Lechosław Goździk i Fabryka Samochodów Osobowych na Żeraniu weszły na stałe do najnowszej historii Polski i stanowią istotną część składową czasów antystalinowskiej odwilży i przemian październikowych 1956 r. Mimo iż Lechosław Goździk także w III Rzeczypospolitej wykazywał znaczną aktywność polityczną na szczeblu regionalnym, można skonstatować, że jego wielkie historyczne „pięć minut" miało miejsce w latach 1956-1957. Nazwisko Goździka w tym właśnie kontekście występuje we wszystkich podręcznikach czy też ważniejszych monografiach powojennych dziejów Polski, a francuski politolog i publicysta Pierre Buhler w swej obszernej i ważnej pracy „Polska droga do wolności 1939-1995” zamieszcza na okładce sylwetkę Lechosława Goździka z 1956 r. i pisze, że w awangardzie październikowych przemian znalazła się Fabryka Samochodów Osobowych na Żeraniu a to za sprawą młodego, 25 lat, robotnika-komunisty Lechosława Goździka. Zaczął on swoją karierę w socjalistycznym aparacie młodzieżowym i związkowym, ale jego buntownicze pomysły i skłonności do szerszego wyrażania opinii spowodowały, ze został usunięty z tych organizacji. Zatrudniony jako brygadzista w FSO w 1955 r. został wybrany w bezpośrednich wyborach — co było nowością — I sekretarzem Komitetu Zakładowego PZPR. Goździk w dobie Października 56 należał do kręgu reformatorów, a później można zaliczyć go do rewizjonistów w kręgach partii (w której był do Grudnia 1970).

Jego nazwisko przewija się nie tylko w podręcznikach historii, ale także w referatach naukowych i wspomnieniach dotyczących przemian politycznych w Polsce, wygłaszanych m.in. z okazji 40. rocznicy Października. Zaliczany jest do kręgu „rewizjonistów", którzy będąc w szeregach PZPR, próbowali reformować system (pisze o tym na stronach tej książki m.in. Jacek Kuroń i Karol Modzelewski), a z czasem rozczarowani rozstawali się z partią.

Lechosław Goździk urodził się 21 stycznia 1931 r. w Tomaszowie Mazowieckim. Po ukończeniu szkoły podstawowej uczył się w Gimnazjum Handlowym w Tomaszowie, później pracował jako robotnik w fabryce włókienniczej. W pierwszych latach powojennych był członkiem Związku Walki Młodych, a od 1948 r. ZMP i PZPR. Ukończył roczną Centralną Szkołę ZMP w Otwocku i pracował w aparacie tej organizacji w latach 1951-1952. Po usunięciu z kręgu pracowników ZMP w 1952 r. za samodzielną, sprzeczną z propagandową linią organizacji ocenę sytuacji w kraju, podjął pracę jako robotnik w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu. Od jesieni 1955 r. formalnie do początków 1958 r. był I sekretarzem Komitetu Zakładowego PZPR na Żeraniu (faktycznie jego kariera polityczna skończyła się w grudniu 1957 r.). Na temat tego najważniejszego okresu w życiu politycznym Goździka pisali jego przyjaciele, wybitni współtwórcy przemian demokratycznych zachodzących od lat sześćdziesiątych w Polsce, Karol Modzelewski i Jacek Kuroń. Wspominał o tym także reżyser Marcel Łoziński. Otóż Lechosław Goździk został usunięty z FSO, gdyż chciał wraz z kręgiem swych politycznych przyjaciół realizować „drugi etap" październikowych reform, wbrew stabilizującej - na swoich warunkach - polityce W. Gomułki. I sekretarz KC PZPR był członkiem POP, której przewodził Goździk. Nie mógł więc w ówczesnej praktyce politycznej

mieć miejsca spór publiczny (a nawet uzewnętrzniany w wąskim gronie) między liderem partii w skali kraju a lokalnym sekretarzem. Obydwaj byli postaciami historycznymi, można ich nazwać przywódcami charyzmatycznymi.

Gdy Lechosław Goździk przestał być sekretarzem KZ, przez pewien okres pracował jako robotnik narzędziowni FSO, co wzbudzało niepokój w kręgach kierownictwa Komitetu Warszawskiego, a prawdopodobnie i Centralnego PZPR. W tych okolicznościach przeszedł w 1961 r. do pracy w fabryce zbrojeniowej T-12 pod Warszawą. Tam ukończył szkołę średnią (technikum mechaniczne). W obliczu niepowodzeń zarówno w działalności społecznej, jak i w życiu osobistym (rozpadło się jego pierwsze małżeństwo), rozczarowany stolicą, a nade wszystko dotychczasową działalnością, która zakończyła się w jego odczuciu klęską, podjął nietuzinkową decyzję rozpoczęcia życia od nowa. Wyjechał więc w 1964 r. do Świnoujścia (na zasadzie, iż był to najbardziej oddalony punkt na mapie Polski, który wzbudził jego zainteresowanie), gdzie pracował w administracji nadmorskiego przedsiębiorstwa budowlanego, a następnie jako rybak, po pewnym czasie właściciel kutra rybackiego. W licznych wypowiedziach mówił, że praca na morzu dawała mu poczucie wolności, pewnej niezależności. W Świnoujściu zaprzeczył, iż był legendarnym przywódcą robotników FSO, mówił iż zbieżność imienia i nazwiska jest zupełnie przypadkowa. W 1970 r. po wydarzeniach grudniowych, wstrząśnięty tym dramatem wystąpił z partii. W 1980 r. poparł formującą się „Solidarność", lecz mimo iż miał w tym kręgu wybitnych przyjaciół, m.in. Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, nie uczestniczył aktywnie w procesach politycznych zachodzących w latach 1980-1981. W 1980 r. udzielił wywiadu dla Hanny Krall, który ukazał się na łamach „Polityki". Przestał od tej pory być w Świnoujściu postacią anonimową. W dwóch filmach zrealizowanych wówczas przez Łozińskiego i Androchowicza dał wyraz swym poglądom i podzielił się refleksjami. Dalsze rozważania na ten temat zaprezentował w filmie „Metryka Goździka" z 2002 r. Po 1980 r. nadal zajmował się zawodowo rybołówstwem przybrzeżnym. W III Rzeczypospolitej włączył się aktywnie do działalności samorządowej i przez cztery lata pełnił funkcję przewodniczącego Rady Miejskiej w Świnoujściu, a przez trzy lata wiceprzewodniczącego Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego. Bez powodzenia, lecz z niezłym wynikiem startował w wyborach do Sejmu (z listy Unii Wolności).

Lechosław Goździk był człowiekiem lubianym i szanowanym przez szerokie kręgi społeczeństwa, głównie inteligencję o poglądach liberalnych, centrowych. Dano temu wyraz m.in. w czasie telewizyjnego benefisu z okazji Jego 70. urodzin w 2001 r., a także w filmie „Metryka Goździka".

W roku 2002 ukazała się książka – praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Kozłowskiego – o drodze życiowej i aktywności politycznej Lechosława Goździka pt. „Wasz Goździk naszym Goździkiem”. Tytuł książki pochodzi od jednego z haseł eksponowanych w Warszawie w dniach Października '56.

Na podstawie tekstu Kazimierza Kozłowskiego
opr.
Robert Gawroński
Sekretarz Miasta