Tymczasem, życie pokazało, że kontrahentów korzystających dotychczas z polskiego węgla nie interesują problemy kopalń, tylko ich własna produkcja. Efektem tego jest to, że szukają taniego węgla poza granicami kraju, a to z kolei daje możliwość zwiększenia obrotów portów poprzez przeładunek węgla w relacji importowej.

I tak właśnie dzieje się w Porcie Handlowym Świnoujście. Jak mówi Marek Kowalewski, prezes tej spółki, spadek przeładunków węgla nastąpił w 2006 r., co wiązało się ze spadkiem wydobycia węgla kamiennego przez polskie kopalnie. Początkowy szok minął i dziś obie relacje przeładunkowe praktycznie się wyrównały. W br. przeładowane zostanie 1,3 mln t węgla w eksporcie i prawie 1 mln t w węgla w imporcie. Plany na przyszły rok i lata kolejne są optymistyczne. W przyszłym roku PHŚ spodziewa się dwukrotnie większych przeładunków węgla importowanego, niż tego w relacji eksportowej. Okazało się, że importem węgla przez porty polskie zainteresowane są firmy z Niemiec i zza południowej granicy.

– Nasi partnerzy potrafią liczyć i nie chcą przepłacać za to, co mogą mieć taniej. Nawet, jeśli pochodzi to z Kanady czy z USA. Na takiej filozofii korzysta port – mówi M. Kowalewski.

Tymczasem, co najmniej dziwnie może wyglądać sytuacja, kiedy na nabrzeżu Górników polski węgiel ładuje się na statek, a tuż obok, na nabrzeżu Hutników, trwa rozładunek węgla z USA czy Kanady. Różnica jednak polega na odmiennych właściwościach węgla importowanego (tzw. koksującego) i eksportowanego (energetycznego). Mniej optymizmu wykazuje Bulk Cargo – Port Szczecin.

– Zrekompensowanie spadku eksportu węgla w tak znacznych ilościach nie jest sprawą ani łatwą, ani krótkoterminową. Spółka pracuje nad pozyskaniem dodatkowej masy towarowej, która by go zrekompensowała. Niestety, nie jest to proste. Składy kompleksu węglowego są oddalone od nabrzeży, przygotowane są praktycznie do obsługi węgla. Złożenie na nich innych towarów masowych jest aktualnie wykluczone. Rozwiązaniem byłby węgiel w imporcie, jednakże na jego wielkie ilości nie możemy obecnie liczyć. Do zwiększenia obsługiwanej masy towarowej niezbędne będą powierzchnie składowe w II linii, oddalone od nabrzeży maksymalnie do 100 m – mówi Bogdan Walczak, szef marketingu w Bulk Cargo – Port Szczecin.

W tych działaniach spółka liczy na współpracę z Zarządem Morskich Portów Szczecin i Świnoujście, od którego oczekuje szybkich reakcji na zgłaszane potrzeby z zakresu infrastruktury, usunięcia starej zniszczonej zabudowy nabrzeża Bytomskiego, co umożliwiłoby składowanie towarów w II linii.

Obecnie kierunki przepływu masy towarowej zmieniają się o wiele szybciej, niż możliwości dostosowania dość sztywnej infra – i suprastruktury, pochodzącej jeszcze z lat 70. i 80. W Świnoujściu cały czas trwają prace inwestycyjne, związane z modernizacją i dostosowaniem nabrzeży do nowych warunków. I tak, na nabrzeżu Portowców, trwają prace przy budowie terminalu zbożowego. W przypadku nabrzeża Górników, zaawansowane są rozmowy dotyczące zakupu nowych urządzeń, o potężnej wydajności – do 35 tys. t/dobę, do przeładunku towarów masowych i drobnicy. Ta inwestycja stała się możliwa m.in. dzięki oddanemu w zeszłym roku, kompleksowo przebudowanemu, nabrzeżu Górników, które uzyskało znacznie wyższe parametry techniczne, pozwalające przyjmować statki o większym zanurzeniu i większej długości. Na nabrzeżu Hutników trwa rozbudowa systemu kolejowego i modernizacja systemu przenośników taśmowych, zasilających place składowe na zapleczu nabrzeża Górników; trwają również rozmowy dotyczące przedłużenia nabrzeża i rozbudowy terminalu kontenerowego. W planach jest też modernizacja systemu przenośników taśmowych na nabrzeżu Chemików i rozbudowa jego zaplecza pod kątem obsługi różnych kruszyw.

Wszystkie te przedsięwzięcia wiążą się z ogromnymi kosztami, których PHŚ nie jest w stanie samodzielnie pokryć. Dlatego, wszelkie inwestycje prowadzone są przy udziale właściciela terenów i obiektów, którym jest ZMPSiŚ, nowych wspólników, spółek PTK Zabrze i Odratrans oraz firm zainteresowanych przeładunkami w Świnoujściu.

Podobnie jest w Szczecinie. Tu BC-PS planuje przedsięwzięcia z zakresu zwiększenia możliwości przeładunkowych nie tylko węgla w imporcie, ale również innych towarów masowych. Konieczne są inwestycje w wydajniejszy sprzęt przeładunkowy oraz zmianę dotychczasowych rozwiązań logistycznych. Spółka zainwestowała w nową wywrotnicę wagonową, która od chwili montażu obsłużyła kilka milionów ton węgla i zdążyła się spłacić. Inwestycje i zakupy sprzętu to wydatek rzędu kilku milionów złotych rocznie.

– Taki sposób inwestowania konsekwentnie zwiększa możliwości obsługi innych grup towarowych, a na tym spółce zależy. Poza tym aktualne, bardzo wysokie ceny węgla na rynkach światowych, dają nadzieję na poprawę sytuacji, zarówno producentom, tj. polskim kopalniom, jak i specjalistycznym terminalom przeładunkowym w portach – podkreśla B. Walczak.

W ciągu 10 miesięcy br., w portach w Szczecinie i w Świnoujściu, przeładowano 3,6 mln t węgla, a więc o ponad 900 tys. t mniej, niż w tym samym okresie ub.r.

Paweł Walasek