Organizatorzy proponują formułę zaczerpniętą z modnych flash mob’ów czyli spontaniczną obecność żeglarzy oraz wszelkiej maści wodniaków na Odrze u stóp Wałów Chrobrego w piątek, 10 czerwca 2022 roku między godziną 17.00 a 18.00. Swoistą manifestację SIŁY ODRY podziwiać będą goście specjalni Muzeum – przedstawiciele władz nadodrzańskich regionów, miast i instytucji kultury z niemieckich landów Meklemburgii-Pomorza Przedniego, Brandenburgii oraz województw zachodniopomorskiego i lubuskiego.

Finałem akcji – o godzinie 18.00 – będzie włączenie buczków lub użycie innych sygnałów dźwiękowych na wszystkich jednostkach – tych uczestniczących w akcji oraz cumujących w marinie i przy bulwarach.

Organizatorzy zachęcają do udziału w tej społecznościowej akcji właścicieli jachtów żaglowych, motorowych, żaglowo-motorowych, wszelkich łodzi i łódek, motorówek, kajaków czy rowerów wodnych (możliwość wypożyczenia). Wszystko oczywiście z zachowaniem wszelkich zasad bezpieczeństwa oraz przepisów obowiązujących na morskich wodach wewnętrznych i w portowych kanałach. Po zakończeniu akcji wszyscy jej uczestnicy będą mogli obejrzeć ekspozycję w Muzeum.

Pokażmy siłę Odry! Pokażmy siłę żeglarskiego Szczecina!

Götz Lemberg. albo Odra. Odra-Cuts. Portret krajobrazu rzeki granicznej
Muzeum Narodowe w Szczecinie, ul. Wały Chrobrego 3
otwarcie wystawy: 10 czerwca 2022, godz. 18.00
wystawa czynna: do 9 października 2022

kurator: dr Dariusz Kacprzak

organizatorzy: Muzeum Narodowe w Szczecinie, Niemieckie Forum Kultury Europy Środkowej i Wschodniej w Poczdamie (Deutsches Kulturforum östliches Europa Potsdam)
partnerzy: Fundacja Pałac Neuhardenberg (Stiftung Schloss Neuhardenberg), Pomorskie Muzeum Krajowe w Greifswaldzie (Pommersches Landesmuseum Greifswald), Dom Brandenbursko-Pruskiej Historii w Poczdamie (Haus der Brandenburgisch-Preußischen Geschichte Potsdam), Muzeum Miejskie Wrocławia, Centrum Żeglarskie w Szczecinie
patronat honorowy: Cornelia Pieper – Konsul Generalna Republiki Federalnej Niemiec w Gdańsku, Olgierd Geblewicz – Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego
wsparcie finansowe projektu: Ministerstwo Finansów i Spraw Europejskich Kraju Związkowego Brandenburgia (Ministerium der Finanzen und für Europa, Land Brandenburg)

W nurcie Odry przeglądają się trwająca od wieków, podlegająca nieustannym zmianom natura oraz interesująca, często skomplikowana, wciąż budząca emocje historia.

Na obu jej brzegach spotykają się peryferie ponadnarodowych związków Piastów, Luksemburgów, Hohenzollernów i Habsburgów. Przeszłość i współczesność Nadodrza, dzieje jego mieszkańców oraz wzajemnie przenikające się tradycje tworzą swoisty palimpsest kulturowy. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej – Odra przestała być linią demarkacyjną, rzeką na peryferiach, znalazła się w środku Europy, jest rzeką łączącą dwa kraje, Polskę i Niemcy.

Odra – szeroka, majestatyczna, powolna – spina jak kręgosłup organizmu dzisiejsze polskie i niemieckie ziemie – przedniopomorskie i pomorskie pola, wielkopolskie i brandenburskie łąki, dolnośląskie i saskie lasy – podkreślając w swej różnorodności jednolitość pejzażu. Jest znanym od wieków, ważnym szlakiem komunikacyjnym, stanowi dzisiaj raj dla kajakarzy, wiodące wzdłuż jej brzegów ścieżki powszechnie określa się jako idealne dla rowerzystów. Nadodrze dostarcza atrakcyjnych doznań przyrodniczych, jest pełne świadectw aktywności człowieka, rozmaitych cywilizacyjnych i kulturowych nawarstwień.

Wędrówka wzdłuż środkowego i dolnego biegu Odry, od ujścia Nysy Łużyckiej do Zalewu Szczecińskiego, stała się wyzwaniem artystycznym Götza Lemberga – urodzonego we Frankfurcie nad Menem, osiadłego w Berlinie artysty, chętnie wypowiadającego się za pośrednictwem instalacji świetlnych oraz fotografii, twórcy oryginalnych portretów także dwu innych rzek: Haweli i Szprewy. Prezentowany na wystawie portret krajobrazu rzeki granicznej jest spotkaniem z indywidualną wrażliwością twórcy, jego osobistym przekazem poświęconym historii i pamięci, sformułowanym przy pomocy obrazów i artystycznych środków ekspresji.

Po szeroko zakrojonych badaniach w regionie artysta spędził kilkanaście dni w podróży łodzią z Eisenhüttenstadt do Szczecina. Odwiedził m.in. hanzeatycki Frankfurt nad Odrą i jego polskie przedmieście – Słubice, słynny zespół fortyfikacji – twierdzę Kostrzyn oraz Międzyrzecki Rejon Umocniony, a także Lebus – jedno z pierwszych marchijskich biskupstw, również Schwedt/Oder i Krajnik Dolny, Mescherin i Gryfino, malownicze Gartz, wreszcie portowy Szczecin, gdzie wody Odry Zachodniej przynależą do wewnętrznych wód morskich. Wszystkie prace, bez przypisanej przez autora precyzyjnej lokalizacji, składają się na syntezę krajobrazu Odry na obu jej brzegach. Obejmująca ponad 150 starannie wybranych na wystawę dzieł, fotograficzna panorama rzeki Götza Lemberga ma charakter mozaikowy – to rzeczywistość skonstruowana, spektakl złudzeń. Gra artysty z widzem, jego dialog z odbiorcą nie ogranicza się do współczesnej, fotograficznej interpretacji tradycji europejskiego malarstwa pejzażowego. Artystę interesują wspólna, polsko-niemiecka pamięć, rozmaite jej ślady oraz to, w jaki sposób historia wpisuje się we współczesność, łączy z nią, staje się jej częścią. Niepostrzeżenie zawładając wyobraźnią widza, Götz Lemberg inicjuje dyskusję o wyjątkowości Nadodrza.

Artysta z ciekawością odkrywcy, powagą badacza, umiejętnością wrażliwego spojrzenia analizuje środkowoeuropejski dialog tego, co lokalne, z tym, co uniwersalne. Dostrzegając wizualne tropy rozmaitych historycznych, politycznych, ekonomicznych, społecznych, mentalnych uwikłań współczesności, stawia pytania o tożsamość regionu, prowokuje łańcuchy myśli, u każdego nakładające się na osobiste życiowe doświadczenia. Poprzez rezygnację z nadania tytułów swoim pracom zaostrza apetyt na transgraniczną rozmowę o Odrze, współczesnym pograniczu oraz jego mieszkańcach.
Wystawie towarzyszy trójjęzyczny (polsko-niemiecko-angielski) katalog, zawierający eseje krytyczne dotyczące twórczości Götza Lemberga oraz zapis rozmowy z artystą (Edition Braus Berlin). W listopadzie 2022 roku wystawa zostanie pokazana w Pomorskim Muzeum Krajowym w Greifswaldzie (Pommersches Landesmuseum Greifswald), wiosną 2023 roku w Domu Brandenbursko-Pruskiej Historii w Poczdamie (Haus der Brandenburgisch-Preußischen Geschichte, Potsdam), a jesienią przyszłego roku w Muzeum Miejskim we Wrocławiu.

Dr Dariusz Kacprzak