POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [18.06.2012, 12:32:43] • Świnoujście

Wojenny cmentarz na Golmie (2)

Wojenny cmentarz na Golmie (2)

Pomnik „Zamarzniętej” autorstwa Rudolfa Leptien’a – symbol wojennego cmentarza na wzgórzu Golm.(fot. internet )

W poprzednim odcinku wspomniałem, że powstały wojenny cmentarz na wzgórzu Golm w powojennych latach stał się swoistą kością niezgody między władzami kościelnymi a administracyjnymi. Szczególnie widoczne to było po powstaniu w 1949 r. Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

W początkowym okresie sprawy nie wyglądały tak źle. Decyzja o „zagospodarowaniu” tego cmentarza należała do szefa ówczesnego powiatu, należącego do chrześcijańskiej partii CDU, landrata nazwiskiem Wiedemeyer. On to w 1952 r. w odpowiedzi na wniosek przedstawicieli kościoła ewangelickiego, wydał zgodę na posadowieniu na terenie cmentarza dużego drewnianego krzyża. Gdy wreszcie w 1954 roku ów krzyż został wykonany, nowy landrat, tym razem członek SED, anulował zgodę swego poprzednika i zakazał stawiania symbolu chrześcijańskiego na cmentarzu. Gdy jednak mimo tego, przed Wielkanocą w kwietniu 1954 r. krzyż ten na cmentarzu stanął, landrat zażądał usunięcia go, ponieważ według niego postawienie go to „przejaw gloryfikacji faszyzmu i militaryzmu i demonstracja skierowana przeciw polsko-niemieckiej granicy przyjaźni”. By nie doszło do planowanego, a niezbyt przez władze widzianego poświęcenia krzyża i nabożeństwa na cmentarzu, władze spowodowały że „nieznani sprawcy”, w przeddzień uroczystości ścięli ów drewniany krzyż. Nie pomogły protesty, oburzenie i krytyka w zachodnio-niemieckich mediach, ani zabiegi sojuszniczych działaczy partii chrześcijańskich u władz NRD.

Wojenny cmentarz na Golmie (2)

Wzniesiony w późniejszym okresie krzyż u wejścia na cmentarz Golm(fot. internet )

Ponieważ jednak sprawa była już na tyle głośna również w NRD, nie można było jej pozostawić bez reakcji. Władze państwowe zdecydowały zatem o nadaniu cmentarzowi cech miejsca pamięci o ofiarach wojny i propagandy antywojennej. Zdecydowano o postawieniu tam pomnika, którego wykonanie zlecono zamieszkałemu w Bansinie rzeźbiarzowi nazwiskiem Rudolf Leptien. Stworzone przez niego dzieło odbiegało jednakowoż od projektu, zakładającego wykonanie wielofiguralnego reliefu, pokazującego z jednej strony okropieństwa wojny a z drugiej, szczęście budującego socjalizm i pokój narodu. Postać zmęczonej kobiety odzianej w żołnierski płaszcz, „Zmarzniętej”, jak ją nazwano, była dla władz zbyt mało optymistyczna, nie kwapiono się więc z ustawieniem jej w przewidzianym na ten cel miejscu. Co gorsze, wkrótce pomnik a raczej jego twórca okazał się ideologicznie niesłuszny „wybrał wolność” i osiedlił się w Berlinie Zachodnim. Wówczas było to grzech niewybaczalny. Ponieważ on sam był poza zasięgiem NRD-owskiej sprawiedliwości, niechęć władzy ukierunkowała się na jego dzieło, czyli na „Zmarzniętą”. Przez 30 lat stała ona w ogrodzie domu należącego do rzeźbiarza w Bansinie i dopiero w 1984 roku, dzięki inicjatywie jednego z miejscowych działaczy SED została ustawiona na Golmie.

Działania władz, by uczynić cmentarz miejscem „roboty politycznej”, szły zatem jak po grudzie. Wnioski kościoła, by ustawić krzyż były jednakowoż każdorazowo odrzucane, a czegoś innego nie zdołano wykonać. Pomysły były różne: obelisk, hala pamięci z księgą poległych, czy też ściana z napisem: „Poległym

pamięć – i walka o pokój”. Dopiero w latach 60-ych projekty nabrały konkretnych kształtów.

W 1968 roku rozpoczęła się jego budowa według projektu rzeźbiarza z Rostocku nazwiskiem Wolfgang Eckhard. Był to betonowy pierścień o średnicy 12 metrów i wysokości 2,5 m. z wejściem przez rozcinające go swego rodzaju „otwory strzelnicze”. Prowadzące do pomnika 12 schodów symbolizuje 12 lat trwania nazistowskiego systemu. W środku umieszczony został napis : „Dwadzieścia trzy tysiące ofiar drugiej wojny światowej przypomina”. a na wschodniej ścianie ABY NIGDY WIĘCEJ ŻADNA MATKA NIE OPŁAKIWAŁA SWEGO SYNA . Była jeszcze planowana płaskorzeźba z metalu, o odpowiedniej wymowie ideologicznej, ale stały brak pieniędzy nie pozwolił tego zamierzenia dokończyć. W gruncie rzeczy cały projekt nosił cechy braku wykończenia.

Wojenny cmentarz na Golmie (2)

Pomnik – rotunda projektu Wolfganga Eckhard’a na wzgórzu Golm.(fot. internet )

Podobnie zresztą było ze sprawą zielonej architektury cmentarza. W 1968 roku w związku z budową pomnika, wzięto się też i za to. Wycięte zostały samosiejki zarastające już bujnie tak wojskowe, jak i cywilne groby, zasadzono dekoracyjne tuje i inne gatunki drzew i krzewów, czyniąc z cmentarza miejsca przyciągające spokojem i dostojeństwem. W myśl zrealizowanej wówczas koncepcji, starano się nie wyróżnić poszczególnych partii cmentarza by nie ukazywać zbyt ostro problemu uciekinierów i ich losu. W gruncie rzeczy, nawet tragiczny nalot na Świnoujście był dyskretnie przemilczany. Mimo tego, cmentarz miał swoją wymowę i siłę przyciągającą. Było to widoczne w stale rosnącej liczbie odwiedzających go urlopowiczów, ale także młodzieży szkolnej a nawet żołnierzy z pobliskich garnizonów NRD - owskiej armii. Coraz też częściej trafiali tu dawni mieszkańcy Świnoujścia.

Wojenny cmentarz na Golmie (2)

Tablica informująca o ofiarach nalotu z 12 marca 1945 r. pochowanych na cmentarzu wojennym Golm.(fot. internet )

Koszty utrzymania cmentarza ponosiła administracja powiatu w Wolgaście, które z tymi wydatkami z trudem sobie radziły. Sytuacja zmieniła się diametralnie po zmianach politycznych przełomu 1989/90, kiedy opiekę nad cmentarzem przejęła spontanicznie powstałe Towarzystwo Opieki nad Golmem, kierowane przez panią Ingeborg Simon. Ludzie ze stowarzyszenia poczęli gromadzić środki na porządkowanie terenu, szukać fundatorów tablic informacyjnych, prowadzić akcję popularyzacyjną. Inicjowali też społeczne prace na cmentarzu. W odróżnieniu od działań z okresu NRD, teraz ukazywano losy uciekinierów, nalotu na Świnoujście 12 marca 1945 r. Bardzo aktywnie działania te wspierane były przez byłych mieszkańców miasta, głównie obywateli byłych Niemiec Zachodnich. W każdą rocznicę na cmentarzu miały miejsce uroczystości z udziałem wielu mieszkańców z wyspy Uznam i przedstawicieli władz.

Szczególnie uroczysty charakter miały obchody w 1995 roku, w 50 lat po nalocie na Świnoujście. W obchodach, poraz pierwszy udział wzięli m.in. urzędujący wówczas prezydent miasta Świnoujścia, przedstawiciele polskich organizacji kombatanckich, duchowni. Od tego roku Udział polskiej delegacji Towarzystwo Opieki nad Golmem funkcjonowało do marca 2005 roku. Wtedy to opiekę nad tym cmentarzem przejęła oficjalna, wspierana finansowo przez państwo niemieckie organizacja opieki nad grobami niemieckimi. (Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V. ). Zmiana opiekuna bardzo dodatnio wpłynęła na stan zachowania i wygląd cmentarza, obecnie jednego z piękniejszych zakątków na całej wyspie. Cisza tego miejsca i jego historia budzą u zwiedzających głęboką refleksję.

Miejsce to po otwarciu granicy bardzo zbliżyło się do Świnoujścia i jest celem również bardzo częstych wizyt mieszkańców miasta i gości naszego miasta. Spacer po pięknych zakątkach Kamminke niemal zawsze prowadzi do portu, na punkt widokowy i na wojenny cmentarz.

P.S. Po tym materiale zawieszam publikowanie kolejnych odcinków na okres wakacji, do początku września. Czytelnikom życzę słonecznych pięknych dni i do spotkania za dwa miesiące. J.Pluciński

źródło: www.iswinoujscie.pl


komentarzy: 25, skomentuj, drukuj, udostępnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodając komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykę prywatności.

Zauważyłeś błąd lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Oglądasz 1-25 z 25

Gość • Środa [21.10.2020, 18:50:24] • [IP: 37.225.43.***]

może tak Jarkowi Molendzie udostępnic redagowanie tej tematyki tj historia Świnoujścia?

Gość • Niedziela [10.05.2015, 14:38:48] • [IP: 83.245.245.***]

masakra w tym temacie trwa i nikt nie chce kontynuacji tematyki historycznej o mieście prowadzić?

Gość • Sobota [12.04.2014, 11:12:39] • [IP: 90.130.215.***]

oj przydało by sie coś pobajdurzyć

Gość • Poniedziałek [13.01.2014, 18:47:26] • [IP: 83.178.66.***]

może ktoś chętny bajdurzyłby dalej?

Gość • Wtorek [25.06.2013, 11:51:19] • [IP: 80.245.178.**]

zapomniana strona?

Gość • Niedziela [13.01.2013, 15:40:14] • [IP: 46.115.39.***]

Tęsknimy za artykułami, dużo zdrowia w Nowym Roku

Gość • Niedziela [16.12.2012, 13:29:25] • [IP: 176.70.221.**]

Życzę dużo zdrowia i powrotu na łamy i- Świnoujście

Gość • Piątek [07.12.2012, 09:27:06] • [IP: 92.42.115.**]

Życzmy panu doktorowi Józefowi Plucińskiemu dużo zdrowia i błogosławieństwa Bożego, bo teraz bardzo potrzebuje naszych modlitw. Miejmy nadzieję, że z chorfoby wyjdzie zwycięsko. Kolego Józefie, niech cię Pan Jezus ma w swojej opiece !

Gość • Czwartek [06.12.2012, 00:37:40] • [IP: 90.129.49.***]

gzdie Profesor?

Gość • Środa [31.10.2012, 08:13:51] • [IP: 78.8.42.**]

Czy wie ktoś dlaczego nie ma nowych artykułów?

Gość • Sobota [27.10.2012, 23:49:25] • [IP: 80.245.178.**]

co się dzieje z naszym bajko -pisarzem?

Gość • Czwartek [11.10.2012, 17:31:37] • [IP: 79.186.112.***]

Coś ta przerwa wakacyjna długo trwa. To już październik

Gość • Wtorek [26.06.2012, 10:39:47] • [IP: 196.12.152.**]

@Gość • Niedziela [24.06.2012, 20:06] • [IP: 31.63.216.***] Pewnie same lipne masz pazerniaku. Plaża i Dom Zdrojowy :)

Gość • Poniedziałek [25.06.2012, 21:26:41] • [IP: 89.67.81.***]

Szkoda że szanowny Autor pominął kontrowersyjną liczbę ofiar pochowanych na Golm. Niemcy podają nawet 23 tys., a zaraz po wojnie doliczono się tylko 9-10 tys., z tego większośc w mundurach. Stało się tak dzięki propagandzie NRD, która w ten sposób chciała oskarżać" amerykańskich imperialistów'' o zbrodnie... w czasie wojny koreańskiej w latach 50.

Gość • Niedziela [24.06.2012, 20:19:50] • [IP: 31.63.216.***]

.stare-fotografie.com/swinoujscie/

Gość • Niedziela [24.06.2012, 20:06:15] • [IP: 31.63.216.***]

Jam mam na naszej klasie ponad 450 zdjęć, ale nie udostępniam, bo jestem pazerniakiem.

Gość • Piątek [22.06.2012, 10:12:33] • [IP: 41.220.13.**]

A znacie jakąś fajną stronkę gdzie są np stare zdjęcia albo widokówki ze Świnoujścia ? Tak dla zabicia czasu bo pierwsza rzecz w poniedzialek to iswinoujscie i gawędy pana Plucińskiego :)

Gość • Środa [20.06.2012, 18:20:21] • [IP: 83.21.136.***]

Ciężko będzie pogodzić się z przerwą wakacyjną Pana Józefa, ale cóż zasłużył na chwilę odpoczynku. Miłych wakacji i czekam z niecierpliwością na cdn.

Przemek • Wtorek [19.06.2012, 14:36:51] • [IP: 14.2.44.***]

Zycze milej przerwy wakacyjnej panie Jozefie i dziekuje za panskie artykuly o naszym miescie.

Gość • Wtorek [19.06.2012, 13:20:31] • [IP: 83.21.151.***]

Wojna PRIMA WOJNA GUT Tylko wielu ludzi to KAPUT.Wojny są po to aby zabrać innemu narodowi jego dobra w myśl zasady że zwycięzców nikt nie sądzi tylko z tym się przeliczyli i zostają piękne cmentarze.Tak było a czy teraz jest inaczej tam gdzie jest ropa i punkty strategiczne tam są łamane prawa człowieka i trzeba interweniować i znowu są piękne cmentarze.

Gość • Poniedziałek [18.06.2012, 21:22:32] • [IP: 178.238.246.***]

Niestety nie ma już napisu w Rotundzie...:(

Gość • Poniedziałek [18.06.2012, 21:13:38] • [IP: 92.42.114.**]

W sumie takie miejsce-ciekawy punkt, gdzie wlaściwie były to początki wyspy Uznam, został przeznaczony na cmentarz/pomnik ofiar nalotu.Z jednej strony to szkoda ale chwila i czas wymagał takiej decyzji.Teraz teatru tam nie bedzie i nie wypada się tam śmiać i bawić.

waldi • Poniedziałek [18.06.2012, 14:44:38] • [IP: 89.101.35.**]

Serdeczne dzieki za już i prosze o jeszcze naszej likalnej historii. milego urlopu.

Gość • Poniedziałek [18.06.2012, 14:10:22] • [IP: 217.97.193.**]

Dziękuję za artykuł, doktorze. Zawsze ciekawił mnie ten tajemniczy cmentarz. :-)

Gość • Poniedziałek [18.06.2012, 13:29:18] • [IP: 88.156.235.**]

Milego wypoczynku panie profesorze.

Oglądasz 1-25 z 25
■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344
■ A jednak! Niemcy zawieszają podwyżki kurtaxe po swojej stronie wyspy Uznam. Od kwietnia opłata miała wzrosnąć z 2,70 na 3,90 euro za dzień. Dla wielu świnoujścian to szok. Spora część mieszkańców jeździ przecież do Niemiec na zakupy, do aptek, na spacery lub przejażdżki rowerowe. Są też rodzice, których dzieci chodzą do niemieckich szkół i przedszkoli. Teraz mogą spać spokojnie. Po spotkaniu przedstawicieli samorządu i Świnoujskiej Organizacji Turystycznej z niemiecką branżą turystyczną i samorządowcami z wyspy Uznam udało się przekonać sąsiadów do zawieszenia podwyżki. ■ Reklama: Skupuje waluty wycofane z obiegu!!! tel 504-274-604 ■ Mężczyzna umówił się z nieletnią. Na szczęście o sprawie dowiedział się rodzic i zapobiegł spotkaniu z dzieckiem. Rodzic z pomocą innych osób zatrzymali mężczyznę i wezwali policję ■ Pragniemy poinformować, że w weekend na przeprawie miejskiej będą pływały dwa promy. Jednocześnie przypominamy, że dla mieszkańców dostępne są obie przeprawy, zachęcamy do sprawdzenia kolejek na kamerach zanim udamy się w podróż ■ Od 1 lutego w Świnoujściu działa stacja dializ. Po tym, jak pod koniec ubiegłego roku z prowadzenia stacji zrezygnowała prywatna firma, pacjenci musieli dojeżdżać do najbliższej jednostki w Szczecinie ■ Zanim w tunelu pod Świną pojadą samochody, władze miasta chcą zaprosić mieszkańców do podwodnego spaceru pomiędzy wyspami. Nie znamy jeszcze terminu tej przechadzki. Prezydent Świnoujścia konsultuje datę z wykonawcą tunelu ■ Na skrzyżowaniu ulic Grunwaldzkiej i Nowokarsiborskiej nie będzie ronda lecz skrzyżowanie z sygnalizacją świetlną ■ Od najbliższego piątku, 27 stycznia wznawia działalność stacja dializ w Świnoujściu ■ Kiedy 8 lat temu przygotowywana była dokumentacja projektowa przebudowy ulicy Wojska Polskiego na odcinku od ulicy Leśmiana do ulicy Matejki projektant uwzględnił zatoczkę dla przystanku autobusowego przy ul. Wojska Polskiego vis’a vis Urzędu Miasta (budynek12). Przystanek powstał, ale nie taki jak przewidywał projekt. Miała być zatoka autobusowa a wyszedł przystanek przychodnikowy, który przy okazji blokuje ruch samochodów. Czy to przypadek, nie sądzę... Konia z rzędem więc temu kto wytłumaczy dlaczego w tak newralgicznym miejscu autobusy miejskie nie mogą schować się spokojnie w zatoczce przy jezdni. Powstaje więc pytanie kto zdecydował i zmienił na gorsze rozwiązanie ■ Dramatyczny wypadek na S3 w pobliżu Skwierzyny. W zderzeniu kampera z wojskową ciężarówką zginął 44 - letni mieszkaniec Świnoujścia i jego 10 - letnia córka ■ Tragiczny wypadek wydarzył się na S3 w pobliżu miejscowości Skwierzyna w województwie lubuskim na drodze prowadzącej do Zielonej Góry. W zderzeniu kampera z wojskową ciężarówką amerykańskiej armii zginęli na miejscu 44 – letni mieszkaniec Świnoujścia i jego 10 – letnia córka. Zdjęcia z miejsca wypadku są wstrząsające. Widać na nich, że po kamperze którym podróżowały ofiary wypadku zostało jedynie podwozie. 44 – latek był znanym nie tylko w Świnoujściu ale także w całej Polsce miłośnikiem i pasjonatem caravaningu ■ Wygląda na to, że zeszłoroczne liście będą nam towarzyszyć przez całą zimę. Dopóki nie rozwieje ich wiatr lub nie usuną wiosenne porządki. Miasto, w bardzo wielu punktach pokryte jest liśćmi w różnym stopniu rozkładu. Zależnie od pogody, albo wirują unoszone podmuchami wiatru, albo, po dłuższych opadach, które mamy od kilku dni, zalegają na chodnikach, przy krawężnikach, na skwerach. A przecież tak niewiele trzeba, aby było czyściej, ładniej... ■ Spłonął punkt gastronomiczny na promenadzie! Świadkowie pożaru usłyszeli huk. Zobacz film! ■ Na pomoc pogorzelcom z Kodrąbka W domu państwa Piątkowskich wybuchł pożar, który pozbawił ich całego dorobku. Z ogniem, który wybuchł rano, walczyło 7 zastępów Straży Pożarnej, jednak po ugaszeniu zostało tylko pogorzelisko. Państwo Piątkowscy zdołali opuścić płonący dom, lecz nie zdążyli zabrać ze sobą niczego - uciekli z pożaru w piżamach. Żeby znów mogli zamieszkać pod własnym dachem, trzeba przeprowadzić gruntowny remont całego domu, kupić meble i sprzęty, które spłonęły. Konieczna jest wymiana wszystkich drzwi, okien, podłóg, trzeba skuć tynki i położyć je od nowa, wymalować, wymienić instalację elektryczną i wiele innych rzeczy. Dlatego została zorganizowana akcja zbierania pieniędzy na rzecz pogorzelców z Kodrąbka, liczy się każda złotówka, nie bądźmy obojętni wobec tej tragedii. https://zrzutka.pl/jmufu4 ■