Na przełomie XIX i XX stulecia, do wybuchu I wojny światowej, powstała nowa nadmorska dzielnica kuracyjna a nadto wytyczono i zabudowano nowe ulice, wzniesiono w centrum miasta rzadkie jeszcze wówczas kilkukondygnacyjnych kamienice. W omawianym okresie powstały też, tak znaczące budowle jak kościół Marcina Lutra, budynek sądu, gimnazjum męskie i liceum żeńskie, koszary, dworce i kilka jeszcze obiektów użyteczności publicznej. Wtedy to zdecydowana większość tradycyjnych, pochodzących jeszcze z XVIII wieków domków w centrum miasta, zastąpiona została piętrowymi, murowanymi budynkami, które w początkach XX wieku wyposażano w ujęcia wody, urządzenia sanitarne a wreszcie oświetlenie elektryczne i gaz. Ten, trwający blisko 30 lat run budowlany, zaowocował rozkwitem rzemiosł budowlanych: murarzy, cieśli, dekarzy, malarzy a także hydraulików, instalatorów wodociągowych i elektrycznych. Spora konkurencja na tym rynku i bardzo dobry system szkolenia uczniów i czeladników w rzemiośle sprawił, że jakość ich pracy była naprawdę wysoka i w zasadzie wszelkie prace na wielkim placu budowy, jakim przez trzy dziesiątki lat było Świnoujście, realizowane były w zdecydowanej większości siłami miejscowych rzemieślników.
Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [13.06.2011, 21:18:19] • Świnoujście
Zbudowana od podstaw na przełomie XIX i XX wieku nadmorska dzielnica , była dziełem przede wszystkim świnoujskich rzemieślników.( fot. Archiwum autora )
Kończąc odcinek poprzedni, wspomniałem o powołaniu w Świnoujściu w połowie XIX wieku szkoły dla młodzieży rzemieślniczej, odpowiednika naszych szkół zawodowych. Celowość zorganizowania szkoły rzemieślniczej, w całej rozciągłości okazała się już pod koniec XIX wieku, kiedy to Świnoujście przeżywać zaczęło wielki boom budowlany.
Stocznia Miejska na obecnym Basenie Północnym, jedno z głównych miejsc pracy na początku XX wieku. ( fot. Archiwum autora )
Nie bez znaczenia dla rozwoju przedsiębiorczości i rzemiosła świnoujskiego była rozbudowa obiektów wojskowych i portowych. W końcu XIX wieku wyjątkowo intensywnie rozbudowywano i modernizowano twierdzę morską po obu stronach Świny jak również nabrzeża portowe wraz z infrastrukturą. W pierwszych latach XX wieku zapoczątkowały działalność dwie małe stocznie budujące łodzie transportowe, kutry rybackie oraz jednostki sportowe na Półwyspie Zielin ( wówczas wysepka Grüne Flache). Dla potrzeb gospodarki morskiej pracowała również już od połowy XIX wieku wytwórnia impregnatu i szczeliwa okrętowego w pobliżu Kanału Piastowskiego, niezbędnych do budowy i remontu jednostek pływających z drewna. Na przełomie wieków powstał również kompleks tzw. Stoczni Miejskiej na terenie obecnego Basenu Północnego, zatrudniający znaczna liczbę doskonałych fachowców głównie branży metalurgicznej. W prace te włączyła się wówczas z dużym powodzeniem, powstała w 1896 roku firma prowadząca roboty budowlane i hydrotechniczne, osiadłego w Świnoujściu przybysza z Wielkopolski Juliusza Rogozińskiego.
Kamień nagrobny J. Rogozińskiego, na świnoujskim cmentarz. Firma działała do 1945 r.( fot. Bartek Wutke )
W okresie międzywojennym w mieście, które przeżywało rozkwit jako bardzo modne kąpielisko mnożyły się też usługi na rzecz tysięcy gości, rosnącej stale liczby mieszkańców a w latach 30-ych, także coraz liczniejszego garnizonu niemieckiej marynarki wojennej. O tym jakie znaczenie dla funkcjonowania miasta miało rzemiosło i jakie branże najbardziej rozwinęły się daje wyobrażenie lektura książki adresowej Świnoujścia z 1938 roku. Wynika z niej, że działalność prowadziło wówczas 17 firm ogólnobudowlanych, 10 warsztatów wykonujących usługi w zakresie instalacji wodociągowych i sanitarnych, 5 instalatorów centralnego ogrzewania, 33 malarzy, 21 stolarzy, 14 ślusarzy i mechaników, 6 dekarzy, 6 szklarzy.