Czasem orientujemy się, że saldo konta jest dużo mniejsze, niż przypuszczaliśmy, a do następnej wypłaty pozostało stanowczo za dużo czasu. Czy przyczyną takiego stanu rzeczy jest częste używanie karty płatniczej? Naukowcy z Uniwersytetu w Kolorado przeprowadzili badania, z których wynika, że płacąc kartą, zwracamy mniejszą uwagę na cenę.

Tylko jeden na trzech badanych był w stanie podać dokładną kwotę zakupów dokonanych przed momentem. Ostatnie badanie NBP Zwyczaje finansowe Polaków dowiodło, że kartą dokonujemy znacznie wyższych transakcji niż gotówką: średnia wartość płatności kartą debetową to 89 złotych, kredytową – 132 zł, zaś płacąc pieniędzmi wyjętymi bezpośrednio z portfela wydajemy przeciętnie 38 złotych.

Aby nie wpaść w pułapkę nadmiernych wydatków, warto poznać np. mechanizmy księgowania transakcji kartowych. – W zależności od banku i operatora, proces ten może trwać nawet kilka dni, wtedy pieniądze nie znikają z naszego konta od razu po dokonaniu płatności. Podobnie dzieje się w przypadku transakcji zbliżeniowych, ponieważ technologia bezstykowa wymaga każdorazowego połączenia z bankiem, aby zaakceptować transakcję – mówi Jacek Czmoch z Payleven, operatora płatności mobilnych. – Aby uniemożliwić powstanie debetu, banki zazwyczaj „blokują” pieniądze wydane podczas zakupów, stąd na koncie widać często różnicę pomiędzy saldem konta a dostępnymi środkami.

Dlaczego więcej płacimy kartą? 5 przyczyn

Wygoda. Duża dostępność kart płatniczych systematycznie odzwyczaja konsumentów od noszenia przy sobie gotówki. W wielu miejscach można zapłacić kartą już od niewielkiej kwoty: w sklepie spożywczym, także w mniej typowych miejscach: u lekarza, fryzjera czy w taksówce. Z tego względu coraz rzadziej nosimy w portfelu pieniądze, zamieniając je na szybkie i bezpieczne transakcje kartowe.

Kartą płacimy za duże zakupy. Dlaczego średnia kwota transakcji kartowej jest kilkukrotnie wyższa od gotówkowej? Robiąc zakupy w hipermarkecie lub kupując drogie przedmioty, np. sprzęt RTV, zazwyczaj płacimy kartą. Nie musimy pamiętać o podjęciu z bankomatu stosownej kwoty, lecz korzystamy z karty, dzięki której pieniądze zawsze mamy przy sobie.

Nie widzimy wydawanych pieniędzy. Dokonując płatności bezgotówkowej, podajemy sprzedawcy kartę i zatwierdzamy transakcję. W myśl przysłowia „czego oko nie widzi, tego sercu nie żal”, transakcje kartowe mogą nie być postrzegane jako realny wydatek.

– Łatwość wydawania pieniędzy przy płaceniu kartą może wynikać z faktu, że nie pozbywamy się ich namacalnie. Wyjmując gotówkę z portfela mamy świadomość jej nieodwracalnej utraty, zaś podając sprzedawcy kartę, pieniądze są pobierane bezpośrednio z naszego konta, niejako "wirtualnie". Kartą płaci się także przyjemniej: oddajemy ją tylko na chwilę, po czym otrzymujemy z powrotem zarówno nasz plastikowy pieniądz jak i zakupy, które podświadomie traktujemy jako nagrodę. Tym samym nie mamy poczucia straty, które może się pojawić przy zostawieniu pieniędzy w kasie sklepu – mówi Monika Łuczak, psycholog z Centrum Psychologiczno-Psychoterapeutycznego MIND w Poznaniu.

Płacimy za usługi „sumowane”. Dużo łatwiej jest wydawać pieniądze tam, gdzie płacimy dopiero przy opuszczaniu danego miejsca. W restauracji, hotelu czy salonie piękności łatwo można wpaść w pułapkę zbyt dużego wydatku: do obiadu zamówimy jeszcze deser i kawę, a w gabinecie kosmetycznym oprócz manicure zrobimy jeszcze hennę brwi. Jeśli klient straci rachubę, końcowy rachunek może się okazać niemiłym zaskoczeniem.

Karta kredytowa boli mniej. Według wspomnianych wyżej danych NBP największe rachunki regulujemy za pomocą karty kredytowej. Może to wynikać z faktu, że obciążenie karty kredytowej nie wpływa w danej chwili na stan naszego konta, a zadłużenie możemy spłacić po kilkudziesięciu dniach. Coraz bardziej popularna „kredytówka” pomaga także dokonać dużych zakupów: telewizora, komputera czy sprzętu sportowego.

Jak kupować z głową? Kilka tricków.

Karty płatnicze zostały stworzone, aby ułatwić konsumentom życie i coraz chętniej z tego udogodnienia korzystamy. – W ubiegłym roku Polacy dokonali niemal 2 miliardów transakcji kartami płatniczymi, czyli każdy z nas skorzystał z karty średnio 49 razy. Co roku liczba ta systematycznie wzrasta, ponieważ karty towarzyszą nam niemal wszędzie: w sklepach, na stacjach benzynowych, a nawet u lekarza czy w taksówce – mówi Jacek Czmoch, Dyrektor Sprzedaży w Payleven.

Płatności bezgotówkowych nie trzeba się jednak bać. Wystarczy wprowadzić w życie kilka zasad, które ułatwią nam gospodarowanie pieniędzmi tak, aby wystarczyło ich „do pierwszego”. Oto one:

Bądź na bieżąco z wydatkami. Jeśli musisz zrobić większe zakupy, załóż określoną kwotę, której nie możesz przekroczyć. Warto także zaplanować, co musisz kupić w danym miesiącu, a które zakupy nie są pilne i mogą być przesunięte w czasie. Słynne „planowanie wydatków z ołówkiem w ręku” znów wraca do łask, a zamiast tradycyjnych narzędzi można wykorzystać np. arkusz kalkulacyjny w komputerze.

Rób listy zakupów. Jeśli wybierasz się do hipermarketu, stwórz dokładną listę i staraj się jej trzymać. Dzięki temu o niczym nie zapomnisz i unikniesz dodatkowych kosztów. Listy warto robić nawet w przypadku niewielkich zakupów drogeryjnych czy spożywczych. Dla fanów nowych technologii pomocne mogą się okazać aplikacje tworzące listy (np. Listonic, MobiLista). W sklepie możemy na bieżąco odznaczać zakupione produkty czy tworzyć listę jednocześnie na kilku urządzeniach.

– Mobilne listy zakupów, takie jak Listonic, są swego rodzaju kotwicą, która powstrzymuje nas przed impulsywnymi wydatkami. Zamiast spacerować między półkami zaczynamy traktować zakupy jako zadanie, na którym możemy się skupić – mówi Zofia Lach, PR Manager w Listonic. Spędzamy w sklepie mniej czasu, bez zastanowienia jesteśmy w stanie ominąć potencjalnie kuszące produkty – nie ma ich na liście co przypomina nam, że nie są potrzebne. Wszystko to sprawia, że kupujemy racjonalniej i dzięki temu oszczędzamy pieniądze – dodaje.

Kontroluj stan konta. Zawsze warto wiedzieć ile dokładnie środków posiadamy na rachunku bankowym i tu znów przychodzą nam z pomocą przydatne aplikacje. W niektórych systemach bankowości mobilnej użytkownik może ustawić na ekranie telefonu wskaźnik stanu konta, który w określonych odstępach czasu łączy się z bankiem i wyświetla saldo: w formie dokładnej cyfry lub graficznej, gdzie sami definiujemy wartość minimalną i maksymalną, aby nikt niepowołany nie mógł odczytać stanu naszych zasobów.

Lada moment sklepy skuszą konsumentów letnimi obniżkami cen. To dobry moment na wprowadzenie zasad dobrego płacenia kartą, wszak rozsądnie dokonany zakup cieszy najbardziej.