Protektor – to osoba opiekująca się i wspierająca zarówno jednorazowe przedsięwzięcie, ale także ważna sprawę, w naszym przypadku ważny ruch wychowawczy. Protektorat to forma sprawowania tej opieki i wsparcia, zarówno moralna i ideowa, ale również praktyczna i prawna – przekładająca się na instytucjonalne wsparcie działania – w tym przypadku organizacji harcerskich.

Wierzymy, że tym samym Harcerstwo w Polsce doczeka się tak realnych form protektoratu Głowy Państwa, jak to było w II Rzeczypospolitej, w której państwo i prawo praktycznie wyrażały wielką afirmację dla roli ruchu harcerskiego w wychowaniu obywateli wolnej Rzeczypospolitej.

Idea i instytucja Protektoratu – tak jak skautowy system wychowawczy – przyszła do Polski z Wielkiej Brytanii. W Zjednoczonym Królestwie, gdzie Prawo Skautowe zobowiązywało do lojalności wobec Panującego, protektorat sprawowali Król lub Królowa.

W wolnej Polsce władze Związku Harcerstwa Polskiego, zjednoczonego ze wszystkich dawnych organizacji dzielnicowych, uchwaliły w październiku 1920 r. zwrócenie się do Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego,Marszałka Józefa Piłsudskiego, z prośbą o objęcie godności Honorowego Protektora.

Wykonując tę uchwałę delegacja z Wiceprzewodniczącym ZHP księdzem Janem Mauersbergerem w grudniu tego roku złożyła wizytę w Belwederze i przedłożyła Marszałkowi swą prośbę o objęcie Protektoratu i przyjęcie Krzyża Harcerskiego.

Naczelnik Państwa Józef Piłsudski – przyjmując godność Protektora i Krzyż Harcerski, prosił o przekazanie podziękowań całemu harcerstwu, za jego wkład w walkę o Niepodległość i Granice Rzeczypospolitej w latach 1914 – 1920. Wyraził wówczas nadzieję na wielkie rozszerzenie ruchu harcerskiego w Polsce, powiedział m.in. „... gdy starsze pokolenia w atmosferze niewoli walcząc, środkami niewolnikom właściwych musiały się nieraz chwytać, dziś młodzież harcerska w jasny czas wolności drogami ludzi wolnych chodzić może i na prawdziwie wolnych obywateli wyrastać”.

W państwie demokratycznym zmieniały się osoby pełniące urząd Głowy Państwa Polskiego, ale instytucja Protektoratu Prezydentów Rzeczypospolitej nad Związkiem Harcerstwa Polskiego nie zmieniała się.

Prezydent Stanisław Wojciechowski przyjął godność protektora i Krzyż Honorowego Harcerza Rzeczypospolitej w maju 1924 r. w Belwederze, w przededniu I Narodowego Zlotu Harcerstwa. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej profesor Ignacy Mościcki przyjął taką godność w grudniu 1926 r. na Zamku Królewskim w związku z obchodami 15-lecia harcerstwa w Polsce.

W styczniu 1946 r., gdy powstaje Związek Harcerstwa Polskiego działający poza granicami Kraju, Honorowy Protektorat obejmuje Prezydent na Uchodźstwie Stanisław Ostrowski. Kolejni Prezydenci - Edward Raczyński, Kazimierz Sabbat i Ryszard Kaczorowski - kontynuują tę tradycję.

Po odzyskaniu niepodległości, w 1989 r. nawiązując do tradycji patronatu Głowy Państwa zwrócono się do Prezydenta III Rzeczypospolitej Lecha Wałęsy by objął cały Ruch Harcerski Honorowym Protektoratem.

Z nieznanych do dziś powodów w sierpniu 1993 roku słowa Ruch Harcerski zostały zmienione na Związek Harcerstwa Polskiego w ten sposób wykluczając inne organizacje harcerskie. W lutym 1996 roku, Prezydent Aleksander Kwaśniewski objął również tylko ZHP Protektoratem Honorowym Prezydenta RP.

Prezydent Lech Kaczyński zdecydował o przyjęciu protektoratu nie tylko nad ZHP, ale też nad pozostałymi organizacjami harcerskimi w kraju. Uroczystości odbyły się 22 lutego 2008 roku w Dniu Myśli Braterskiej, w Pałacu Prezydenckim. Wzięli w nich udział przedstawiciele Związku Harcerstwa Polskiego, Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, Stowarzyszenia Harcerstwa Katolickiego FSE "Zawisza", organizacji harcerskich ze Wschodu i Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju.

Również jego następca – Prezydent Bronisław Komorowski – obejmie swoim Protektoratem cały Ruch Harcerski.