Przed ponad 65 laty Świnoujścia zajęły, praktycznie bez walki, oddziały radzieckiej 2 armii uderzeniowej, które weszły do miasta od strony Ahlbecku 5 maja 1945 r. Prawie jednocześnie, o świcie tego dnia, na wschodnim brzegu Świny znalazły się także oddziały 19 armii. Już późnym wieczorem, 4 maja, znalazły się one na Warszowie i usiłowały ostrzelać ostatnie, ewakuujące się z prawego brzegu jednostki pływające. W każdym razie, 5 maja obydwie wyspy i miasto oraz port Świnoujście, znalazły się w rękach rosyjskich. Tego samego dnia radzieckie Biuro Informacyjne nadało komunikat wojenny następującej treści „Wojska 2 Frontu Białoruskiego opanowały w dniu 5 maja Świnoujście – wielki port i bazę marynarki wojennej na Bałtyku oraz całkowicie oczyściły od nieprzyjaciela wyspy Wolin i Uznam”
iswinoujscie.pl • Niedziela [03.10.2010, 02:11:52] • Świnoujście
Komunikat o zdobyciu Świnoujścia w jednej z pomorskich gazet z maja 1945 roku.( fot. Archiwum autora )
W najbliższych dniach, mianowicie 6 października upłynie 65 lat od dnia przejęcia Świnoujścia oraz wyspy Wolin, przez pełnomocnych przedstawicieli polskiego rządu. O zdarzeniach tych chcemy w 2-ch odcinkach przypomnieć.
Dowódca 2 Frontu Białoruskiego, Konstanty Rokossowski. Armie ze składu tego ugrupowania zdobyły wyspy Uznam i Wolin. ( fot. wikipedia.pl )
Miasto w momencie zajęcia go przez Rosjan było niemal wyludnione. Spora grupa mieszkańców opuściła swe domostwa, w momencie zbliżania się działań wojennych już w poprzednich miesiącach, inni oczekiwali jeszcze na jakiś cud i zmianę sytuacji na frontach, niemal do ostatnich dni. Wypędziły ich stąd dopiero opowieści uciekinierów z Prus Wschodnich i Pomorza, o wyczynach rosyjskich żołnierzy. Pozostali już tylko ci, którzy nie mieli dokąd, ani jak uciekać. Po pewnym czasie i względnej normalizacji życia, część z tych, którzy tu pozostawili swe domostwa i dobytek powróciła.
Jednostki rosyjskie w szybkim tempie zajmowały opuszczone obiekty – koszary, magazyny, urządzenia portowe po obu stronach Świny. Rozstawiano też posterunki w ważniejszych punktach miasta i obiektach, takich jak poczta, wodociągi, trafostacje, szpital, lazaret wojskowy, budynki urzędowe.
Siedziba rosyjskiej Komendantury Wojennej, przy Placu Słowiańskim. ( fot. Archiwum autora )
Niemal natychmiast po zajęciu miasta i powiatu, władzę objął komendant wojenny powiatu Uznam – Wolin. Zadaniem jego było utrzymanie porządku i bezpieczeństwa w mieście, przywrócenie funkcjonowania urządzeń komunalnych, zaopatrzenia dla stacjonujących jednostek i ludności cywilnej. Wprowadzony został obowiązek prac publicznych, reglamentacji żywności itd. Komendanci wojenni miasta, nie byli oficerami liniowymi, ale funkcjonariuszami NKWD ( Narodowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ), stąd też, ich poczynania i decyzje były w pełni respektowane przez nawet starszych stopniem dowódców jednostek bojowych garnizonu.