Miasto Świnoujście zaopatrywane jest obecnie w wodę z ujęć podziemnych. Podstawę systemu stanowią trzy stacje uzdatniania. W lewobrzeżnej części miasta są to stacje uzdatniania wody Wydrzany i Granica, a w prawobrzeżnej części miasta stacja uzdatniania Odra.

Niestety, uwarunkowania hydrologiczne i hydrogeologiczne, w tym przede wszystkim presja chlorków na jakość wód ujmowanych powodują, że konieczne jest ograniczanie ilości pobieranej wody podziemnej, tak, by jak najdłużej utrzymać jej dobrą jakość. Jednak z drugiej strony, miasto intensywnie się rozwija i zapotrzebowanie na wodę stale wzrasta. Dlatego władze Świnoujścia oraz Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. stanęły przed poważnym problemem związanym ze znalezieniem alternatywnych źródeł wody i utrzymaniem jej podaży na wymaganym poziomie.

Skąd będziemy czerpać wodę

Dzięki licznym analizom wiemy, że w naszych warunkach pozyskanie wody możliwe jest z dwóch źródeł. Pierwsze, to wody podziemne, ujmowane na wyspie Wolin w rejonie miejscowości Kodrąbek. W 2014 r. zostały zatwierdzone tzw. zasoby eksploatacyjne dla ujęcia wód podziemnych w rejonie Kodrąbka, przez co Świnoujście zyskało możliwość wykorzystania zasobów wody z tego rejonu w ilości 150 m3/h.

Drugim źródłem pozyskania dodatkowej ilości wody dla miasta, jest woda powierzchniowa, ujmowana bezpośrednio w sąsiedztwie wyspy Uznam. Na terenie miasta nie mamy akwenów z wodą powierzchniową słodką. Jedynym źródłem wody powierzchniowej jest woda słonawa.

Woda słonawa – stanowi mieszaninę słodkich wód rzecznych i słonych wód morskich o zasoleniu niższym niż wody morskie, ale wyższym niż zasolenie wód rzecznych. Powstaje najczęściej w obszarach ujściowych rzek o zmniejszonej/utrudnionej wymianie wód z otwartym morzem.

Miasto pracuje aktualnie nad obiema koncepcjami, przy czym pomysł z wykorzystaniem nieograniczonego w tym regionie źródła w postaci wód powierzchniowych, jest w fazie postępowania przetargowego. Jego celem jest wyłonienie wykonawcy na zaprojektowanie i wybudowanie ujęcia wody i stacji uzdatniania zasolonej wody ujmowanej z starorzecza rzeki Świny, na odcinku łączącym Zalew Szczeciński z Morzem Bałtyckim (Mulnik).

Popularna metoda na świecie

Wykorzystanie wody słonej jest na świecie dość powszechne. Kraje Bliskiego Wschodu, czy np. basenu Morza Śródziemnego od lat wykorzystują technologię odsalania do pozyskania wody pitnej. Jest jednak dość istotna różnica, która powoduje, że w warunkach polskich proces ten będzie nieco bardziej skomplikowany. Mianowicie - zmienna temperatura ujmowanej wody.

Temperatura wody powierzchniowej, ujmowanej na cele zaopatrzenia mieszkańców, w naszym klimacie zmienia się od wartości bliskich 0oC do nawet powyżej 20oC. W przypadku technik membranowych – takich jak odwrócona osmoza – jest to czynnik kluczowy. Szczególnie z punktu widzenia zużycia energii związanej z ciśnieniem, przy którym zachodzi proces odsalania.

Im niższa temperatura wody, tym wyższe ciśnienia, z którym membrany odsalają wodę. Istotne deficyty w zaopatrzeniu w wodę Świnoujścia dotyczą głównie okresów letnich – a zatem takich, w których temperatury wody sprzyjają jej uzdatnianiu w omawianym zakresie.

Niemniej jednak, chcąc traktować wymienione źródło jako rzeczywistą alternatywę należy zakładać uzdatnianie wody z wykorzystaniem omawianych technologii w różnych porach roku. Aspekt ten stanowił istotny element analizy technologicznej przy opracowywaniu koncepcji dla Świnoujścia.

Koszty nie będą wyższe

Obecne technologie odsalania wody charakteryzują się innymi parametrami pracy niż te, które stosowano kiedyś. Oczywiście, uzdatnianie wody słonawej z Mulnika tą metodą jest droższe od uzdatniania wody głębinowej z ujęcia w Kodrąbku, ale łączne koszty pozyskania i uzdatnienia wody z Mulnika nie będą wyższe od łącznych kosztów doprowadzenia i uzdatnienia wody z Kodrąbka do Świnoujścia.

W jaki sposób zdecydowano, że ujęcie wody dla miasta zostanie zlokalizowane w zamkniętym starorzeczu rzeki Świny – Mulniku? Najpierw wytypowano optymalną lokalizację w oparciu o co najmniej kilka wariantów, w tym m.in. pobór wody studniami infiltracyjnymi zlokalizowanymi nad brzegiem Zalewu Szczecińskiego, czy też na terenie powyżej Mulnika. Dokonano także poboru z wykorzystaniem drenów pod starorzeczem Świny.

Ostatecznie, po szczegółowej analizie kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych, a także badaniach prowadzonych w różnych okresach roku m.in. przez ZWiK, MIR i inne laboratoria, jednoznacznie wykazały one przydatność wody z Mulnika do obróbki w celu uzyskania wody pitnej.

Dwa lata badań

By ustalić wytyczne dla budowy nowego ujęcia wody i stacji uzdatniania wody z Mulnika, badania m.in. na wybudowanej do tego celu stacji pilotażowej trwały dwa lata. Dały one dość dobry obraz zmienności poszczególnych parametrów wody. Na podstawie wyników opracowano koncepcję techniczno-technologicznej stacji uzdatniania. Poza tym, w przygotowań do ogłoszenia przetargu na tę inwestycję wykonano także:

- wiercenia badawcze w akwenie Mulnika (19 otworów o łącznym metrażu ponad 160 m) co umożliwiło sformułowanie wytycznych technologicznych i konstrukcyjnych dla budowy ujęcia wody w akwenie
- badania gruntu i osadów dennych dla ustalenia stopnia zanieczyszczeń,
- sprawdzono dno pod kątem zalegania obiektów niebezpiecznych,
- przeprowadzono „dialog techniczny”, do którego zaproszone zostały firmy legitymujące się odpowiednim doświadczeniem projektowym i wykonawczym w zakresie wykonania inwestycji o podobnym charakterze, jak ta planowana w Świnoujściu,
- opracowany został Program Funkcjonalno-Użytkowy niezbędny do ogłoszenia postępowania na wybór wykonawcy zadania w formule „zaprojektuj i wybuduj” zawierający opis przedmiotu zamówienia wraz z wymogami technologicznymi i budowlanymi,
- uzyskano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji.

Uruchomienie obiektu powinno nastąpić w roku 2023. Realizacja koncepcji zaopatrzenia w wodę Świnoujścia pozwoli uniezależnić się od pozostałych źródeł wody i zachować je w niezmienionej jakości na długie lata.

Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Świnoujściu / www.swinoujscie.pl