Sektor publiczny posiada duże ilości wartościowych zasobów. To m.in. dane o mobilności, meteorologiczne, gospodarcze czy finansowe. Dane te mogą być z powodzeniem wykorzystywane do tworzenia produktów i usług. Pomoże w tym nowa ustawa o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego. Dziś weszła w życie.

Dane otwarte na technologie

Rozwiązania przewidziane w ustawie pozwolą m.in. na zwiększenie liczby informacji udostępnianych przez sektor publiczny oraz zapewnią użytkownikom dostęp do danych za pośrednictwem odpowiednich rozwiązań technologicznych (np. udostępnianie danych poprzez interfejs programistyczny aplikacji - API oraz w formatach przeznaczonych do odczytu maszynowego).

To ważne zmiany dla programistów, czy firm z branży IT, które tworzą lub planują w niedalekiej przyszłości opracowanie produktu (np. aplikacji) z wykorzystaniem otwartych danych.

- Jesteśmy przekonani, że nowe regulacje pozytywnie wpłyną na innowacyjność polskiej gospodarki, a co za tym idzie – także na jakość życia obywateli – podkreśla Adam Andruszkiewicz, sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. - Zawarte w ustawie rozwiązania wzmocnią rynek oparty na danych oraz pozwolą w większym stopniu wykorzystać potencjał informacji sektora publicznego - dodaje.

Szczególne kategorie danych

Sektor publiczny wytwarza szereg danych, którymi zainteresowani są przedsiębiorcy. Dane o wysokiej wartości to korzyści dla społeczeństwa, środowiska oraz gospodarki, dlatego będą udostępniane w celu ponownego wykorzystywania m.in. przez API oraz w formacie nadającym się do odczytu maszynowego. Udostępnianiu na takich szczególnych zasadach będą podlegać dane o wysokiej wartości, wymienione w przepisach wykonawczych Komisji Europejskiej.

Dane o wysokiej wartości to m.in. dane geoprzestrzenne; dotyczące obserwacji Ziemi i środowiska; dane meteorologiczne; statystyczne; dotyczące przedsiębiorstw i ich własności; dane dotyczące mobilności. Komisja Europejska pracuje jeszcze nad szczegółowym wykazem.

Kolejna kategoria to dane dynamiczne, czyli podlegające częstym aktualizacjom lub aktualizacjom w czasie rzeczywistym. Dla tych danych również wprowadzone zostaną szczególne zasady udostępniania (m.in. poprzez API). Za dane dynamiczne mogą być uznane np. dane środowiskowe, dane o ruchu (dane z rozkładów jazdy, dane o opóźnieniach w komunikacji), dane satelitarne, dane meteorologiczne, czy dane wygenerowane przez czujniki.

Ustawa mówi jeszcze o danych badawczych. To z kolei informacje sektora publicznego utrwalone w postaci elektronicznej, inne niż publikacje naukowe, które zostały wytworzone lub zgromadzone w ramach działalności naukowej (w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce) i są wykorzystywane jako dowody w procesie badawczym lub służą do weryfikacji poprawności ustaleń i wyników badań. Dane badawcze będą podlegać ponownemu wykorzystywaniu, jeżeli zostały wytworzone lub zgromadzone w ramach działalności naukowej finansowanej ze środków publicznych oraz są już publicznie udostępniane.

Otoczenie regulacyjne

Dane sektora publicznego powinny być otwierane w myśl zasady „otwarte jak to najbardziej możliwe, zamknięte jak to konieczne" (ang. as open as possible, as closed as necessary), a ponowne wykorzystywanie powinno dotyczyć również danych spoza klasycznie pojmowanego sektora publicznego, np. danych sektora prywatnego.

Rozwiązania zawarte w nowej ustawie tworzą kompleksowe otoczenie regulacyjne oparte na trzech filarach: organizacyjnym, instytucjonalnym oraz technicznym. Ustawa reguluje też funkcjonowanie portalu dane.gov.pl, Programu otwierania danych oraz sieci pełnomocników ds. otwartości danych.

Nadrzędnym zadaniem pełnomocników jest realizowanie działań mających na celu poprawę jakości i zwiększenie liczby informacji sektora publicznego udostępnianych w portalu danych w celu ponownego wykorzystywania. Ustawa zapewnia wzmocnienie pozycji pełnomocnika do spraw otwartości danych na szczeblu administracji rządowej. Pełnomocnik będzie podlegał bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej, w której zostanie powołany. Ponadto, w ramach poziomu operacyjnego, pełnomocnicy ds. otwartości danych będą wspierać realizatorów Programu otwierania danych na lata 2021-2027 w wykonywaniu zadań związanych z jego realizacją.

Ustawa wprowadza też „filary otwartości", które zdefiniowaliśmy w standardach otwartości danych oraz dokumentach programowych. Zapewnia ponadto podstawy prawne dla stosowania licencji standardowych (np. Creative Commons) czy udostępniania kodu źródłowego programu komputerowego do ponownego wykorzystywania.

Przeczytaj ustawę dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/1641

Wydział Promocji Polityki Cyfrowej
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów