POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [03.10.2011, 00:48:02] • Świnoujście

Świnoujski wiatraczek, czyli Stawa Młyny

Świnoujski wiatraczek, czyli Stawa Młyny

fot. Sławomir Ryfczyński

Kończąc temat świnoujskich wiatraków doszedłem do wniosku, że nie od rzeczy będzie napisanie o najbardziej znanym świnoujskim wiatraku, czyli o Stawie Młyny. O obiekcie tym powstały już nawet legendy, brak natomiast informacji o jego budowie, historii, tak w literaturze jak i w archiwach. Źródłem informacji o tym obiekcie, stały się więc dla piszącego żeglarskie pomoce nawigacyjne. Już przed ponad stu laty wydawane były locje, spisy świateł oraz tzw. wiadomości żeglarskie ułatwiające żeglugę i stanowiące swoiste morskie drogowskazy.

Lektura tych, wywodzących się jeszcze z czasów kajzerowskich wydawnictw, umożliwiła ustalenie kilku najważniejszych informacji o powstaniu i ważniejszych faktach z dziejów naszego „wiatraczka”, którymi poniżej się dzielę.

Świnoujski wiatraczek, czyli Stawa Młyny

Wycinek mapy pokazujący usytuowanie nabieżnika Stawa Młyny – Stawa Galeriowa.(fot. Archiwum autora )

W II połowie XIX wieku, na dużą skalę prowadzone były prace mające na celu usprawnienie żeglugi między portem szczecińskim a Morzem Bałtyckim, przez Zalew Szczeciński i Świnoujście. Na torze wodnym ustawione zostały pławy, w wielu miejscach zakotwiczono latarniowce, a na lądzie w najważniejszych dla żeglugi punktach, stawy nawigacyjne. U ujścia Świny postawiona została najwyższa w wówczas na świecie latarnia morska. Rozmieszczono też pierwsze światła i nabieżniki. W 1875 roku przystąpiono do usprawnienia torów podejściowych do i ze Świnoujścia, co wymagało ustawienia nabieżników, prowadzących statki o coraz większym zanurzeniu. W 1877 roku na północnym skraju zachodniego falochronu zbudowano Stawę Młyny ( Mühlen Bake ) a około 550 metrów na południe od niej Stawę Galeriową ( Galerie Bake ). W nawiasach umieściłem pierwotne niemieckie nazwy tych obiektów, w tekście stosuję już nazwy polskie.
Ich ówczesny wygląd tak opisano w informatorze Biura Hydrograficznego Cesarskiej Marynarki z tegoż roku: „Na skraju mola zachodniego znajduje się Stawa Młyny – biały cylinder z trzema skrzydłami wiatraka; około 550 od niej na lądzie znajduje się Stawa Galeriowa – biała kratownica zwieńczona czworokątnym domkiem, przykrytym czarnym daszkiem” Wysokość Stawy Młyny wynosiła 11 m. ponad poziom morza, zaś Stawy Galeriowej 17 m. Opis uzupełniał rysunek obu obiektów jak poniżej:

Świnoujski wiatraczek, czyli Stawa Młyny

Stawa Galeriowa i Stawa Młyny według wyobrażenia z 1877 r.(fot. Archiwum autora )

W jednym z kolejnych, bardziej szczegółowych opisów obiektu zapisano, że nabieżnik wskazujący właściwy tor podejściowy w główki portu, stanowiła linia łącząca górną krawędź pionowego skrzydła wiatraczka i Stawę Galeriową. Z opisu wynikało, że nabieżnik ułatwiał żeglugę tylko w porze dziennej a obie stawy nie posiadały jeszcze żadnego oświetlenia. Załączona rycina pozwalał raz jeszcze stwierdzić, że pierwotnie nasz wiatraczek posiadał tylko trzy nieruchome skrzydełka.

Świnoujski wiatraczek, czyli Stawa Młyny

Stawa Młyny według wyobrażenia w ”Poradniku żeglarskim” z 1893 r.(fot. Archiwum autora )

Do znaczących zmian w wyglądzie i funkcjonowaniu Stawy Młyny doszło między 1902 a 1908 rokiem. W związku z prowadzonymi pracami pogłębiarskimi na torze podejściowym, w 1903 roku zainstalowano światła na stawach, tak po wolińskiej, jak i uznamskiej, zachodniej stronie falochronu świnoujskiego portu. U szczytu Stawy Młyny umieszczona została silnie świecąca latarnia karbidowa, emitująca białe, przerywane światło. Przerwy uzyskano przez dodanie czwartego skrzydła wiatraka, które obracając się powodowały rytmiczne przysłaniane światła. Zainstalowany wewnątrz wieżyczki mechanizm zegarowy powodował obracanie się skrzydełek wiatraka.

Świnoujski wiatraczek, czyli Stawa Młyny

Wygląd Stawy Młyny po zmianach. Latarnia została zainstalowana w małej budce u szczytu korpusu wieżyczki.(fot. Archiwum autora )

W kilka lat potem, a konkretnie w 1911 roku nastąpiła kolejna modernizacja. Wszystkie obiekty nawigacyjne u ujścia Świny zostały zelektryfikowane w tym także Stawa Młyny. Spis świateł nawigacyjnych z 1911 roku, na stronie 378 tak to opisywał : „ Stawa Młyny na zachodniej główce falochronu. Położenie: 53º55’40” N; 14º16’55” O. Charakterystyka światła : przerywane w trzech grupach. Wysokość światła 11 m nad poziomem morza. Wysokość wieżyczki od podstawy 10,3 m. Opis obiektu: biała, okrągła wieżyczka z 4-ma skrzydłami”. Dotychczasowe źródło światła zastąpiła silna żarówka elektryczna, przesłaniana blendą, obracającą się w tempie zgodnym z charakterystyką światła.

Świnoujski wiatraczek, czyli Stawa Młyny

Stawa Galeriowa około 1911 r.(fot. Archiwum autora )

Podobną modernizację przeszła również Stawa Galeriowa. Jej ówczesny wygląd pokazuje pocztówka z tamtego okresu. O dalszych losach świnoujskiego wiatraczka, opowiem w następnym odcinku.

źródło: www.iswinoujscie.pl


komentarzy: 13, skomentuj, drukuj, udostępnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodając komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykę prywatności.

Zauważyłeś błąd lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Oglądasz 1-13 z 13

Gość • Wtorek [17.12.2013, 17:24:16] • [IP: 78.88.239.***]

Lubię pegazy :)

Bździągwa • Sobota [08.10.2011, 22:36:34] • [IP: 31.63.251.**]

Młynek do kawy/pieprzu, taki troszkę większejszy.

Gość • Środa [05.10.2011, 22:37:02] • [IP: 93.94.186.**]

chyba się z Renią hahaha

Gość • Środa [05.10.2011, 20:15:28] • [IP: 92.42.113.***]

ron jeremi rozdziewiczyłeś czając się na wydmach szarpiąc pompona

ron jeremi • Środa [05.10.2011, 15:49:44] • [IP: 80.245.182.***]

ja tam rozdziewiczylem niejedna wczasowiczke

Ogre • Wtorek [04.10.2011, 20:27:36] • [IP: 31.63.225.***]

15:56 - Tak, z bloku technicznego.

tubylec • Wtorek [04.10.2011, 17:43:58] • [IP: 87.207.164.***]

To bez sensu, dalej się nie będzie kręcił.

Gość • Wtorek [04.10.2011, 15:56:53] • [IP: 87.58.220.**]

dziewice zrobic?

Ogre • Poniedziałek [03.10.2011, 18:32:32] • [IP: 31.63.193.***]

Zrobić.

tubylec • Poniedziałek [03.10.2011, 14:12:03] • [IP: 62.89.110.***]

Mogły by, ale skąd dziewice ?

Ogre • Poniedziałek [03.10.2011, 12:54:50] • [IP: 31.63.193.***]

I teraz też mogły by się kręcić skrzydła.

Gość • Poniedziałek [03.10.2011, 10:47:29] • [IP: 80.245.182.***]

wiec jednak kiedys sie krecily skrzydelka

Przemek • Poniedziałek [03.10.2011, 03:05:20] • [IP: 121.45.86.***]

Super artykul, dzieki serdeczne panie Jozefie!

Oglądasz 1-13 z 13
■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344
■ Uprzejmie informujemy, że w poniedziałek 7 i 8 października zmianie ulegają godziny otwarcia biura Karty Wyspiarza. Wszystkich chętnych do odbioru karty lub wypełnienia wniosku zapraszamy w godzinach od 8:00 – 14:00. ■ Punkt zbiórki rzeczowej dla powodzian w sportowej MDK przy ul. Matejki 11 będzie działał w dni robocze od 8.00 do 14.30 do 30 września 2024 r. W celu pozostawienia darów należy najpierw zadzwonić pod nr telefonu 91 321 59 49. ■ AKTUALIZACJA KOMUNIKATU: Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Świnoujściu potwierdził przydatność wody do spożycia z wodociągu „Granica-Wydrzany” na odcinku ul. Chrobrego obejmującym budynki przy ul. Chrobrego 19, 21, 26 i 28 ■