Od koszar Floty Bałtyckiej do Centrum Administracji Miejskiej

Od 1989 r., od czasu okrągłostołowego kompromisu w Polsce i „jesieni narodów” w Europie Środkowo-Wschodniej było już wiadomym, że rosyjska obecność militarna przestała już być czymś nienaruszalnym i wiecznym. We wrześniu 1990 roku Warszawa zażądała wycofania stacjonujących na terytorium RP jednostek Armii Radzieckiej. W pół roku potem, w konsekwencji przemian politycznych w ZSRR i tzw. krajach demokracji ludowej, nastąpiło rozwiązanie struktur wojskowych Układu Warszawskiego. Oznaczało to bliską ewakuację także świnoujskiego garnizonu rosyjskiej marynarki. Rzec można, że dosłownie czuło się to w powietrzu. Coraz rzadziej widać było patrole rosyjskie, a podążający z „gorodka” na służbę wojskowi, dosłownie przemykali ulicami i ścieżkami, starając się być niezauważalnymi. Dla prostych żołnierzy, jak i oficerów rosyjskich, dochodzące z ojczyzny wieści, nie były optymistyczne. Szczególnie świadomość panującej tam biedy i rozprężenia. Sprzedawali więc wszystko co było do sprzedania: paliwo, silniki elektryczne, wreszcie części umundurowania, a nawet broń i amunicję.
Gdy w maju 1992 roku strona rosyjska i polska podpisały międzynarodową umowę o zasadach wycofywania wojsk radzieckich z Polski, likwidacja bazy morskiej w Świnoujściu nabrała tempa. Rozpoczęła się ewakuacja pododdziałów Floty Bałtyckiej. Praktycznie odbyła się ona w dwóch etapach. Wpierw, po skromnym spotkaniu pożegnalnym, 28 października 1992 r. odpłynęły z Basenu Południowego ostatnie kutry rakietowe, następnie opustoszała składnica na Mulniku. Kolejnym, a zarazem końcowym etapem było odejście z Basenu Północnego ostatnich, tyłowych jednostek. Będące przedmiotem naszego zainteresowania koszary przy ulicy Wojska Polskiego przejęte zostały przez przedstawicieli administracji miejskiej w osobie Stanisława Możejki i Kazimierza Karlika dokładnie 22 grudnia o godz. 16.00. W dwa dni potem, w wigilijny dzień, miasto opuściły ostatnie, tyłowe jednostki. Odchodzili niechętnie, skarżąc się na polską czarną niewdzięczność.

Już też wiosną 1992 r. Rada Miejska podjęła uchwałę w sprawie dotychczas zajmowanych przez Rosjan nieruchomości, tak mieszkalnych, magazynowych jak i koszarowych oraz szpitalnych. Był to ogromny majątek wymagający mądrego rozdysponowania. O ile przejęcie i zagospodarowanie mieszkań można było w miarę optymalnie zorganizować, to obiekty koszarowe, budowane przed laty zgodnie z ich specyficznym przeznaczeniem, sprawiały duże problemy. Jak pokazały przykłady z większości miast, obiekty te po przejęciu zostały w zasadzie zdewastowane. Świnoujście stanowi w tym względzie chlubny, a rzadki wyjątek. Bez żadnych podtekstów politycznych przyznać trzeba, że fakt ten zawdzięczamy ówczesnemu „solidarnościowemu” kierownictwu miasta, reprezentowanemu przez prezydenta Leszka Miłosza i jego współpracowników, w tym Stanisława Możejki. Ich odwaga w podejmowaniu trudnych, a niepopularnych nieraz decyzji, perspektywiczność myślenia i konsekwencja, zdecydowały o ocaleniu miejskiego majątku wielkiej wartości.

Jak więc to było z koszarami, które były jedną z pozycji na długiej liście opuszczonych przez Rosjan obiektów ? Na początek ważne stwierdzenie, stan techniczny koszar nie był najlepszy, a prawdę mówiąc kiepski. Od czasu dokonanych w latach 1957 – 58 remontów nic praktycznie tam nie robiono. O ile mury i stropy nie budziły zastrzeżeń, to wiele do życzenia przedstawiały przede wszystkim więźba i pokrycie dachów oraz wszystkie instalacje: elektryczna, grzewcza, wodociągowa, kanalizacyjne. To wymagało szybkich działań zabezpieczających. Zgodnie z decyzją władz miasta, uzgodnioną z wojewodą szczecińskim, kompleks koszarowy przeznaczony został do stworzenia na bazie istniejących tam budynków t.zw. Centrum Administracji Miejskiej w skrócie CAM. Ta wypracowana przez Stanisława Możejkę koncepcja, zakładała przeniesienie do byłego kompleksu koszarowego, w miarę możliwości największej liczby instytucji miejskich i administracji państwowej, urzędów i biur. Zagospodarowanie, a więc uratowanie wielkiego kompleksu budynków, miało jeszcze jedną dobrą stronę. Oznaczało wyprowadzenie tych instytucji z zajmowanych przez nie uprzednio na terenie całego miasta lokali i ich przejęcie przez władze komunalne. Nie bez znaczenia było też zaangażowanie środków spoza budżetu miasta w remont zdezelowanych koszar, przez instytucje wprowadzające się, lub ich jednostki nadrzędne. Tak stało się n.p. z Urzędem Skarbowym czy Urzędem Pocztowym. Poza przeprowadzką różnych instytucji, których lista była bardzo długa, zakładano też przekazanie jednego z budynków najkorzystniej położonego, przy ul. Wojska Polskiego, na cele usługowo – handlowe. W tym wypadku owocowało to powstaniem popularnej „Dwunastki”
Koronnym niejako zadaniem, było wprowadzenie na posowieckie koszarowisko Urzędu Miasta, zajmującego wówczas budynek, dzisiejszy Pasaż Centrum przy ul. Armii Krajowej. Miało to na swój sposób dać przykład dla innych instytucji i urzędów. By to osiągnąć, należało dokonać rozległej przebudowy, przeznaczonego na ten cel budynku koszarowego, by dostosować go do nowej funkcji. Ta przebudowa musiała być bardzo rzetelna co znalazło odbicie w prowadzonych pracach.

Dokonano pełnej wymiany podłóg na wszystkich kondygnacjach, instalacji wewnętrznych, stolarki okiennej i drzwiowej, a przede wszystkim pokrycia nadwyrężonego dachu. Jest zrozumiałym, że nowe, przeznaczenie wymagało zmiany podziałów niektórych pomieszczeń, wybicia drzwi, wbudowania ścianek działowych itp. Podjęte zadanie było o tyle utrudnione, że przyjęty termin oddania do użytku nowego lokalu Urzędu Miasta był bardzo krótki, zakres prac szeroki, a ówczesne możliwości techniczne wykonawców mniejsze niż współczesnych nam firm. Zadaniem pierwszoplanowym z powodzeniem zrealizowanym przez firmę KEWAD pana Włodzimierza Kuźmy, było oddanie do użytku pomieszczeń parteru z salą posiedzeń, sanitariatami i sąsiednimi pomieszczeniami, tak by można w nich zorganizować posiedzenie Rady Miasta w dniu 31 marca 1993 r. Termin prac został dotrzymany i zgromadzeni radni oraz zaproszeni goście, mogli zapoznać się na własne oczy z zakresem i zaawansowaniem prac i podjąć niezbędne korekty planów finansowych.