W pierwszym rzędzie zmienione zostały nazwy wszystkich ulic i placów, instytucji i budynków noszących nazwy hitlerowskich dostojników i aktywistów a także osób uznanych za nosicieli niemieckiego militaryzmu. W ich miejsce miały wchodzić nazwy osób akceptowanych przez Rosjan. Ponieważ poza Marksem, Engelsem, Różą Luxemburg, oraz pisarzami Goethe i Schillerem, zbyt wielu patronów ulic nie było do zaproponowania, wracano do nazw dawnych sprzed okresu nazistowskiego. Cały trud niemieckiego samorządu został jednakże wkrótce zniweczony, ponieważ w początkach października 1945 r. , ku zaskoczeniu mieszkających tu Niemców, miasto i powiat przekazane zostały Polakom.
Polska administracja mająca w pierwszych miesiącach wiele innych problemów do załatwienia, nazwami ulic zajmowała się w drugiej kolejności. Gdy do tego przystąpiono, to zmiany dotyczyły pewnego fragmentu miasta zasiedlonego przez polskich osadników. Propozycje polskich nazw opracowali przede wszystkim pierwszy polski burmistrz Świnoujścia Ignacy Molik, kierownik Obwodowego Urzędu Informacji i Propagandy, artysta plastyk Stanisław Kuglin oraz jego żona, a jednocześnie referent kultury w Urzędzie Pełnomocnika Rządu, pani Zofia Kuglin. Ustalenia tej trójki zostały przyjęte jako obowiązujące. Jakie one były?
Jedna z głównych wówczas ulic Lindenstrasse, obecna Armii Krajowej, otrzymała nazwę ulicy Armii Czerwonej. Dzisiejszy Plac Rybaka a niemiecki Rathausplatz , nazwany został Placem Stalina.
Dr Józef Pluciński • Wtorek [20.12.2011, 08:33:18] • Świnoujście
Zmieniało się oblicze miasta i nazwy jego ulic. Narożnik niegdyś ulic Żymierskiego i Walki Młodych obecnie Konstytucji 3 Maja i Kościuszki, 1967 r. ( fot. Andrzej Ryfczyński )
Po wkroczeniu do Świnoujścia zwycięskich oddziałów radzieckich, wyznaczony został niemal natychmiast komendant wojenny miasta i powiatu. Ten z kolei powołał cywilny, niemiecki samorząd oczywiście absolutnie zależny od rosyjskiej komendantury. Kierownictwo owego samorządu stanowić mieli komuniści i członkowie antyfaszystowskiego ruchu oporu ale ponieważ tych w zasadzie nie było więc wybór był i w wypadku Świnoujścia dość przypadkowy. Poza wykonywaniem poleceń komendantury w zakresie organizacji życia miasta, musieli się też oni wykazać działaniami oczyszczającymi miasto z pozostałości i śladów hitleryzmu.
Dawna Lindenstrasse przez długie powojenne lata nosiła nazwę ulicy Armii Czerwonej. Pocztówka z 1936. ( fot. Archiwum autora )
Pozostałe ulice i place w centrum otrzymały już nazwy związane z naszą polską historią: Plac Słowiański, Plac Wolności, oraz Hołdu Pruskiego, Piastowska, Szopena, Kazimierza Wielkiego ( obecna Piłsudskiego do Hołdu Pruskiego) i na jej przedłużeniu Władysława Łokietka. Z naszą narodową historią związane też były nazwy ulic Bolesława Chrobrego i Bolesława Krzywoustego, Ignacego Paderewskiego jak też Zawiszy Czarnego Narutowicza, Wyspiańskiego, Matejki i naturalnie Wybrzeże Władysław IV. Jedna z ważniejszych komunikacyjnie ulic prowadząca wówczas do promu, kursującego w okolicach Kapitanatu, dawna Lotsenstrasse (dziś Boh. Września) otrzymała nazwę ulicy Pomorskiej. Przecinająca ją Gartenstrasse ( ul. Monte Cassino ) nazwano początkowo Ogrodową, później jednak nosiła już miano ulicy Limanowskiego, działacza PPS. Już nieco później, po wizycie rządowej w Świnoujściu dzisiejsza ulica Konstytucji 3 Maja, niemiecka Färberstrasse, zyskała miano ulicy Żymierskiego, ówczesnego dowódcy Wojska Polskiego i Ministra Obrony Narodowej.
Michał Rola Żymierski, podczas wizyty w Świnoujściu w kwietniu 1946 r.( fot. Archiwum autora )
Zatwierdzenia nazw i nadania im charakteru urzędowego dokonano uchwałami Miejskiej Rady Narodowej w 1947 roku. Oprócz wymienionych powyżej, zatwierdzono też nazwy ulic Batalionów Chłopskich, Armii Ludowej, Granicznej, Karsiborskiej, Krzywej i Warszawskiej. Wtedy też zatwierdzono pierwszą ważną zmianę. Ulica Pomorska otrzymała nową nazwę ul. Świerczewskiego dla uczczenia pamięci gen. Karola Świerczewskiego, który zginął w Bieszczadach w zasadzce zorganizowanej przez oddział UPA w 1947 r. i był kreowany na bohatera narodowego.