Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [26.12.2011, 01:52:27] • Świnoujście
Nazwy świnoujskich ulic (3)
To była niegdyś ulica Karola Świerczewskiego(fot. Sławomir Ryfczyński
)
Kolejnym z przełomowych okresem w nazewnictwa naszych ulic były lata 1956 – 60. Polityczny wstrząs 1956 roku, po którym tak wiele się spodziewano, doprowadził jedynie do swoistej destalinizacji, a mianowicie zamiany nazwy placu wokół ówczesnego ratusza a dzisiejszego Muzeum, z Placu Stalina na Plac Rybaka.
Wkrótce jednak doszło do dalszych, istotnych zmian w książce adresowej miasta. Przejęte w latach 1958-62 w nadmorskiej dzielnicy od Rosjan ulice, należało jakoś nazwać. Nadane im zostały nazwy pochodzące od pisarzy i poetów: Żeromskiego, Słowackiego, Sienkiewicza, Rejmonta, Orkana, Konopnickiej. Oczywiście była też ulica Mickiewicza, którą do 1974 r. stanowiła wschodnia część nadmorskiej promenady. Do tak doborowego towarzystwa dodano jeszcze dwóch filozofów mianowicie Trentowskiego i Cieszkowskiego. Ze względu na przekazanie pewnej części obiektów na rzecz Marynarki Wojennej, we wschodniej części dzielnicy, ulicom przy których się one znajdowały nadano nazwy Komandorskiej i Kapitańskiej.
Plac Stalina po 1956 r. zyskał nazwę Placu Rybaka.(fot. Archiwum autora
)
W 1960 roku do Świnoujścia przyłączono najpierw Warszów i Karsibór a potem, w 1972 Przytór. Wzbogaciło to spis ulic sympatycznie brzmiącymi nazwami, które zachowały się do dzisiaj. Oddanym przez Rosjan na wschodniej stronie ulicom w Chorzelinie, nadano nazwy Artyleryjska, Kutrowa, Kasztanowa. Kilkanaście lat potem zniknęły one jednak, wraz z całym osiedlem, na którego miejscu zbudowany został Świnoport. Tu jednakowoż chcę zaznaczyć, że o nazwach ulic na stronie wschodniej miasta, przygotowuję odrębny artykuł.
Wracajmy zatem na lewobrzeże. Z upływem lat, następowały tu kolejne, już jednostkowe zmiany w tym zakresie. W 1966 roku dotychczasowa ulica Bałtycka, uchwałą MRN zamieniona została na ulicę Feliksa Nowowiejskiego, kompozytora w pewnym stopniu związanego ze Świnoujściem.
Prowadzone w zachodniej części miasta budownictwo mieszkaniowe z tzw. wielkiej płyty, zmieniło istniejącą tam strukturę domów i ulic. Rozebrano pewną liczbę starych i nadwyrężonych technicznie domów, przygotowując tym samym miejsce pod budowę nowych wielomieszkaniowych budynków. Zlikwidowana została wtedy m.in. ulica Kaszubska prowadząca skośnie od Grunwaldzkiej ku koszarom obecnej Straży Granicznej i skrócona mocno dawna Kujawska. Z kolei, budowa prywatnego osiedla domów jednorodzinnych w dzielnicy Posejdon, uwieńczona została powstaniem kilku nowych ulic. Podobnie jak te na pobliskim osiedlu, zamieszkałym wtedy jeszcze przez rodziny rosyjskie, nowe uliczki uzyskały literackich patronów, a więc Kruczkowskiego, Tuwima, Staffa, Broniewskiego, Gałczyńskiego.
Przyłączenie w 1973 roku do Świnoujścia, Międzyzdrojów i kilku jeszcze okolicznych wsi, wymagało dokonania zmiany nazw ulic w całej nowej aglomeracji, by zapobiec ich dublowaniu. W Świnoujściu zmiany te wprowadzono decyzją Miejskiej Rady Narodowej z 26 września 1974 r. Likwidując nazwy, które występowały także w Międzyzdrojach, niektórym ulicom nadano nowe miana. Posłużę się tu krótkim zestawieniem:
Dawna nazwa: Nowa nazwa:
Kolejowa - Grodzka
L.Waryńskiego - J. Bema
A. Mickiewicza - Uzdrowiskowa
M. Kopernika - Energetyków
Leśna - Bursztynowa
M.Skłodowskiej – Curie - Mieszka I
Emilii Plater - E. Gierczak
T. Kościuszki - Bałtycka
Partyzantów - Rycerska
Niejako przy okazji, MRN oddała szacunek osiągnięciom nauki radzieckiej, nadając dotychczasowej ulicy Spokojnej nazwę Kosmonautów. Wtedy też, jedna z wewnętrznych uliczek na Posejdonie, uzyskała nazwę ulicy Marynarki Wojennej; bezimiennej przez kilka lat ulicy prowadzącej do zabudowań twierdzy, nadano nazwę Jachtowej a nowopowstałemu zaułkowi przy ulicy J. Rogozińskiego przydzielono imię M. Drzymały.
Stara droga wiodąca niegdyś do twierdzy, zyskała nazwę Jachtowej. (fot. Sławomir Ryfczyński
)
Do następnej, niewielkiej zmiany doszło w 1977 roku, kiedy to w wyniku rozbudowy przez Marynarkę Wojenną bazy Garnizonowej Administracji Koszar, zlikwidowana została peryferyjna nieco uliczka Lutycka. Związki tej okolicy z Marynarką Wojenną, miała natomiast przypominać uliczka utworzona z południowej części ulicy Daszyńskiego, nosząca imię Kontradmirała W. Steyera, pierwszego dowódcy miejscowego garnizonu MW. Warto też jak sądzę przypomnieć, że w 1984 roku nowopowstała ulica łącząca Szkolną i Osiedle Zachodnie, otrzymała nazwę Juliana Markiewicza wieloletniego przewodniczącego Prezydium PRN, prawego i przyzwoitego człowieka.
Tzw. nowe w nazewnictwie ulic przyszło wraz z przemianami ustrojowymi przełomu lat 1989/90. W wyniku nacisków wywieranych przez działaczy „Solidarności” powstała specjalna komisja, która podjęła się ustalenia nowych nazw części ulic w Świnoujściu.
Jedna z głównych ulic Świnoujścia w czasach, gdy zwała się ulicą Bohaterów Stalingradu, 1972. (fot. Andrzej Ryfczyński
)
W pierwszym rzędzie decyzją Rady Miejskiej z dnia 27 listopada 1989 r. zmienione zostały najbardziej rażące mieszkańców nazwy ulic: Bohaterów Stalingradu, Feliksa Dzierżyńskiego i Juliana Marchlewskiego na nowe, odpowiednio: Marszałka Józefa Piłsudskiego, Monte Cassino i Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Czas jakiś utrzymano starą nazwę ulicy Armii Czerwonej i dopiero 12 czerwca 1990 roku nadano jej nazwę ulicy Armii Krajowej. W dwa lata potem ulica Świerczewskiego została przemianowana na Bohaterów Września , Michała Roli Żymierskiego na Konstytucji 3 Maja, Walki Młodych na T. Kościuszki, Armii Ludowej na Wincentego Witosa.
Ulica Michała Roli – Żymierskiego, od 1992 roku nosi już miano Konstytucji 3 Maja. (fot. Andrzej Ryfczyński
)
W konsekwencji owej „dekomunizacji” ulic także na Warszowie ulicę Mariana Buczka przemianowano na Norweską. Tą sama decyzją nic nie mówiącą dla wielu mieszkańców nazwę ulicy TUR ( Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych – oświatowa organizacja związana z PPS ) zmieniono na Leonida Teligi wspaniałego polskiego żeglarza. Dalsze w tym względzie działania spowodowały zamianę nazw ulicc: Powstańców na Kossaków, Kosmonautów na Bolesława Leśmiana.
Przed naporem wichrów historii wybroniła się i trwa do dzisiaj nazwa ulicy 1 Maja na Karsiborzu. Jakoś mieszkańcom tej dzielnicy to nie przeszkadza.
Ulica 1 Maja na Karsiborzu, także z dawną nazwą pozostaje piękną. (fot. Archiwum autora
)
W ostatnich latach już bardzo mało było zmian w wykazie ulic i placów w mieście. Wspomnieć można o małej uliczce między Szkolną a Grudziądzką, której nadano nazwę Kuglinów dla upamiętnienia małżonków Zofii i Stanisława Kuglinów, artystów plastyków, pedagogów a jednocześnie pionierów osadnictwa polskiego z 1945 r.
Zamknięciem „ulicznego” cyklu będzie jeszcze jeden materiał traktujący o ulicach dzielnic na wolińskiej stronie. Jeśli nie przeszkodzą temu świąteczne przygotowania, ukaże się on za tydzień.
źródło: www.iswinoujscie.pl
Panie Doktorze a co z obiecanymi informacjami nt.rzeźni na ul, Kołłątaja??
Obecna ul.Fredry poprzednio nazywała się Spokojna.Były tam dwa sklepy w których można było kupić radzieckie i polskie produkty spożywcze.Często jako dziecko przychodziłem kupować tam słodycze.
Czy autor artykułu nie pomylił nazw obecnych ulic Fredry(dawniej ponoć Spokojna) z Leśmiana (dawniej Kosmonautów).
a co ze zdjeciem co za tym plotem i morze ma pan zdjecie dworca morskiego przy bylej przeprawie promowej
Mieszkalem jako dzieciak na Spokojnej to faktycznie obecna Fredry.
Obecna Leśmiana, wcześniej Kosmonautów, a jeszcze wczesniej Kościuszki.
Ulica Spokojna nigdy nie nazywała się Kosmonautów. Została przemianowana na Fredry by nie dublować nazwy ze Spokojną w Międzyzdrojach, po ich administracyjnym dołączeniu do Świnoujścia.Co się tyczy sklepów to faktycznie były dwa sklepy.W dzisiejszym sklepie spożywczym był sklep mięsny a obok był sklep armii sowieckiej z ichnią obsługą. Był to sklep ogólnodostępny-spożywczy z bardzo dobrymi kanfietami-cukierkami.Ciekawostką było to, że panie ekspedientki liczyły na liczydłach w przeciwieństwie do ekspedientek w sklepach PRL-u, gdzie królował kopiowy ołówek i kartka papieru.
W INTERNECIE HULA SOBIE GARSTKA FOTOGRAFII STAREGO ŚWINOUJŚCIA. SZKODA, ŻE NIE SA ONE ZEBRANE W JEDNĄ CAŁOŚĆ - NP STRONĘ INTERNETOWĄ Z OPISAMI GDZIE SIĘ KIEDYŚ DANE MIEJSCE ZNAJDOWAŁO. WYDAJ EMI SIĘ, ŻE BYŁOBY TO COŚ BARDZO PRZYJEMNEGO DLA CZYTELNIKÓW.
Ja mam na pewnym portalu społecznościowym na razie 443-zdjęcia starego Świnoujścia i 9-Waldschlosu. Kolekcja cały czas się powiększa.
a ja mam okolo 2 tysiecy i sie nie chwale
Właśnie to zrobiłeś/aś.
A ja nie mam wcale i tez sie nie chwale.
A pan Pluciński ma oryginalne fotografie i nas tylko szczuje
Czy są jakieś stare zdjęcia z miejsca gdzie budow ali leningrady? Jak byłem mały był tam las i kupa morskiego piachu.
Ogre • Środa [28.12.2011, 13:08] • [IP: 31.63.243.***] - to podaj namiary, każdy by chciał zobaczyć
za płotem była plaża o ile pamietam. przez jakiś czas było kilka takich płotków. stawiali je ludziki, kórzy potem sprzedawali nam maszynki i zegarki marki moskwa :)
07:08 - Wstydzę się.
Plaze byly tak zaminowane, lepiej ze te ploty stawiali.
Mieszkałam kiedyś na Leśniej dzisiejsza nazwa to Bursztynowa - niewiem po co było to zmieniać?? Faktycznie dzisiejsza Fredry to dawna Spokojna i pamiętam sklepy i smak Kanfietek.
Dobre były kolejki w Ruskim kasynie za galaretkami w czekoladzie, napojami jabłkowymi, zeszytami, co nie pasowały w polskie okładki, poranki co niedzielę i coś tam jeszcze.
Niniejszym wnoszę o utworzenie podstrony na iswinoujscie. pl jako zbiór starych zdjęć świnoujścia. Odmowy nie przyjmuje się :)
Orge doprowadziłeś do tego, że moje lenistwo zeszło na drugi plan...i i co sił pomknęłam w podskokach na Spokojną po galaretki w czekoladzie..smak juz troche inny- ale ujdzie:))
17:05 - To pełen wypas HiHiHi. To były czasy.
Czytając o Świnoujskich ulicach wywołało nostalgiczne wspomnienia. ..kiedy w 45 roku zakwaterowywał folkspolicaj na ul.Lotsenstrasse Świnoujście było kupą gruzu i pustek z wybitymi oknami.Pierwszy transport to 50 polaków Widać jak zmiany polityczne wpływały na zmiany nazw ulic.Mam kłopot bo pamiętam stare nazwy a nowych nie przyswoiłem.Szanowny Dr, JP przypomniał te zmiany.
ul.Kasztanowa, Artyleryjska się ostały wraz z ul.Nowoartylerjską!fakt nie wszyscy mają do nich dostęp, ale np.przy Kasztanowej działa Ship-Service.Ciekawostką jest powstanie ul.Wodnej i mało kto onej wie a przechodzi i przejeżdża po niej prawie co dzień.