Dużą rolę w przygotowaniu członków cechów do spełniania tej funkcji, odgrywały powstające w XVI - XVII w. Bractwa Kurkowe, ćwiczące się w celnym strzelaniu. Najstarsze bractwa, działające do dzisiaj, takie jak w Świdnicy, Krakowie czy Poznaniu powstały jeszcze w połowie XIII w. Z upływem lat zmieniały się ich społeczne funkcje, niemniej cha¬rakter i formy podstawowej działalności bractw kurkowych chociaż z konieczności uwspółcześnione przetrwały w ogólnym zarysie niezmienione.
Na terenie Niemiec działają dzisiaj tysiące tego typu związków nazywanych bractwami strzeleckimi. Jest to obok straży pożarnych najbardziej rozpowszechniona forma życia społecznego. W najbliższym nam rejonie, na niemieckiej części wyspy Uznam, po zjednoczeniu Niemiec, reaktywowano związki strzeleckie w wielu miejscowościach, m.in. w Uznamie, Wolgaście, Bansinie a także w Wolgaście i Anklamie.
Oczywiście w Świnoujściu, będącym niegdyś centrum gospodarczym i społecznym wysp Uznam i Wolin, organizacje takie też być musiały. Działały tu faktycznie 3 związki strzeleckie, do których później, po włączeniu do miasta Warszowa oraz wsi Ognica i Kaźmierzowo ( Ostswine, Werder, Klüss ), doszlusowały tamtejsze organizacje strzeleckie. Samodzielny związek strzelecki istniał też w Karsiborzu.
Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [26.01.2009, 01:25:27] • Świnoujście
Członkowie krakowskiego bractwa kurkowego. Źródło: www.bractwo-kurkowe.pl( fot. Archiwum )
Idea bractw strzeleckich, jako organizacji powoływanych do życia względami praktycznymi, zrodziła się w wiekach średnich na zachodzie Europy. Na ziemiach polskich postępowała wraz z upowszechnianiem się lokalizacji miast na prawie magdeburskim, które nakładało na mieszkańców miast obowiązek ich obrony. W miastach obowiązek obrony murów spełniali głównie członkowie, działających tu wówczas cechów rzemieślniczych, którym burmistrz wraz z rajcami powierzyli strzeżenie wyznaczonych fragmentów fortyfikacji.
Przemarsz karsiborskiego związku strzeleckiego przez wieś, 1936( fot. Archiwum )
Najstarszym bractwem strzeleckim było powstałe w 1775 r. z przekształcenia samoobrony obywatelskiej, która wówczas wobec braku innych organów porządkowych, znakomicie wspomagała władze miejskie. Miejscowi nazywali to bractwo „Lakierowane cholewy”, jako że należeli doń ludzie z tzw. wierzchołków społecznych miasta – najzamożniejsi kupcy, przedsiębiorcy, urzędnicy. Nie łączyły się z tym żadne w zasadzie różnice polityczne czy przywileje. Liczyła się siła tradycji. Jeśli do określonego bractwa należał ojciec, to synowie także. Na podobnych zasadach organizował się kolejny świnoujski związek strzelecki skupiający rzemieślników, średnich kupców, drobnych urzędników. Tych dla odmiany nazywano „Wypucowanymi cholewami”. I wreszcie trzecie towarzystwo strzeleckie, w skład którego wchodzili przede wszystkim robotnicy portowi, pracownicy stoczni, drobni kupcy i niższej rangi urzędnicy nosiło nazwę „Pommern” ale jak zawsze przekorni mieszkańcy nazywali ich „Zabłocone cholewy”. W niektórych bractwach uczestniczyły także kobiety i całkiem nieźle sobie poczynały.
Członkowie świnoujskich „lakierowanych cholew” 1909 r.( fot. Archiwum )
Domeną działalności bractw strzeleckich było nie tylko ćwiczenie strzelania, , corocznych zawodów i świątecznych parad, ale także pomoc miastu w kryzysowych sytuacjach. Tak było np. w czasie epidemii cholery w XIX w. kiedy to bracia strzelcy pomagali w przewożeniu chorych, odkażaniu pomieszczeń i dostarczaniu leków, podczas powodzi w ratowaniu ludzi i ich dobytku. W końcu XIX wieku w Świnoujściu spośród członków bractw strzeleckich zorganizowane zostały też pierwsze drużyny ochotniczej straży pożarnej. W czasie I wojny światowej, członkowie związków strzeleckich każdej niemal doby patrolowali plaże w obawie przed spodziewaną rosyjska inwazją z morza. A poza tym regularnie ćwiczyli celność oka na miejscowych strzelnicach. To głównie przyciągało młodzież. Ćwiczenia oraz strzelania konkursowe o tytuł króla strzelców, odbywały się na terenie strzelnicy albo w krytej hali. Pierwsza strzelnica znajdowała się przy dzisiejszej ulicy Chrobrego, w parku, w pobliżu istniejących tam niegdyś dwóch kawiarń. Na przełomie minionych stuleci i w początkach XX wieku tak strzelnica jak i dom związków strzeleckich posadowiono przy ulicy Matejki, później zaś przeniesiono nieco dalej, w związku z budową tam stadionu sportowego.