Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [12.12.2011, 09:20:07] • Świnoujście

Nazwy świnoujskich ulic

Nazwy świnoujskich ulic

Plan Świnoujścia z II poł XVIII wieku ukazuje pierwotne granice miasta. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Szczecinie( fot. Archiwum )

Niezwykle ciekawie przedstawiała się sprawa z nazewnictwa ulic Świnoujścia. Może na początek jedna informacja. Miasto przez długi czas, blisko 100 lat od powstania nie wychodziło poza obszar ograniczony dzisiejszą ulicą Piastowską, nazywaną początkowo przez nielicznych mieszkańców Vogelstrasse (ulica Ptasia), ulicą Kościuszki, wówczas Grenzstrasse ( ulica Graniczna) i dzisiejszą Wilków Morskich nazywaną potocznie Schlusstrasse. ( Końcowa ulica). Opisany obszar i granice pokazuje szczegółowo jeden z pierwszych planów miasta reprodukowany na fot.1.

Jak to już pisałem wcześniej, pierwsze ulice, jakie na tym obszarze powstały, to były Grosse Kirchenstrasse ( (Wielka ulica Kościelna, dzisiaj Grunwaldzka ) oraz Lotsesenstrasse, (Pilotów Morskich ,dzisiaj Bohaterów Września). W miarę, jak z upływem lat zabudowywano zaprojektowane kwartały, powstawały uliczki, którym nieliczni jeszcze mieszkańcy nadawali nazwy. Dzisiejszą ulicę Armii Krajowej dłuższy czas nazywano Grosse Wasserstr. ( Wielka ulica Wodna) , ulicę Monte Cassino Strandstrasse czyli Plażową. Nazwy te wyrosły z tradycji a nie z urzędowego nakazu, jako że przez dziesiątki lat zarząd miasta tym się oficjalnie nie zajmował. Uliczkom, a raczej piaszczystym ścieżkom prowadzącym do Ahlbecku, Usedom, czy Karsiborza nadawano nazwy Ahlbeckerstrasse, Usedomerstrasse, Kaseburgerstrasse. Zdarzało się że niektóre uliczki zmieniły swoje nazwy po tym, jak zmieniły się ich charakterystyczne cechy. I tak po zsadzeniu na dzisiejszej Armii Krajowej drzew lipowych otrzymała ona nazwę Lindenstrasse ( ulica Lipowa), dzisiejsza Monte Cassino, nazywana początkowo Plażową nazwano Gartenstrasse ( ulica Ogrodowa ), ponieważ były najwięcej było tam ogródków a mniej domów. Na tej zasadzie obecność kilku farbiarskich warsztatów na dzisiejszej ulicy Konstytucji 3 Maja, sprawiła, że nazwano ją Färberstrasse ( ulica Farbiarzy). Nazwa ta przetrwała zresztą do 1945 r.

Nazwy świnoujskich ulic

Obecna ulica Konstytucji 3 Maja, wówczas Färberstrasse, pocz. XX w.( fot. Archiwum autora )

Niektóre nowopowstałe już w XIX wieku uliczki, przez wiele lat pozostawały bezimienne, jako że nikomu to nie było potrzebne. By ten nieład jakoś, głównie dla celów ewidencji podatkowej uporządkować, w 1811 roku domy zostały ponumerowano. Za podstawę kolejności numeracji przyjęto datę budowy domu. Stąd też niejednokrotnie budynki o kolejnych numerach stały na dwóch przeciwległych krańcach miasta a na niejednej uliczce stojące obok siebie domy nosiły bardzo odległą numerację. Jako przykład służyć może dzisiejsza ulica Monte Cassino, która jeszcze w II połowie XIX wieku posiadała następującą numerację domów poczynając od obecnego domu, w którym po przebudowie mieści się „Rossmann”: 28, 29, 43 a-c, 89, 121 a,b, 115 a – c, 130 a-d, 131 a – p, 114, 90, 42, 30. Ta przedziwna numeracja wynikła z tego, że domostwa wznoszono w różnych okresach. Po pewnym czasie system ten tak utrudniał życie, że najstarsi nawet mieszkańcy nie byli w stanie się w nim połapać. Poczta również. Kłopoty, jakie znajdujemy obecnie z numeracją domów na ul. Grunwaldzkiej, Matejki czy Reja są wręcz łagodną pieszczotą w stosunku do ówczesnego bałaganu.

Nazwy świnoujskich ulic

Ulica Ogrodowa ( Gartenstrasse ), dzisiaj ul. Monte Cassino.( fot. Archiwum autora )

Nad sprawą tą dopiero w 1876 roku, jak się to dziś w urzędowym żargonie powiada, „pochyliły się władze miasta”. Zdecydowano wówczas, że wszystkie ulice otrzymają urzędowe nazwy a przy okazji dokona się obmiarów i wprowadzeni sensowną numerację domów i posesji na terenie całego miasta. Na zrealizowanie wszystkich pomysłów niestety jak to zwykle bywa zabrakło środków. Wyłoniona została natomiast specjalna 3-osobowa komisja, która to zaproponowała nazwanie ulic. Tyle że i ta komisja nie dokonała całości prac. Zdecydowano jedynie, że bezimienne od wielu lat ulice otrzymają nazwy, które upamiętniać będą zasłużonych w dziejach miasta obywateli. Bezimiennym dotychczas uliczkom nadano nazwy pochodzące od nazwisk zasłużonych dla miasta obywateli: senatora: Krausego, burmistrzów Bedy, Eggebrechta, zasłużonego pastora Steinbrücka, lekarza Kinda, poety T. Fontane, kronikarza Gadebuscha i innych.

Źródło: https://iswinoujscie.pl/artykuly/20503/