Zbyt daleko w przeszłość nie chcę się zagłębiać, ale jak nauka historii nakazuje, początki pokazać należy. Swej kinowej historii Świnoujście wstydzić się nie musi. Pierwsze kino powstało tu w początkach lat 20-ych ubiegłego wieku, a jeszcze przed II wojną światową, tylko po lewej stronie miasta były już 3 kina. Kino „Scala” znajdowało się przy Placu Słowiańskim, „Urania” na Kołłątaja , i „Capitol” na ulicy Konstytucji 3 Maja. Wojna spowodowała, że wszystko rozpoczynać należało na nowo.
Dla napływającej tu po 1945 r. ludności polskiej, sprawy życia kulturalnego i rozrywki przez dłuższy czas były marginalnymi. Ważniejszym był codzienny chleb i
bezpieczna egzystencja, o które naprawdę w tym mieście było wtedy trudno. Z czasem jednak, wraz z małą stabilizacją, przyszła tęsknota za polską książką, teatrem, kinem. Tę ostatnią z wymienionych potrzebę, już jesienią 1946 r. zaspokajać miały cotygodniowe seanse dla ludności polskiej, organizowane w rosyjskim kinie znajdującym się w tzw. „Domie Fłota” w dawnym hotelu „Preussenhof” na Wybrzeżu Władysława IV. Cała sprawa miała nieco absurdalny charakter, jako że Polacy chodzili do rosyjskiego kina, płacąc niemieckimi pieniędzmi, które były jeszcze przez Rosjan traktowane, jako waluta obiegowa w ich strefie okupacyjnej. Poziom tych seansów nie był jednakowoż szczytem marzeń. Jak pisała w sprawozdaniu, ówczesna kierowniczka referatu kultury Starostwa Powiatowego, pani Zofia Kuglin: „ Przedstawienia te stoją jednak na bardzo niskim poziomie, z powodu zniszczenia filmów oraz złego stanu aparatury”.

No i wreszcie w końcu 1948 roku, zapadła decyzja o uruchomieniu w Świnoujściu polskiego kina. Jego siedzibą stało się dawne kino „Scala” przy Placu Słowiańskim. Nie bez kłopotów skompletowano obsługę i co ważniejsze znaleziono operatora, który zdołał tchnąć życie w zdekompletowana aparaturę filmową. Był nim niezwykle dla tej sprawy zasłużony pan Stanisław Kijak, świnoujski pionier. Pierwszy seans odbył się w sobotę 19 grudnia 1948 r. Wyświetlony został wtedy radziecki dramat wojenny „Synowie”. Na sali na parterze, wobec braku foteli kinowych pod osmolonymi ścianami stały ławki kościelne, ale plafon na suficie i balkon, były nienaruszone. I tak zaczęła się historia polskiego kina w Świnoujściu. Wówczas nosiło ono nazwę „Bałtyk”.

W pierwszych latach projekcje odbywały się nieregularnie, w miarę jak udawało się zdobyć taśmy z filmami. A nie było o to łatwo ! Mimo to, przystąpiono do generalnego remontu budynku i w 1954 roku otwarto już oficjalnie kino „Rybak”. Z upływem lat rozpoczęto starania o otwarcie kolejnych kin. Własnego kina doczekał się Warszów, gdzie powstało kino „Pomorzanin” w zakładowym domu kultury PPDiUR „Odra”, obecnej filii MDK. Również na Warszowie powstało jeszcze jedno kino pod nazwą „Vineta”. Po obydwu kinach warszowskich pozostały tylko wspomnienia. „Pomorzanin został po prostu zamknięty, a „Vineta” przekształcona w hurtownię, w dość tajemniczych okolicznościach spłonęła. Własne kino pod nazwą „Klubowe” posiadała w Świnoujściu także Marynarka Wojenna. Budynek istnieje do dziś i obecnie mieści się tam kościół garnizonowy.

Najbogatszą historię miało kino „Rybak”. Okres największej świetności przeżywało ono w latach siedemdziesiątych XX wieku. Dzięki zabiegom kierownictwa kina, Świnoujście dostawało do wyświetlanie filmy „świeże”, aktualne i niezbyt zużyte kopie. Było wówczas jednym z pięciu wiodących kin Okręgowego Przedsiębiorstwa Rozpowszechniania i Dystrybucji Filmów w Szczecinie. Dzięki temu, od czasu do czasu mieliśmy w Świnoujściu prawdziwe „perełki” czyli jak to byśmy dziś powiedzieli – „hity”. Przez szereg powojennych lat, w repertuarze świnoujskiego kina dominowały naturalnie filmy radzieckie w rodzaju „Daleko od Moskwy”, „Czapajew” czy „Dojarka i pastuch”. Stałą pozycją był październikowy przegląd filmów radzieckich. Ale już w tym okresie, kino wyświetlało też dobre filmy polskie, jak „Skarb „, „Ostatni etap”, „Kanał”, „Zezowate szczęście” i wiele innych . No i wreszcie na ekranie pokazały się włoskie i francuskie filmy, a nazwiska takich aktorów jak Gina Lolobrygida, Sopfia Loren, Brigitte Bardot, Gerrard Philippe czy Yves Montand, z kart tygodnika „Film” trafiły na nasze ekrany. Potem zaś przyszły pierwsze westerny i inne „mocne” amerykańskie filmy i galeria nowych aktorów. Pod kinem „Rybak” rozkwitał proceder uprawiany przez tabuny „koników” sprzedających za wyższą cenę wcześniej wykupione bilety. Chyba najdłuższa, kilkusetmetrowa kolejka do kas ustawiła się wzdłuż obecnej ul. Armii Krajowej gdy do „Rybaka” dotarł ówczesny megahit „Wejście smoka” z Brucem Lee w roli głównej. Byli tacy, którzy ten film oglądali 5 razy !

Od 1991 roku budynek kina dzierżawiła spółka „Sekret”. Dzięki zabiegom wielkiego miłośnika kina pana Tomasza Woźniaka, to kino było wówczas swoistym „centrum kultury”. Widzowie mogli tutaj nie tylko obejrzeć film ale także spotkać się z twórcami polskiego kina; reżyserami i aktorami. Bywali tutaj Stanisław Tym, Tadeusz Kuźmiński, Robert Gliński. Niewielka scena „Rybaka” gościła prawdziwe gwiazdy polskiej estrady np. Jacka Wójcickiego, Aloszę Awdiejewa, Piotra Szczepanika, Krystynę Prońko. W kinie w tym czasie gościli także aktorzy młodego pokolenia: Jan Wieczorkowski, Katarzyna Bujakiewicz, Joanna Liszowska, Aleksandra Nieśpielak, Bogusław Sobczuk. Byli tu także Grzegorz Ciechowski, Jerzy Satanowski, Piotr Bałtroczyk. Niepowtarzalną atmosferę w kinie stworzył Darek Ryżczak w kafejce „Casablanca”. Przy super "wściekłych psach" dyskutowało się tam nie tylko o filmach i sztuce, ale także o sprawach zwykłych i niezwykłych. Kino z „Casablancą” było punktem kontaktowym dla ludzi kultury praktycznie z całej Polski. Placówkę odwiedzał często Heniek Sawka z rodziną a także jego kolega po fachu, świetny satyryk Arkadiusz Gacparski. W ramach współpracy z Festiwalem Akademickim FAMA, odbywały się seanse o szczególnej porze, bo o godzinie 22:22. Kino FAMA cieszyło się wielką popularnością i zawsze sala kinowa "pękała w szwach", a widzowie, dla których zabrakło miejsc, siadali na dostawianych krzesłach, a nawet na podłodze. W 1998 roku Tomasz Woźniak zorganizował przegląd filmów pod nazwą „Rejs z X Muzą” , który był bodajże pierwszym tego typu wydarzeniem w Świnoujściu. Na tym przeglądzie, swoje filmy zaprezentowali dokumentaliści: Jadwiga Żukowska, Stanisław Śliskowski, Stefan Szlachtycz. Z filmem pt. "U Pana Boga za piecem" przyjechał aktor Jan Wieczorkowski, odtwórca głównej roli w tym filmie.
Jeżeli chodzi o repertuar filmowy, kino nadążało za kinami szczecińskimi, skąd na gorąco odbierano szpule, by rozpocząć seans w „Rybaku”. Zdarzały się przy tym wpadki i przerwy, ale widzowie to rozumieli i wybaczali. Kino miało prestiż i krąg wiernych fanów. Gdy grano hity ekranu, organizowano dodatkowe seanse w nocy, cieszące się z reguły doskonałą frekwencją.
Ale była to nie tylko placówka kultury. W sali „Rybaka” swoje programy poprawy Polski prezentowali Jacek Kuroń oraz Tadeusz Mazowiecki. Mało brakowało by ten ostatni spadł za kurtynę, gdyż scena gdzie odbywała się dyskusja, była zbyt mała, a krzesła ustawiono na jej krawędzi. Ostatnie dwa lata, w kinie działalność prowadził pan Piotr Frączek, który wydzierżawił kino od „Sekretu”.
Niestety wiekowy budynek coraz bardziej potrzebował remontu. Bardzo poważnego i kosztownego. „Sekret” chciał to zrobić. Spółka bezskutecznie zabiegała o kupno od miasta dzierżawionego budynku. Były bowiem wielkie szanse na przedłużenie życia zasłużonej placówce, jej zmodernizowanie. Władzom najwidoczniej na tym nie zależało. Spółce zaproponowano karkołomne, nie do przyjęcia warunki. Przy okazji, ujawniły się nieuregulowane do dziś sprawy własnościowe przylegających do budynku gruntów. Chodziło o nierozwiązany zresztą do dziś, problem z dojazdem do prywatnej posesji.

Ostatni seans odbył się w 2004 roku. Opuszczone kino przygotowane do rozbiórki, jakby broniło się przed swoim przeznaczeniem. W szczelinie drzwi wejściowych do biura utworzyła się „camera obscura”, która na ścianie obok rzucała obraz o wym. 2 x 2 m pokazując na żywo fragment Placu Słowiańskiego. Dziwne, ale prawdziwe, co zdjęciem udokumentował chyba redaktor Krzysztof Nowak . A potem kino zniknęło z powierzchni ziemi. W jego miejscu znajduje się obecnie dziurawy parking samochodowy, swoisty symbol miejskiej polityki kulturalnej. Można przypuszczać, a raczej być pewnym, że gdy tylko zbliżą się jakieś wybory, w sprawie kina, jak za dotknięciem różdżki złotousta władza sypnie obietnicami. Aquapark też obieca. A potem, byle do następnych wyborów…

źródło: www.iswinoujscie.pl