Dr Józef Pluciński • Czwartek [10.05.2012, 07:41:02] • Świnoujście
Zapomniana rocznica
Żołnierze Armii Czerwonej forsujący przeszkodę wodną, 1945 r. (fot. Archiwum
)
Początek maja obfituje w historii Świnoujścia w wydarzenia, których nie można pominąć. Do takich należy rzadko już obecnie wspominana data zajęcia miasta przez jednostki bojowe Armii Radzieckiej w 1945 r. Gwoli prawdzie historycznej, tego wydarzenia, niezależnie od poglądów politycznych, nie należy przemilczać. Bez niego nie byłoby polskiego Świnoujścia.
Równolegle z działaniami 19 armii, natarcie kontynuowała 2 armia uderzeniowa generała Iwana Fiedunińskiego. Po zdobyciu Anklamu i Greifswaldu w końcu kwietnia i sforsowaniu cieśniny Peene, dywizje radzieckie obeszły od południowego zachodu duże zgrupowanie wojsk niemieckich i zbliżyły się do Świnoujścia od zachodu. Skoordynowane działania dwóch armii radzieckich biorących w kleszcze miasto i port Świnoujście, zdecydowały, że mimo stacjonowania tu znacznych sił, Niemcy z obrony zrezygnowali i rozpoczęli ewakuację. W jej ramach, ewakuowano z miasta i jego okolic około 35.000 osób, głownie żołnierzy różnych formacji, personel obsługi portu, urzędników, jak też uciekinierów i tutejszych mieszkańców. Towarzyszyło temu zorganizowane niszczenie magazynów mundurowych i materiałów wojennych, rozdawanie lub niszczenie żywności. W mieście pozostało około 2000 – 3000 osób, głownie cywilów.
Lewobrzeżne Świnoujścia zajęły, praktycznie bez walki, oddziały radzieckiej 2 armii uderzeniowej, które weszły od strony Ahlbecku 5 maja 1945 r. Prawie jednocześnie, o świcie tego dnia, na wschodnim brzegu Świny znalazły się także oddziały 19 radzieckiej armii. Tego samego dnia radzieckie Biuro Informacyjne nadało komunikat wojenny następującej treści: „Wojska 2 Frontu Białoruskiego opanowały w dniu 5 maja Świnoujście – wielki port i bazę marynarki wojennej na Bałtyku oraz całkowicie oczyściły od nieprzyjaciela wyspy Wolin i Uznam”
Strona tytułowa ukazujacej się w Bydgoszczy gazety informująca o zdobyciu przez wojska radzieckie wysp Uznam i Wolin. 1945 r. Kopia w zbiorze autora.(fot. Archiwum
)
Po wejściu do miasta, jednostki rosyjskie w szybkim tempie zajmowały opuszczone obiekty – koszary, magazyny, urządzenia portowe po obu stronach Świny.Rozstawiano też posterunki w ważniejszych punktach miasta i obiektach, takich jak poczta, wodociągi, trafostacje, szpital, lazaret wojskowy, budynki urzędowe.
Niemal natychmiast po zajęciu miasta i powiatu, władzę objął komendant wojenny kapitan NKWD Wasiljew. Wkrótce też, w mieście pojawiły się wydrukowane w miejscowej drukarni Fritschego, ulotki z rozkazami Komendanta Wojennego dla ludności cywilnej. Wprowadzały one obowiązek meldowania się wszystkich osób powyżej 14-go roku życia, zdawania wszelakiej broni i materiałów wojskowych oraz aparatów radiowych, fotograficznych, jak też wszelkich środków lokomocji. Kolejne rozkazy regulowały sprawy bezpieczeństwa pożarowego, obowiązek prac publicznych itd.
Ulotki z rozkazami sowieckiej komendantury wojennej, 1945. Zbiór autora.(fot. Archiwum
)
Miasto szybko przekształcało się w wojenna bazę rosyjskiej Floty Bałtyckiej. Wporcie cumowały jednostki radzieckiej floty, operujace dotychczas w tej części Bałtyku, w liczbie ponad 30 bojowych okrętów różnych klas, oraz około 70 różnorodnych jednostek pomocniczych. Do wyłącznego użytkowania marynarki, przejęte zostały baseny portowe, składy paliwa i magazyny amunicyjne nad Kanałem Piastowskim, w rejonie Mulnika oraz cały szereg dawnych, niemieckich instalacji wojskowych. Na terenie koszar na rogu ulic Wojska Polskiego i Matejki zorganizowany został prowizoryczny obóz jeniecki, gdzie osadzano wziętych do niewoli żołnierzy niemieckich, policjantów, członków różnorodnych umundurowanych służb, ale też cywilów oskarżonych o przynależność do NSDAP.
Wrak na Zatoce Pomorskiej, 1945 r. Fot. w zbiorze autora.(fot. Archiwum
)
Dość szybko, zlokalizowane zostały pola minowe, przetrałowane tory wodne i naprawione światła nawigacyjne. Latarnia morska na wschodnim brzegu i radiolatarnia, działały praktycznie bez przerwy, obsługiwane przez niemiecki personel. Również cały szereg innych prac związanych z funkcjonowaniem portu, wykonywali niemieccy fachowcy, pod nadzorem rosyjskim. Tak też było ze służbami pilotowymi, międzybrzegowym połączeniem promowym, obsługą warsztatów i urządzeń portowych.
Właściwe funkcjonowanie portu było niezbędne m.in. ze względu na prowadzony, już niemal od pierwszych dni władzy okupacyjnej Rosjan, wywóz droga morską zdobyczy wojennej. Wjeżdżało na wschód wyposażenie i urządzenia techniczne z licznych fabryczek, warsztatów wojskowych i cywilnych. Jako zdobycz wojenną zabierano też na dużą skalę materiały i wyposażenie budynków, armaturę, meble oraz instrumenty muzyczne, dzieła sztuki, ale też żywność z magazynów wojskowych, bydło. Praktycznie wszystko co się zabrać i załadować dało.
Wszystkie prace związane z obsługa wojskowej bazy sowieckiej oraz funkcjonowaniem urządzeń w mieście, spełniali cywilni pracownicy niemieccy. Dla lepszego sprawowania kontroli nad ludnością niemiecką i utrzymywania z nią kontaktów, w kilka dni po zajęciu miasta, komendant wojenny powołał cywilne, niemieckie organy administracyjne, urząd powiatowego kierownika ( Landrata) oraz zarząd miejski ( Stadtverwaltung ) z burmistrzem na czele.
Na stanowiska te stawiano często osoby o dosyć wątpliwej przeszłości i postawie moralnej, byle gwarantowały posłuszeństwo i lojalność wobec nowej władzy. Nie inaczej było też w Świnoujściu. Już w maju na landratem, mianowany został człowiek nazwiskiem Willi Stange, deklarujący się jako komunista, o którym dawni mieszkańcy wyrażali się per „Lump”. W Świnoujściu działał do 24 września, kiedy to został aresztowany za ciężkie przestępstwa kryminalne. W ciągu kilku miesięcy swych rządów, zyskał wyjątkowo paskudna opinię rabusia i złodzieja. Udowodniono mu nawet morderstwo na tle rabunkowym i skazano na 15 lat więzienia. Jego stanowisko objął przysłany ze Schwerina funkcjonariusz Komunistycznej Partii Niemiec nazwiskiem Kasten.
Burmistrz nosił on nazwisko Wolfgang Schuhart, przed wojną prowadził małą trafikę z wyrobami tytoniowymi na Warszowie. Zorganizował on Zarząd Miejski, którego siedziba mieściła się na Placu Słowiańskim.
Urzędnicy miejscy organizowali i nadzorowali prace publiczne i porządkowe na terenie miasta, rozlokowanie uciekinierów, pomoc dla najbiedniejszych. Do ich obowiązków należało też kierowanie niemieckiej ludności do wykonywanie prac dla wojsk radzieckich a także rozdział żywności, z którą to nie było wtedy łatwo.
Oficjalny biuletyn niemieckiego Zarządu Miasta, sierpień 1945 r. Kopia w zbiorze autora.(fot. Archiwum
)
Dla obsługi licznych, zajętych przez Flotę Bałtycką obiektów portowych i komunalnych w Świnoujściu i okolicach, Rosjanie zatrudniali niemieckich fachowców. Obsługiwali oni wszystkie lądowe urządzenia nawigacyjne, promy, holowniki, , czy wreszcie na potrzeby rosyjskiej bazy łowili ryby. Jako tzw. specjaliści byli oni na swój sposób przez Rosjan chronieni.
Sytuacja w zakresie zaopatrzenia cywilnej ludności była dramatyczna. Stare zapasy wyczerpały się, nowych dostaw, ze względu na ogólną sytuację powojennych Niemiec, nie było. Problemem stał się codzienny chleb i dach nad głową. Sytuację tę charakteryzuje fragment listu ówczesnego mieszkańca Świnoujścia, pisany latem 1945 r. : Warunki życia są nie do wytrzymania. Chleba nie ma nieraz przez 8 – 10 dni. A w końcowym fragmencie listu pisał: „ A nasz komunistyczny Zarząd Miasta żyje sobie dobrze”. Stwierdzenie to nie było gołosłowne. Z udziałem burmistrza, szefa niemieckiej policji pomocniczej Knorra i kierowniczki powiatowej organizacji Komunistycznej Partii Niemiec (KPD), dochodziło do częstych libacji. Co więcej, niejednokrotnie udział w nich brali również oficerowie rosyjscy.
Pełna fraternizacja. Sowiecki żołnierz w towarzystwie niemieckich pań, 1947 r. Fot. L. Dröse(fot. Archiwum
)
Po wejściu do Świnoujściu władz polskich, w październiku 1945 r. niemiecki zarząd powiatu i miasta przeniosły się do Bansinu. Wśród zamieszkujących tu Niemców, możliwość wcielenia Świnoujścia do Polski nie była brana w ogóle pod uwagę. Dopuszczano nawet wariant, że pozostanie tu część radzieckiej strefy okupacyjnej. Sytuacja bowiem z wolna normalizowała się, ku zadowoleniu obu stron. Nawiązały się nawet mniej czy więcej formalne kontakty między Niemcami a Rosjanami. Nie bez znaczenia był fakt, że po wojnie była tu znaczna liczba samotnych, niemieckich kobiet. Decyzje Układu Poczdamskiego o objęcia Świnoujścia i wyspy Wolin przez polską administrację, przekreśliły oczekiwania niemieckich mieszkańców. Tak to określił to w latach późniejszych jeden z nich: „tego dnia świat się nam zawalił”.
źródło: www.iswinoujscie.pl
To ze byli oni bandytami to tylko propaganda UBeckich katow ale spoko zyj dalej w swoim swiecie zreszta mysle ze jestes komunistycznym prowokatorem i nie siej nie prawdy bo tylko prawda sie liczy i pamietaj ze wilki z niedorznietej watahy dalej sa i maja sie dobrze. do Gość • Czwartek [10.05.2012, 22:01] • [IP: 92.42.116.***]
A po co nam te zimie były potrzebne ?Lepsze ziemie i przepiękne miasta jak Wilno i Lwów ruskie zabarały o zgrozo!!
Artykuł zawiera mnóstwo błędów.Prawdę napisał gość w dn 10.05 o godz. 10.40. Niedawno jedna z niemieckich TV pokazywała film z ewakuacji wojsk niemieckich ze świnoujścia.Ewakuacja Niemców-wojsk oraz ludności cywilnej zakończyła się ok.20.05.Wszystko odbywało się na osobisty rozkaz adm Deniza. Klimat tego artykułu wyjaśnia w 100% sprawę braku stałego połączenia naszego miasta z Macierzą-sabotuje to ukryry Werwolff wspomagany przez Niemców.
13.50. ...Wołyń czytaj Wolin
W 1945, w Krakowie na Rakowieckiej" żołnież wyklęty" z WiN zastrzelił szeregowego, który zakończył służbę wojskową, dotarł z frontem do Berlina. PYtam się: Czy tych bandytów czcić?
Myślę, że za kilka lat to już przeczytamy, że Świnoujście zostało wyzwolone przez Niemców z sowieckiej okupacji. Ale póki co to cieszę się, że jeszcze dzisiaj nie da się zatuszować faktu, że jednak Rosjanie nam dali Świnoujście wolne i im to zawdzięczamy.
"Należy pisać nową historię Polski, chociażby na kolanie"!Te słowa wypowiedział jeden z braci hobbitów! O kogo chodzi? To pozostawiam do pomyślenia czytelników.Według rozumowania obecnych" władców" RP, wszystko co najlepsze zawdzięczamy rządom prawicy wszelkiej maści! Jak się słucha" mędrców" PISu, PO oraz innych" historyków" z IPNu, wszystko zawdzięczamy działaczom prawicy! To oni odbudowali kraj po wojnie, to oni rozdali chłopom pańską ziemię, to oni nauczyli ciemny naród czytać i pisać!Chamstwo jaki reprezentują tzw.działacze o nieskazitelnych i kryształowych życiorysach przekracza wszelkie dopuszczalne normy przyzwoitości! Ci" nieskazitelni" i" kryształowi", którzy w PRLu łamali prawo państwa uznawanego przez cały świat, dokonywali przestępstw kryminalnych, obecnie piastują najwyższe stanowiska państwowe!O walkach LWP z wrogiem boją się nawet wspomnieć! Historia, to bardzo wredna dama, potrafi zochydzić wszystko co tworzący ją" myśliciele"postawili sobie za cel! Prawdziwa historia upomni się o swoich bohaterów!
Ludzie co wy piszecie o sowietach ? A co z naszymi bohaterami Zolnierzami wykletymi to ich sie mordowalo, oczernialo, torturowalo z rak sowietow po wojnie !! Nie mozemy dac zginac prawdziwej histori !! Chwala i Czesc Bohaterom Polskim !!
Rosjanie przy forsowaniu rzeki odry kierunek Berlin zgromadzili 2 miliony żołnierzy LWP Ludowe Wojsko Polskie utworzone przez Partię Komunistyczną posiadali 200 tysięcy żołnierzy
Już nie długo, świnoujscie wróci do macierzy!
Zdaniem mieszkańców nie zasłużyli na zapalenie świeczki, ktoś i tą władzę wybrał. SWTYD! Tak, Rosjanie to zrodniarze- komunjści a od niemców zbrodniarze tylko faszyści. Tak zdaniem autora jednego z postów wyglądała rzeczywistość a reszta to cywilizowany świat uprawniony do zabijania i niszczenia wszystkiego co po nie jego myśli. I gdyby ten zamysł zrealizowano Europa żyła by sobie jak pączek w maśle długo i szczęśliwie rozwijając i ubogacając cywilizację Watykańską jedynie słuszną.
WSZYSTKO TAKIE CIEKAWE . ...TO STRASZA POWIESC PROSTO Z ZYCIA TO SIE DZIALO NAPRAWDE DO DZIS TO PRZEZYWAMY TA TRYLOGIE KOSZMARNA...MYSLE ZE DO KONCA SWIATA NIE BEDZIE WIECEJ TAKICH POWIESCI. ...CZY MOGA BYC JESZCZE GORSZE JUZ W INNYM WIEKU ?? iuz nie w naszym stuleciu ?? co jeszce czeka nas ludzi na tej planecie
Fajny artykuł. A czy ktoś orientuje się gdzie znajdował sie dokładnie ten obóz przy Matejki i Wojska Polskiego?? Na terenie obecnego parkingu, czy po drugiej stronie ulicy Matejki??
"i oczyscilu wyspy Uznam i Wolyn !! a gdzie lezy wyspa Wolyn ??
Ja uważam że Wojska aliantów powinny były załatwić całe Niemcy jak i ZSRR (Bo ZSRR tak naprawdę to miało znaczną dominację ilośći nad jakością). Więc pozbyto by się hitlerowców jak i komunistów. ZSRR miało bardzo dużo żołnierzy ale dużo żołnieży nawet nie miało broni a cały sprzęt był przestarzały a Amerykanie mieli: Średnio dobre Szermany, Dużo lepsze M26 persing, Mieli też własne samoobieżne wyrzutnie rakietowe T34 Calliope wg.mnie lepsze od katusz i nawet 2 egzemplarze wielkiego ale dosyć niskiego działa samoobieżnego T-28. Wg.mnie Jeżeli Amerykanie by produkowali te wymienione przeze mnie pojazdy oprócz szermanów to by mieli duże szance pokonania nazitów a na pewno by wygrali z ZSRR. Do Skomentowania.
Historia jest zawsze fałszowana i naciągana do potrzeb aktualnie panującej władzy.Już w starożytnym Egipcie czy Rzymie skazywano na zapomnienie i niszczono pamiątki po byłych władcach którzy nie" pasowali"- czyli nic nowego.Obecnie nasi ambasadorzy protestują bo obozy hitlerowskie są nazywane Polskimi Obozami Zagłady...Jak zachowywali się Niemcy na terenach okupowanych... Jeszcze kilkadziesiąt lat a dowiemy się jak Hans Frank był dobroczyńcą i krzewicielem kultury w GG przy pomocy SS i gestapo (byłem na tyle dorosły że pamiętam ich kulturę) a Niemcy odnieśli wspaniałe zwycięstwo pod Kurskiem i Stalingradem. .. faktycznie ponieśli większe straty jak na całym froncie zachodnim.Drugi front powstał wtedy kiedy Rosjanie byli za Wisłą a do Berlina było 600 km.
Premier Wielkiej Brytanii Czerczyil w Poczdamie powiedział Polacy chcą granicy na zachód od Swinoujscia ile km 4 ; 40km i sie zdenerwował
ŚWINOUJSCIE jest najpniekniejszym miastem w kraju to okno na ŚWIAT
Niemcy liczą 80 milionów ludzi Polska 40 milionów Amerykańskie wojsko jest obecne w Niemczech i mamy pokój między narodami
LWP czytaj Ludowe Wojsko Polskie utworzone przez Partie Komunistyczna dotarło tylko do Czarnocina przed Wolinem poniewaz rozkaz był forsowania Odry kierunek Berlin liczyło 200 tysiecy żołnierzy
Historia jest zawsze fałszowana i naciągana do potrzeb politycznych aktualnie panujących. Już starożytnym Rzymie czy Egipcie niszczono pomniki i pamiątki po nie aktualnych władcach, wymazywano ich z historii czyli - nic nowego.. Teraz jest podobnie dowiadujemy się o Polskich obozach koncentracyjnych - Majdanek, Oświęcim -tak że nasi ambasadorzy protestują.Jeszcze kilkadziesiąt lat a dowiemy się jakim dobroczyńcą był w GG. Hans Frank a gestapo i SS to były jednostki czerwonego krzyża.Jak Polacy niszczyli swoje miasta i wspaniałe zwycięstwo odnieśli Niemcy pod Stalingradem i Kurskiem. ..A faktycznie armia hitlerowska pod Stalingradem i Kurskiem poniosła większe straty i więcej poległo jak podczas walk na froncie zachodnim. ..Drugi front lądowanie w Normandii było kiedy Rosjanie byli za Wisłą czyli do Berlina 600 km.A że Rosjanie się tak zachowywali jak zachowywali się Niemcy na terenach okupowanych.Byłem na tyle dorosły że to pamiętama mieszkałem w GG.
pierwsza prawda; to delegacja Polska udała się do Poczdamu aby interweniowac w sprawie Swinoujscia bo granica miała przebiegac przez kanał a jak wiemy Swinoujscie leży na wyspach Druga prawda ; to wojsko niemieckie opuściło Świnoujscie dnia 19 05 1945 r droga morską oczywiscie że nieliczne patrole rosyjskie na motocyklach wjechały do miasta dnia 05 05 1945 r ale dalej się nie zapuszczały ponieważ były ostrzeliwane przez wojsko niemieckie Trzecia prawda; to dzisiejszy budynek Urzedu Miasta był zajety przez Polską Marynarke Wojenna pózniej zapadła decyzja aby udostepnic Rosjanom ten budynek Czwarta prawda; to okręty Rosyjskie zaczeły cumowac od pazdziernika 1946 r już na stałe aż do 1992 r kiedy opusciły Swinoujscie Piata prawda ; to mogę pisac i pisac ale niebęde pisała przecież drugiej ksiażki o Swinoujsciu
oddajcie to miasteczko niemca moze cos uratuja.
A niemieccy zolnierze byli szarmanccy i mili?? Prawda jest taka: kazda wojna rzadzi sie przemoca i gwaltem!! Kazda ze stron przemocy i gwaltu sie dopuszcza (dotyczy to rowniez wojsk polskich) liczy sie jeden cel - wygrana!!
Współczuję niemieckim cywilom, a szczególnie kobietom, sowiecka dzicz pewnie niezły koszmar im zafundowała.