Poniżej przedstawiamy pismo od niemieckiego przewoźnika:

Szanowni Państwo, w imieniu Usedomer Baderbahn GmbH (dalej „UBB”, pełnomocnictwo w załączeniu), w nawiązaniu do artykułów:

- „Miasto kontra niemiecki przewoźnik. Autobusy UBB zatrzymują się na przystankach nielegalnie? Na miejscu interweniowała straż miejska i policja! Zobacz film!” z 1 sierpnia br.,

- „Prezydent Żmurkiewicz ostro o aferze autobusowej: Dzisiaj mam serdecznie dosyć współpracy z UBB!” z dnia 1 sierpnia br.,

-„Prezydent Żmurkiewicz: Przystanki są naszą własnością i my będziemy decydować na jakich warunkach UBB będzie z nich korzystać! Zobacz film!” z 2 sierpnia br. oraz

-„Dalszy ciąg polsko-niemieckiej wojenki komunikacyjnej. Komendant Straży Miejskiej własnym ciałem zasłaniał wjazd do Świnoujścia! Zobacz film!” z 2 sierpnia br.

chciałabym wyjaśnić kontekst sporu przedstawionego w tych artykułach.

W grudniu 2015 r. miała miejsce pierwsza rozmowa pomiędzy UBB a właścicielem Komunikacji Autobusowej Sp. z o. o. (dalej „Komunikacja Autobusowa”), należącej w 100 % do miasta Świnoujście, w sprawie wznowienia połączeń transgranicznych pomiędzy Polską a Niemcami. W celu usprawnienia transportu, w szczególności umożliwienia pasażerom szybszej podróży i ominięcia zakorkowanej przede wszystkim latem trasy pomiędzy Świnoujściem a Ahlbeck, UBB zaproponowało powielenie po stronie polskiej rozwiązania stosowanego przez UBB w Niemczech, to jest obsługę połączenia transgranicznego przez istniejącą już linię kolejową i dowożenie pasażerów skomunikowanymi autobusami z i do stacji kolejowej. W czasie szczegółowych rozmów toczących się z inicjatywy UBB od lata 2016 strony porozumiały się co do zasady i prowadziły negocjacje dotyczące trasy linii, rozkładu jazdy oraz wspólnego biletu, obejmującego całą trasę przejazdu z Polski do Niemiec i wszystkie środki transportu, tj. pociąg i autobusy obydwu przewoźników.

W toku zaawansowanych negocjacji i nie informując o tym UBB, Komunikacja Autobusowa złożyła 16 stycznia 2017 r. do niemieckiego urzędu w Rostocku wniosek o udzielenie zezwolenia na wprowadzenie transgranicznych połączeń do Bansin przez Ahlbeck i Heringsdorf wykonywanych wyłącznie przez tę spółkę. W odpowiedzi na nielojalne zachowanie polskiego partnera oraz w celu ochrony własnych interesów 24 lutego 2017 r. UBB również wystąpiło o wydanie zezwolenia na transport transgraniczny, obejmującego trasę pomiędzy Ahlbeck a Świnoujściem. 

Pomimo tej sytuacji, z inicjatywy UBB, w marcu 2017 r. podjęto ponownie dialog z Komunikacją Autobusową i jej właścicielem. Przez obie strony powołana została oficjalnie grupa robocza, która dalej prowadziła rozmowy dotyczące modelu współpracy obu przedsiębiorstw. Celem jej prac było wspólne wypracowanie takiej koncepcji transportu transgranicznego, która byłaby optymalna dla pasażerów i zadowalająca dla obu przedsiębiorstw. W trakcie ostatniej rozmowy 17 lipca 2017 r. przedstawiciel właściciela Komunikacji Autobusowej oświadczył, że dotychczasowe ustalenia grupy roboczej tracą na znaczeniu. W imieniu właściciela Komunikacji Autobusowej zaproponował rozwiązanie, które byłoby zadowalające wyłącznie dla strony polskiej. Z tej przyczyny rozmowy grupy roboczej zostały przerwane.

Podstawą wniosków obu spółek o wydanie zezwolenia, tj. wniosku Komunikacji Autobusowej z 16 stycznia 2017 r. i UBB z 24 lutego 2017 r., był art. 8 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych (Dz. Urz. UE L 300 z dnia 14 listopada 2009 r. s. 88). Przepis ten dotyczy transportu transgranicznego i wyklucza świadczenie na jego podstawie kabotażu, czyli usług, których głównych celem jest przewóz osób na terytorium innego państwa.

Wniosek Komunikacji Autobusowej został oddalony, ponieważ usługi, które chciała świadczyć spółka zakwalifikowano jako kabotaż, tj. transport pomiędzy 21 przystankami na terenie Niemiec. Wniosek UBB, obejmujący tylko dojazd z Niemiec do Świnoujścia i wykluczający kabotaż, został rozpatrzony pozytywnie. Obecnie UBB jest uprawniona do świadczenia usług transportowych pomiędzy Ahlbeck a Świnoujściem (w obie strony) na podstawie zezwolenia wydanego przez niemiecki Urząd Budowy Dróg i Ruchu Drogowego Landu Mecklenburg - Vorpomern w Rostocku w dniu 3 lipca 2017 r. Zezwolenie powyższe zostało wydane w uzgodnieniu z Głównym Inspektorem Transportu Drogowego (zezwolenie stanowi załącznik do niniejszego pisma). Zgodnie z treścią tego zezwolenia jest to połączenie regularne zapewniające transport wyłącznie z terytorium Niemiec na terytorium Polski i z powrotem, to jest transport transgraniczny. UBB nie świadczy usług transportowych w Polsce, w szczególności nie przewozi pasażerów chcących skorzystać z przejazdu na terenie Świnoujścia.

Z tego względu do działalności UBB nie znajduje zastosowania uchwała Nr VII1/62/2015 Rady Miasta Świnoujścia z dnia 28 maja 2015 r. w sprawie określenia przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest Gmina Miasto Świnoujście oraz warunków i zasad korzystania z tych obiektów zmieniona uchwałą Nr XX/170/2016 Rady Miasta Świnoujście z dnia 31 marca 2016 r., ponieważ reguluje ona wyłącznie transport krajowy. Nie zachodzi zatem konieczność uzgodnienia przez UBB sposobu korzystania z przystanków komunikacyjnych stanowiących własność samorządu. Zezwolenie z dnia 3 lipca 2017 r. zawiera listę przystanków, na których zatrzymują się autobusy UBB i jest to wystarczająca podstawa dla UBB do korzystania z nich.

Z wydanych przez powyższe organy decyzji i stanowisk nie wynika warunek, czy zastrzeżenie, że przewoźnik ma obowiązek dokonać uzgodnienia rozkładu jazdy, czy sposobu korzystania z przystanków, aby móc zezwolenie realizować.

Pragnę zwrócić uwagę, że rozporządzenie 1073/2009 obowiązuje w Polsce bezpośrednio i służy realizacji kluczowych zasad dotyczących funkcjonowania jednolitego rynku usług w Unii Europejskiej, określonych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zasady te zakazują państwom członkowskim dyskryminowania, bezpośrednio lub pośrednio, przedsiębiorstw innych państw członkowskich lub usług przez nie oferowanych. Z przepisów TFUE wynika dla władz krajów członkowskich wymóg przejrzystego postępowania i zapewnienia równego traktowania usługodawców z innego kraju członkowskiego, tak, aby w ramach wspólnego rynku, w pełni zrealizować zakaz nadużywania działań władz, które mogłyby doprowadzić do faworyzowania przedsiębiorców lub usługodawców krajowych. Wprawdzie prawo europejskie uznaje sytuacje, w których względy interesu publicznego mogą uzasadniać zastosowanie odstępstwa od swobód traktatowych, to jednak w każdym takim przypadku jest to możliwość wyjątkowa, a odstępstwo musi pozostawać w zgodzie z zasadą proporcjonalności, a ta nakazuje stosowanie środka odpowiedniego i koniecznego do osiągnięcia celu oraz najmniej uciążliwego.

W tym kontekście należy jednak wyraźnie podkreślić, że wszelkie środki stosowane w ramach derogacji zasad TFUE nie mogą zmierzać do dyskryminacji ze względu na przynależność państwową, czyli nie mogą być zastosowane wyłącznie wobec usługodawcy z innego kraju członkowskiego, w szczególności z uwagi na fakt, że pochodzi z innego kraju członkowskiego oraz nie mogą być uzasadniane interesem gospodarczym lub ekonomicznym - w tym sensie zatem, niekorzystne skutki gospodarcze, jakie na wspólnym rynku może wywołać zastosowanie odstępstwa od swobody przepływu usług są akceptowane tylko i wyłącznie pod warunkiem, że są drugorzędne.

Krajowe systemy prawne każdego państwa członkowskiego muszą bezwzględnie chronić zasady określone w TFUE, które znajdują w pełni zastosowanie i są wykonalne w państwach członkowskich bez potrzeby stosowania jakichkolwiek krajowych przepisów wykonawczych.

Ponieważ samorząd miasta Świnoujścia jest emanacją państwa, na Prezydencie spoczywa obowiązek realizowania prawa UE i poszanowania zezwolenia wydanego na rzecz UBB przez niemiecki Urząd Budowy Dróg i Ruchu Drogowego Landu Mecklenburg - Vorpomern zgodnie z prawem unijnym. Działań uniemożliwiających korzystanie z zezwolenia z dnia 3 lipca 2017 r. przez UBB, w tym blokowania wjazdu autokarom UBB na teren Polski nie można zakwalifikować jako wykonywania prawa.


radca prawny
Mirella Lechna