyjne. Zostanie ono dostosowane do nowej geometrii toru. Umocnione zostaną skarpy podwodne w miejscach, w których będzie to potrzebne. Na nowo ułożony zostanie kabel światłowodowy VTS. Dodatkowo, w ramach projektu modernizacji ulegnie Baza Oznakowania Nawigacyjnego w Szczecinie przy ul. Światowida. Podczas prac przygotowawczych wydobytych zostało wiele niewybuchów z czasów II wojny światowej. Te prace również przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa użytkowania toru wodnego w przyszłości. Nasza inwestycja na ten moment jest największą tego typu inwestycją, prowadzoną w tej części świata. Wiąże się to z pracą różnego typu statków oraz pojazdów. Pierwszą jednostką, która rozpoczęła prace w ramach projektu, była pogłębiarka ssąco-skrawająca "Amazon". Jej podstawowym zadaniem było poszerzenie mijanki toru wodnego, znajdującej się w połowie Zalewu Szczecińskiego. Następnie, do prac pogłębiarskich dołączone zostały dwie pogłębiarki ssąco-refulujące "Scheldt River" oraz "Vox Amalia". Po wykonaniu zleconego zadania, "Scheldt River" zastąpiono pogłębiarką "Meuse River". Nasz projekt to nie tylko duże statki. Na torze wodnym pracują również jednostki wielozadaniowe, typu "MultiCat", oraz służące do transportu załóg między lądem a pracującymi na torze statkami. Ponadto, w projekcie uczestniczy dużo sprzętu ciężkiego, budowlanego: koparki, spychacze, wywrotki oraz pojazdy terenowe. Nasze prace z Zalewu pomału przenoszą się w okolice miasta Police i Szczecina. Z tej perspektywy bardzo dobrze widać nasz wielki plac budowy. Jednostki, uczestniczące w naszym projekcie, często można spotkać także w porcie świnoujskim, podczas drobnych prac konserwacyjnych lub tankowania.

Czy w związku z lepszą żeglugowością toru wodnego, Świnoujścianie zainteresowani różnego rodzaju flotą morską będą mogli liczyć np. na widoki nietypowych statków przemierzających nasz port?

Aby tak się stało, ogromną rolę upatruję w działaniach ZMPSiŚ oraz spółek okołoportowych, których zadaniem jest rozpropagowanie wśród armatorów informacji o nowych i lepszych warunkach obsługi statków w naszych portach. Mamy nadzieję, że poprawa dostępu do portów przyciągnie w przyszłości wielkie i nietypowe statki do naszych nabrzeży. Liczę tu w dużym stopniu również na turystkę morską, czyli wielkie cruisery. W tym miejscu należy podkreślić ogromną rolę władz województwa w promocję naszego regionu. Ponadto, lepsze warunki to magnes dla inwestorów. Już w tej chwili widzimy zwiększone zainteresowanie naszym regionem, czego dobrym przykładem jest rozbudowa Zakładów Chemicznych Police. Zadaniem UMS jest poprawa oraz utrzymanie dróg wodnych o jak najlepszych parametrach dla jego użytkowników, do czego zobowiązuje nas ustawa. Z tej roli Urząd Morski wywiązuje się bez zastrzeżeń od czasów swojego powstania.

Zeszłoroczna neutralizacja największego niewybuchu, czyli bomby lotniczej typu Tallboy stanowiła pewnie dla Państwa ogromne wyzwanie. Proszę nam przybliżyć, jak wyglądało przygotowanie z Państwa strony i przebieg tego niebezpiecznego zadania?

W tym miejscu należy podkreślić, że bomba lotnicza typu Tallboy była drugą co do wielkości bombą typu konwencjonalnego, używaną podczas II wojny światowej. O istnieniu Tallboy'a dowiedzieliśmy się od generalnego wykonawcy modernizacji toru oraz 8. Flotylli Obrony Wybrzeża pod koniec roku 2019. Powołany został specjalny sztab kryzysowy przy wojewodzie zachodniopomorskim. W jego skład powołani zostali przedstawiciele ZUW, Zespół Nurków Minerów 8. FOW, UMS oraz naukowcy z Politechniki Poznańskiej. Operacja neutralizacji bomby była pierwszą tego typu na świecie. Odbywała się w środowisku wodnym Kanału Piastowskiego, nieopodal karsiborskiej przeprawy miejskiej. Prace przygotowawcze do tej operacji trwały prawie rok. Podczas ich trwania prowadzone były badania oraz analizy naukowe, których celem było zminimalizowanie ewentualnych szkód powstałych w wyniku neutralizacji. Operacja uzyskała niezbędne zgody środowiskowe oraz administracyjne. W dniach naturalizacji ewakuowana została ludność cywilna oraz zabezpieczony został teren działań. W dniach 12-16 października 2020 r. akcja zakończyła się sukcesem. W jej wyniku nikt nie ucierpiał. W tym miejscu chciałbym serdecznie podziękować wojewodzie zachodniopomorskiemu oraz wszystkim członkom sztabu kryzysowego, nurkom minerom 8. Flotylli Obrony, a w szczególności kapitanowi Nowakowi oraz chorążemu Jodłowskiemu, a także naukowcom z Politechniki Poznańskiej, dyrekcji RDOŚ w Szczecinie, pracownikom UMS. Z góry przepraszam, że nie jestem w stanie wymienić wszystkich. W tę akcję zaangażowany był naprawdę potężny sztab najlepszych fachowców w kraju.

Czy może nam Pan zdradzić, jakie ilości przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych wydobyto podczas oczyszczania toru wodnego?

Ogólnie licząc, odnalezionych zostało ok. 30 ton materiałów niebezpiecznych pochodzenia wojskowego. Wśród znalezisk największy i najniebezpieczniejszy był Tallboy. Jego waga wynosiła aż 5,5 tony. Ponadto, wydobyte zostały miny, bomby głębinowe, bomby zapalające, pociski artyleryjskie, amunicja różnego kalibru, karabiny oraz pistolety. Wszystkie wydobyte znaleziska zostały w sposób bezpieczny zneutralizowane, zgodnie ze sztuką saperską. Prace związane z oczyszczaniem toru z materiałów niebezpiecznych mamy już za sobą.

Dochodzą słuchy o znaleziskach archeologicznych na obszarze toru od Świnoujścia do Szczecina. Czy są jakieś perełki, o których mógłby Pan opowiedzieć wraz z informacją gdzie ew. można je zobaczyć?

Rozpoczynając nasz projekt spodziewaliśmy się wielu artefaktów, zalegających na dnie naszego toru wodnego. Nasz region historycznie był ważnym szlakiem handlowym, w którym krzyżowały się drogi północ-południe i zachód-wschód. Wśród znalezisk archeologicznych mamy pełną paletę, od czasów średniowiecznych przez I i II wojnę światową, aż po współczesność. Na pewno nie starczy nam czasu, aby opowiedzieć o wszystkich. Według mnie do najciekawszych należy miecz kulowy, datowany na okres średniowiecza. Jest on jednym z trzech tak doskonale zachowanych na świecie. Wśród zabytków znajdujemy też wiele elementów wyposażenia statków, od galeonów po okręty wojenne. Sporą cześć znalezisk stanowią elementy wyposażenia oraz kadłuba pancernika "Lutzow", który osiadł na mieliźnie podczas działań wojennych, w okolicy obecnej przeprawy Karsibór. Wśród ciekawostek odnalezionych w wodach administrowanych przez UMS znalazł się karabin, praktycznie w idealnym stanie, z wieżyczki U-boota. Cały nasz projekt nadzorowany jest przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Prace archeologiczne prowadzone są pod kierownictwem dyrektora Aleksandra Ostasza z Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu. Większość znalezisk po uprzedniej zgodzie konserwatora wojewódzkiego trafia właśnie do kołobrzeskiego muzeum. Tam eksponaty podlegają zabezpieczeniu zgodnie ze sztuką konserwatorską. W przyszłości zasilą jego zbiory i będą stanowić dodatkową atrakcję dla zwiedzających. Z góry zapraszam mieszkańców naszego regionu i turystów. Naprawdę warto.

W ramach tego projektu powstaną 2 nowe wyspy. Czy są już wybrane nazwy i czy mógłby Pan powiedzieć w jakim stopniu przyczynia się one do ochrony środowiska? Czy można mówić o nowej ostoi dla ptactwa zamieszkującego tereny wodne, a może będą pełniły również jakąś inną funkcję?

W ramach naszego projektu powstaną dwie wyspy w północno-wschodniej części Zalewu Szczecińskiego. Każda z nich będzie miała w przyszłości swoją odrębną rolę. W22, jak w każdym dużym projekcie współfinansowanym przez UE i budżet państwa, będzie tak zwaną rekompensatą przyrodniczą. W przyszłości będzie stanowić nowe środowisko życia dla ptactwa zamieszkującego nasz Zalew oraz nowe miejsce dla tarła ryb. Ponadto, na wyspie planujemy nasadzenia drzew oraz roślinności niskopiennej. Przykładem tego, że przyroda bardzo chętnie kolonizuje takie sztucznie powstałe obiekty jest wyspa Chełminek. Powstała w 1889 r. właśnie jako miejsce odkładu urobku z pogłębianego toru wodnego.
Druga wyspa, W28 będzie, podobnie jak na początku istnienia Chełminek, czynnym polem refulacyjnym niezbędnym do prac utrzymaniowych na najbliższe dziesięciolecia, do których zobowiązany jest UMS. Na tę chwilę trwają jeszcze prace związane z zatwierdzeniem nazw nowych wysp, wybranych w wyniku konkursu, przeprowadzonego przez Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej, a obecnie resort infrastruktury.

Chciałabym spytać też o rybołówstwo. Czy w związku z prowadzoną modernizacją ucierpią połowy rybackie po zakończeniu prac? Bo oczywistym jest, że w obecnej chwili w skutek prowadzenia prac pogłębiarskich i usypywania nowych wysp część rybaków może mieć ograniczone terenu do połowu.

Nasz projekt otrzymał wszelkie niezbędne decyzje środowiskowe. W pierwszych założeniach miały powstać trzy nowe wyspy. W wyniku prowadzonych konsultacji zdecydowano, że powstaną tylko dwie, aby nie zmniejszać terenów połowowych dla środowiska rybaków naszego Zalewu. Celem nadrzędnym naszego generalnego wykonawcy, tj. konsorcjum Divo, i, oczywiście, naszym jako inwestora jest zminimalizowanie skutków negatywnych dla środowiska naturalnego oraz ludzi zamieszkujących teren przyległy do inwestycji. UMS powołał zespół roboczy, w skład którego wchodzą przedstawiciele UMS, wykonawcy inwestycji oraz środowisk rybackich Zalewu Szczecińskiego. Zazwyczaj spotkania konsultacyjne odbywają się w siedzibie Urzędu.
Nasze nowo powstałe wyspy są w tej chwili na etapie zamykania po obwodzie, czyli tak zwanego obwarzanka, w związku z czym wpływ na ewentualne przemieszczenia podczas wypełnienia wnętrza wysp został zredukowany do minimum.

Cieszy fakt, że prace odbywają się planowo i wszystko układa się pomyślnie. Czego możemy w takim razie życzyć Panu i Pana załodze na drodze do zakończenia tego ważnego projektu?

Proszę trzymać kciuki, aby zakończenie naszego projektu nastąpiło w założonych ramach czasowych, czyli na koniec marca 2022 r.

W takim razie trzymam kciuki, aby projekt w dalszym ciągu przebiegał tak sprawnie i serdecznie dziękuję za rozmowę.