Słowo to nie jest nam obce. Przez kilka, jeśli nie kilkanaście minionych już lat, na świnoujskich, urzędowych salonach, odmieniano je we wszystkich przypadkach. Z prześlicznych rysunków, plansz i obietnic wynikało, że Świnoujście dzięki genialnej wręcz polityce swych urzędowych ojców, wnet posiadać będzie, na nadmorskich nieużytkach, przecudnej urody hotele, restauracje i apartamenty oraz wieńczące dzieło molo. Miało naturalnie być najdłuższe i najpiękniejsze nad Bałtykiem. A jak jest, każdy widzi. Apartamentowców jest ci dostatek, nawet i nadmiar, a o molo to już się nie mówi. W tak zwanym międzyczasie, nasz uboższy krewny Międzyzdroje, chociaż nie posiadający tak znakomitych ojców miasta ( a może dlatego ), przed laty całą parą ruszyły z odbudową, a następnie także i rozbudową swego mola. Na pociechę, wątpliwą zresztą, napisać można, że bardzo podobna sytuacja istniała już grubo ponad 100 latemu, a i wówczas palmę piewszeństwa dzierżyły niestety Międzyzdroje. Jak zatem z budową owego mola było ? Jak zwykle nieco przypomnienia faktów.
Rozwój kapielisk i całej związanej z tym otoczki gospodarczo społecznej, uległ przyspieszeniu w ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku. Świnoujście, Międzyzdroje, ale również Heringsdorf, Bansin czy Ahlbeck przekształcały się w modne i znane niemal w całej Europie „bady” – kapieliska. Szczególnie zaś po uruchomieniu komunikacji kolejowej między naszymi wyspami a Berlinem, co miało miejsce w 1876 r., miejscowości te z racji masowego napływu gości z Berlina, nazywano „wanną
kąpielową Berlina”. Nową gałęzią gospodarki oczywiście zainteresowali się szybko ludzie interesu. Wzrosły ogromnie ceny bezwartościowych dotąd, piaszczystych, nadmorskich terenów, na których w wielkim tempie, wznoszono teraz pensjonaty, hotele, domy letniego wypoczynku i całą związana z tym infrastrukturę. W owych „cesarskich czasach” powstała też świnoujska dzielnica nadmorska, jedna z piękniejszych nad Bałtykiem.
Dr Józef Pluciński • Niedziela [18.03.2012, 09:10:27] • Świnoujście
Niegdysiejsza ozdoba świnoujskiej dzielnicy nadmorskiej Dom Zdrojowy i pomost spacerowy, przełom XIX / XX w. ( fot. Archiwum )
Kilka ostatnich odcinków poświęconych było niektórym dzielnicom miasta, położonym na wschodnim brzegu Świny. Tego cyklu jeszcze nie zakończyłem, ale potrzebuję nieco czasu, by kolejne odcinki, poświęcone Przytorowi, Ognicy i Karsiborowi porządnie przygotować. Nie chcąc pozostawić moich czytelników bez kontaktu z historią miasta, na krótko zmieniam tematykę, by opowiedzieć o tym, jak to niegdyś molo budowano. U sąsiadów i u nas, w Świnoujściu. Cieplej już, pachnie wiosną, sezon letni wnet, a więc i temat staje się na czasie.
W wielkim tempie na przełomie XIX i XX wieku na nadmorskich pustkowiach wyrosła wielka nadmorska dzielnica. ( fot. Archiwum )
W dzielnicy tej zabudowa uzdrowiskowa wchodziła coraz intensywniej na brzeg morski, niemal na ówczesną plażę. Jednakowoż nie w postaci tandetnych bud, ale obiektów o niepowtarzalnym uroku i urodzie.
Charakterystyczną budowlą dla onegdejszych, nadmorskich kurortów, stały się mola, z niemiecka „Seebrücke” (morski pomost ) zwane. Konstrukcje te wznoszone całkowicie z drewna; początkowo proste, z czasem stały się wymyślnymi w kształcie klejnotami architektury. Budowano je nie tyle jako pomosty dla odbywania romantycznych spacerów nad morzem, ale w celach użytkowych. Statki żeglugi przybrzeżnej potrzebowały miejsc do cumowania i postojów w miejscowościach pozbawionych portów. Zatem owe mola w początkowej fazie, budowano jako pomosty umożliwiające dochodzenie i cumowanie statków, spacerowych i pasażerskich, w miejscowościach, gdzie ukształtowanie linii brzegowej uniemożliwiało budowę portu. Tak było w wypadku Międzyzdrojów, Ahlbecku, Heringsdorfu, Koserow. W wymienionych miejscowościach były one także pomostami cumowniczymi ( Landungsbrücke ). Z czasem, pomysłowość ludzka, szczególnie handlowców, funkcje te poszerzyła przez dobudowania do nich, lub w ich pobliżu, sklepików, kawiarń i restauracji. Zmyślne wieżyczki i ozdóbki zmieniły te proste a funkcjonalne budowle w istne arcydzieła sztuki ciesielskiej. Pierwszy taki pomost cumowniczy– molo, zbudowano właśnie w Międzyzdrojach w 1885 r.
Jako pierwsze w naszym rejone powstało w 1885 r.molo w Międzyzdrojach.( fot. Archiwum )
Była to pionierska budowla tego typu w pobliskim rejonie. Nadano jej imię cesarza Fryderyka III, dla upamiętnienia zasług tego władcy dla Międzyzdrojów. Jeszcze jako następca tronu przebywał on tu kilka tygodni z rodziną, co przysporzyło tej miejscowości sławy i oczywiście gości. Międzyzdrojskie molo nie było jednak już tylko pomostem, do którego dobijały statki. Przylegała doń duża hala ze sklepami, kawiarnią, oraz licznymi punktami drobnego handlu. Pomieszczenie to zdobił z zewnątrz piękny portal z dwoma bocznymi wieżyczkami. W 1906 roku molo rozbudowano, przedłużając pomost spacerowy do 360 metrów. W 1913 roku po sylwestrowym orkanie, na pewnym odcinku pomost częściowo został rozebrany.