Kościół p.w. Matki Boskiej „Gwiazdy Morza”, cz. 1

Świnoujście, jak całe zresztą Pomorze Zachodnie, było na przełomie XVIII i XIX wieku zdecydowanie protestanckie. Pochodzące z tego okresu statystyki wymieniały zaledwie 12 katolików zamieszkałych w mieście. Wkrótce jednak stan ten uległ zmianie. Gdy z przysłowiowo biednego Pomorza, po zjednoczeniu Niemiec tysiące ludzi wyruszyło w poszukiwaniu lepszego życia do rejonów uprzemysłowionych, w ich miejsce pojawili się przybysze z ziem polskich zaboru pruskiego, Wielkopolski, Śląska. W zdecydowanej liczbie byli to katolicy. W wypadku Świnoujścia, miasta wszak fortecznego, na zwiększenie liczby katolików miał również wpływ fakt, odbywania tu służby wojskowej przez żołnierzy katolików, poddanych cesarza, najczęściej mówiących po polsku. A gdy jeszcze do rozwijającego się kąpieliska morskiego przybywać zaczęło coraz więcej letników i kuracjuszy z dawnych ziem polskich, zapewnienie duchowej posługi przez duchownych katolickich stało się pilną koniecznością.
W pierwszym okresie, do połowy XIX wieku, posługę tę zapewniały wizyty katolickiego kapelana wojskowego, ze Szczecina. Ze względu na trudny dojazd nie były one częstsze niż dwa razy w roku, tak by spełnić jedynie formalny wymóg zapewnienia wykonywania praktyk religijnych przez katolickich żołnierzy pruskiego monarchy. Nabożeństwa i spotkania religijne odbywały się w protestanckim wówczas kościele Chrystusa Króla . Docierali tu także duchowni Polacy z Wrocławia, Poznania czy Berlina z duchową pociecha dla żołnierzy i polskich rodzin. A tych było tu coraz więcej.
Przez czas jakiś, gdy w Świnoujściu zamieszkiwał w 1852 roku stary ksiądz katolicki o nazwisku Lussem, miejscowa zbiorowość katolicka miała swego duszpasterza. Dla spotkań z wiernymi przeznaczył on izbę swego domu, ale nabożeństwa odprawiał, za zgodą miejscowego pastora w protestanckim kościele Chrystusa Króla. Tak było przez lat kilkanaście, do czasu, gdy to 7 września 1867 roku dla potrzeb wiernych zamieszkałych w tej części pruskiej monarchii, zorganizowana została parafia katolicka Anklam – Świnoujście, z siedziba proboszcza w Anklamie. Poprawiło to znacznie możliwości uprawiania praktyk religijnych przez katolicką społeczność miasta. W Świnoujściu mieszkało wówczas piętnaście rodzin katolickich, ale w 1883 r. gmina katolicka liczyła już 300 osób. Kilkanaście lat potem, gdy liczba żołnierzy – katolików przekroczyła w świnoujskim garnizonie liczbę 400, wojskowy biskup katolicki dr Assman zdecydował o przeniesieniu siedziby probostwa do Świnoujścia i budowie tu kościoła. Już wcześniej w1869 r. dla potrzeb gminy katolickiej zakupiona została parcela przy obecnej ulicy Piastowskiej, w peryferyjnej jeszcze wówczas części miasta, na której wzniesiona została pierwsza katolicka kaplica. Z zachowanych rycin i opisów wynika, że ciasno tam było i ubogo, a nabożeństwa odprawiano na powierzchni mniej więcej dzisiejszej zakrystii, ale regularnie. Prowizoryczna kapliczka nie stała zbyt długo.

W 1895 roku rozpoczęte zostały pierwsze prace budowlane dla realizacji projektu berlińskiego architekta Engelberta Selbertza. Dnia 15 sierpnia 1895 r. położono kamień węgielny pod budowę świątyni. W trakcie prac ze względów oszczędnościowych zrezygnowano z ośmiobocznej kaplicy, absydy, ozdób i wielu architektonicznych detali. W niespełna rok potem, 22 lipca 1896 roku odbyło się wyświęcenie świątyni i pierwsze nabożeństwo. W uroczystości uczestniczyli prawie wszyscy wierni parafii, licznie przybyli duchowni różnych wyznań, biskup wrocławski, dostojnicy wojskowi i miejscowi notable. Nowy kościół przyciągał oczy zgrabna sylwetką , dość luźno nawiązującą do stylu gotyckiego. Na frontonie widniał napis „Ave Maris Stella”, jako że nowy kościół poświęcony został Matce Bożej Gwieździe Morza. W 1903 r. w kościele zainstalowano 8-głosowe organy zbudowane przez firmę Grünberga ze Szczecina.

Wbrew powszechnemu mniemaniu, kościół nie był zbudowany ze składek wiernych, czy też składek polskich robotników sezonowych. Środki przekazane zostały z kasy cesarskiej armii, gdyż zgodnie z jej regulaminem liczba pełniących służbę w garnizonie żołnierzy – katolików i ich rodzin, była wystarczającą dla sfinansowania inwestycji. Już później, gdy w świątyni podczas nabożeństw powszechnie słyszało się mówiących po polsku letników z Wielkopolski, Śląska, czy też przybyszów z Królestwa Polskiego, świątynia zyskała miano „polskiego kościoła”.
W okresie gdy wyświęcano nowy kościół, w całej anklamsko – świnoujskiej parafii zamieszkiwało około 1200 wiernych, z czego blisko połowa w Świnoujściu. Probostwu podlegała nadto kaplice katolickie w Międzyzdrojach i Zinnowitz. Samo zaś podlegało wówczas kurii biskupiej we Wrocławiu.
W latach następnych katolicka gmina wyznaniowa rozwijała się bardzo dobrze. Rosła liczba wiernych, dobrze prosperowała katolicka szkoła podstawowa, ochronka dla dzieci, jadłodajnia dla ludzi starych i ubogich. Pod koniec XIX stulecia zawiązał się chór kościelny prowadzony przez przybyłego tu z Jarocina organistę, Polaka nazwiskiem Wojciechowski. Z dużym powodzeniem transponował on polskie kolędy i pieśni religijne na język niemiecki i włączał je do repertuaru prowadzonego chóru. Jeszcze przed I wojną światową zawiązał się teatrzyk dziecięcy, wystawiający nawet publiczne spektakle.