Grzybica – czym jest i jak ją leczyć?

Jakie objawy mogą świadczyć o zakażeniu grzybiczym?
Lek. med. Małgorzata Opalińska, dermatolog w Centrum Medycznym Damiana: Na zakażonej skórze pojawiają się zmiany rumieniowo-złuszczające, a niekiedy również pęcherzyki, którym często towarzyszy świąd. Musimy również zwrócić uwagę na zabarwienie naszych paznokci – każda zmiana powinna zostać zbadana w gabinecie specjalistycznym. Natomiast w przypadku grzybicy skóry owłosionej głowy możemy zaobserwować m.in. powstawanie ognisk wyłysienia.
W jakim okresie możemy zaobserwować najwięcej przypadków występowania grzybicy?
Ten okres przeżywamy właśnie teraz – w czasie wakacji zdecydowanie częściej korzystamy z publicznych toalet, basenów, sauny czy siłowni. Wilgotne i ciepłe miejsca stanowią idealne warunki bytowania grzybów chorobotwórczych, dlatego w ciągu lata zwiększa się ryzyko zakażenia grzybicznego skóry i paznokci.
Co sprawia, że grzybica jest chorobą rozpowszechnioną na całym świecie?
Grzybica jest chorobą zakaźną, która przenosi się z człowieka na człowieka w sposób bezpośredni lub pośredni. Możemy zarazić się m.in. korzystając z przedmiotów należących do osoby chorej np. butów, grzebienia, przyborów do manicure’u – nożyczek, obcinarki, cążków czy pilnika. Dlatego np. grzybicę stóp zalicza się do chorób cywilizacyjnych, na którą cierpi 15-30 proc. osób dorosłych.
Oznacza to, że grzybicą możemy zarazić się tylko od innych osób?
Nie. Występują również grzybice odzwierzęce, które są przenoszone przez koty, psy, konie czy świnki morskie. Zakażenia te częściej spotykamy u dzieci, zwłaszcza w okresie wakacyjnym. Sporadycznie rozpoznajemy również grzybice zawodowe np. u weterynarzy.
Czy leczenie grzybicy może sprawiać trudności terapeutyczne?
Tak, przykładem jest przewlekła grzybica stóp prowadzi do grzybicy paznokci, która wymaga nawet kilkumiesięcznego leczenia. Osoby starsze to grupa, w której spotykamy się z największą liczbą niepowodzeń terapeutycznych. Dzieje się tak, ponieważ wśród seniorów bardzo często diagnozujemy zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych, cukrzycę czy obniżoną odporność, czyli czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia chorób grzybiczych. Trudnym przypadkiem jest również grzybica skóry owłosionej głowy u dzieci, która jest związana z kilkutygodniowym leczeniem doustnymi środkami farmakologicznymi.
Jak uchronić się przed zakażeniem?
Tak jak wspominałam, grzyby lubią ciepło i wilgoć, dlatego np. na publicznych basenach zawsze powinniśmy nosić klapki, a na co dzień, zwłaszcza w okresie upałów, należy unikać zakrytego obuwia z tworzyw sztucznych. Warto też zwrócić uwagę na nasz kontakt z obcymi zwierzętami – pamiętajmy, że mogą one być źródłem zakażenia.
W jaki sposób rozpoznać grzybicę?
Podstawą prawidłowej diagnostyki i właściwego leczenia jest badanie mikologiczne. Umożliwia ono szybkie rozpoznanie zakażenia grzybiczego, jednak w celu identyfikacji rodzaju grzyba konieczna jest hodowla, której wynik uzyskujemy maksymalnie w ciągu 4 tygodni. Niektóre zakażenia grzybicze włosów i skóry rozpoznajemy przy wykorzystaniu fluorescencji w świetle ultrafioletowym lampy Wooda.
Na czym polega pobieranie materiału do badania mikologicznego?
Materiał do badania uzyskujemy poprzez zeskrobanie tępym skalpelem skóry zmienionej chorobowo, ze szczególnym uwzględnieniem zmian na obwodzie ognisk, gdzie prawdopodobieństwo znalezienia żywych komórek grzybów jest największe. Zakażone włosy z głowy i brody wraz z korzeniami i łuskami skórnymi pozyskuje się za pomocą pęsety. W przypadku podejrzenia grzybicy paznokci badaniu podlegają zeskrobiny paznokciowe. Materiał z błon śluzowych pobiera się do badania w formie wymazu. W każdym przypadku czynność jest bezbolesna.
Jak przygotować się do badania mikologicznego?
Przed badaniem mikologicznym należy odstawić leki przeciwgrzybiczne – preparaty zewnętrzne np. kremy 7 dni, a lakiery 2 tygodnie przed badaniem. Warto pamiętać, że leki stosowane doustnie działają kilka tygodni, a nawet miesięcy. Może to skutkować zafałszowaniem wyniku i opóźnieniem procesu leczenia. W przypadku podejrzenia grzybicy paznokci bezpośrednio przed badaniem nie należy ich obcinać, a lakier należy usunąć kilka dni wcześniej.
Podsumowując, wczesna diagnostyka, a przypadku zakażenia, szybkie wdrożenie właściwego leczenia to wspólny sukces pacjenta i lekarza w walce z grzybicą.