POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [12.12.2011, 09:20:07] • Świnoujście

Nazwy świnoujskich ulic

Nazwy świnoujskich ulic

Plan Świnoujścia z II poł XVIII wieku ukazuje pierwotne granice miasta. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Szczecinie(fot. Archiwum )

Niezwykle ciekawie przedstawiała się sprawa z nazewnictwa ulic Świnoujścia. Może na początek jedna informacja. Miasto przez długi czas, blisko 100 lat od powstania nie wychodziło poza obszar ograniczony dzisiejszą ulicą Piastowską, nazywaną początkowo przez nielicznych mieszkańców Vogelstrasse (ulica Ptasia), ulicą Kościuszki, wówczas Grenzstrasse ( ulica Graniczna) i dzisiejszą Wilków Morskich nazywaną potocznie Schlusstrasse. ( Końcowa ulica). Opisany obszar i granice pokazuje szczegółowo jeden z pierwszych planów miasta reprodukowany na fot.1.

Jak to już pisałem wcześniej, pierwsze ulice, jakie na tym obszarze powstały, to były Grosse Kirchenstrasse ( (Wielka ulica Kościelna, dzisiaj Grunwaldzka ) oraz Lotsesenstrasse, (Pilotów Morskich ,dzisiaj Bohaterów Września). W miarę, jak z upływem lat zabudowywano zaprojektowane kwartały, powstawały uliczki, którym nieliczni jeszcze mieszkańcy nadawali nazwy. Dzisiejszą ulicę Armii Krajowej dłuższy czas nazywano Grosse Wasserstr. ( Wielka ulica Wodna) , ulicę Monte Cassino Strandstrasse czyli Plażową. Nazwy te wyrosły z tradycji a nie z urzędowego nakazu, jako że przez dziesiątki lat zarząd miasta tym się oficjalnie nie zajmował. Uliczkom, a raczej piaszczystym ścieżkom prowadzącym do Ahlbecku, Usedom, czy Karsiborza nadawano nazwy Ahlbeckerstrasse, Usedomerstrasse, Kaseburgerstrasse. Zdarzało się że niektóre uliczki zmieniły swoje nazwy po tym, jak zmieniły się ich charakterystyczne cechy. I tak po zsadzeniu na dzisiejszej Armii Krajowej drzew lipowych otrzymała ona nazwę Lindenstrasse ( ulica Lipowa), dzisiejsza Monte Cassino, nazywana początkowo Plażową nazwano Gartenstrasse ( ulica Ogrodowa ), ponieważ były najwięcej było tam ogródków a mniej domów. Na tej zasadzie obecność kilku farbiarskich warsztatów na dzisiejszej ulicy Konstytucji 3 Maja, sprawiła, że nazwano ją Färberstrasse ( ulica Farbiarzy). Nazwa ta przetrwała zresztą do 1945 r.

Nazwy świnoujskich ulic

Obecna ulica Konstytucji 3 Maja, wówczas Färberstrasse, pocz. XX w.(fot. Archiwum autora )

Niektóre nowopowstałe już w XIX wieku uliczki, przez wiele lat pozostawały bezimienne, jako że nikomu to nie było potrzebne. By ten nieład jakoś, głównie dla celów ewidencji podatkowej uporządkować, w 1811 roku domy zostały ponumerowano. Za podstawę kolejności numeracji przyjęto datę budowy domu. Stąd też niejednokrotnie budynki o kolejnych numerach stały na dwóch przeciwległych krańcach miasta a na niejednej uliczce stojące obok siebie domy nosiły bardzo odległą numerację. Jako przykład służyć może dzisiejsza ulica Monte Cassino, która jeszcze w II połowie XIX wieku posiadała następującą numerację domów poczynając od obecnego domu, w którym po przebudowie mieści się „Rossmann”: 28, 29, 43 a-c, 89, 121 a,b, 115 a – c, 130 a-d, 131 a – p, 114, 90, 42, 30. Ta przedziwna numeracja wynikła z tego, że domostwa wznoszono w różnych okresach. Po pewnym czasie system ten tak utrudniał życie, że najstarsi nawet mieszkańcy nie byli w stanie się w nim połapać. Poczta również. Kłopoty, jakie znajdujemy obecnie z numeracją domów na ul. Grunwaldzkiej, Matejki czy Reja są wręcz łagodną pieszczotą w stosunku do ówczesnego bałaganu.

Nazwy świnoujskich ulic

Ulica Ogrodowa ( Gartenstrasse ), dzisiaj ul. Monte Cassino.(fot. Archiwum autora )

Nad sprawą tą dopiero w 1876 roku, jak się to dziś w urzędowym żargonie powiada, „pochyliły się władze miasta”. Zdecydowano wówczas, że wszystkie ulice otrzymają urzędowe nazwy a przy okazji dokona się obmiarów i wprowadzeni sensowną numerację domów i posesji na terenie całego miasta. Na zrealizowanie wszystkich pomysłów niestety jak to zwykle bywa zabrakło środków. Wyłoniona została natomiast specjalna 3-osobowa komisja, która to zaproponowała nazwanie ulic. Tyle że i ta komisja nie dokonała całości prac. Zdecydowano jedynie, że bezimienne od wielu lat ulice otrzymają nazwy, które upamiętniać będą zasłużonych w dziejach miasta obywateli. Bezimiennym dotychczas uliczkom nadano nazwy pochodzące od nazwisk zasłużonych dla miasta obywateli: senatora: Krausego, burmistrzów Bedy, Eggebrechta, zasłużonego pastora Steinbrücka, lekarza Kinda, poety T. Fontane, kronikarza Gadebuscha i innych.

Nazwy świnoujskich ulic

Ferdynand Gadebusch skarbnik miejski i zasłużony kronikarza uznamski. Od jego nazwiska pochodziła niegdyś nazwa obecnej ulicy Matejki. (fot. Archiwum autora )

Nazwy, które od kilkudziesięciu lat były przez mieszkańców nadane i używane, zostały urzędowo zaakceptowane. Jak w każdym niemal niemieckim mieście, na przełomie XIX i XX wieku, pojawiły się ulice poświęcone wybitnym dowódcom i politykom: Bismarcka, Blüchera, Moltkego. W dzielnicy nadmorskiej, ważniejsze ulice otrzymały nazwy wywodzące się od imion panujących pruskich i cesarzy niemieckich: Wilhelma, Fryderyka oraz ich cesarskich, czy królewskich małżonek. W miarę rozbudowy tej dzielnicy wprowadzono też nazwy pochodzące od nazwisk lekarzy ( Koch, Virchow, ). Dzisiejsza ulica Chrobrego w okresie do 1945 r. nosiła miano Königstrasse, ale nie miała ta nazwa nic wspólnego z królem, a z młynarzem noszącym nazwisko König, którego młyn stał na wejściu do tej ulicy. Dwa główne place, obecnie noszące nazwy Plac Wolności i Plac Słowiański nosiły do 1934 r nazwy Kleiner Markt i Grosser Markt a więc mały i duży rynek. Obecny Plac Rybaka nosił wcześniej, do 1945 r. nazwę Rathausplatz ( Plac Ratuszowy ), a jeszcze wcześniej Viehmarkt ( Rynek Bydlęcy ). Nazwa ta związana była z tym, że odbywały się tam spędy i połączone z tym jarmarki żywego inwentarza.
Po dojściu do władzy hitlerowców, od 1934 r. zaczęto nadawać ulicom i placom miana nowych patronów, związanych z nazistami. I tak dzisiejszej Grunwaldzkiej nadano imię marszałka Hindenburga, Kleiner Markt (Plac Wolności) nazwano Adolf-Hitlerplatz, a Lipową (Armii Krajowej), Göringstrasse.

Nazwy świnoujskich ulic

Dawna Lindenstrasse, później Göringstrasse a obecna Armii Krajowej, ok. 1936 roku.(fot. Archiwum autora )

Na Warszowie główna ulica otrzymała miano Adolf-Hitlerstrasse ( dziś Barlickiego ). Obecny Plac Słowiański otrzymał wówczas miano Skaggerakplatz dla upamiętnienia bitwy morskiej w cieśnie Skaggerak. Liczne uliczki otrzymały też nazwy wywodzące się od nazwisk pomniejszych idoli faszystowskich.

Nazwy świnoujskich ulic

Fragment obecnej ulicy J. Piłsudskiego, do 1945 r. Bismarckstrasse. (fot. Archiwum autora )

Budowane w latach 30-ych nowe ulice w zachodniej części miasta otrzymały m.in. nazwy pochodne od polskich wówczas miast i regionów, które Niemcy uważali niesłusznie im zabrane : Śląsk, Toruń, Grudziądz, Bydgoszcz, Poznań. ( Posenerstr., Graudenzstr., Thornstr., Brombergerstr., Schlesierstr.
Tak było do 1945 r. a jakie nazwy nosiły świnoujskie ulice po 1945 roku, to już temat na kolejnej gawędę.

źródło: www.iswinoujscie.pl


komentarzy: 43, skomentuj, drukuj, udostępnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodając komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykę prywatności.

Zauważyłeś błąd lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Oglądasz 26-43 z 43

Simon • Wtorek [13.12.2011, 15:09:14] • [IP: 31.63.244.**]

ale ulicy Kruczej, jak nie było, tak nie ma

Mieszkanka • Wtorek [13.12.2011, 12:21:12] • [IP: 93.94.186.**]

I kolejna dawka świetnie nam przekazanej historii Dziękujemy panie doktorze

Mieszkanka • Wtorek [13.12.2011, 12:20:50] • [IP: 93.94.186.**]

I kolejna dawka świetnie nam przekazanej historii

Gość • Wtorek [13.12.2011, 12:09:56] • [IP: 88.156.234.***]

Alez zanim nadana pierwotna nazwe ulicy byly tam piaski i wydmy, gdzieniegdzie porosniete trawa i nielicznymi, karlowatymi sosnami.Wspolczesna nazwa ulicy Rybaki kojarzy sie wlasnie z mieszkancami, ktorzy pracowali w matce tego miasta `ODRZE.

Gość • Wtorek [13.12.2011, 12:03:07] • [IP: 217.97.193.***]

Rybaki to tradycyjna nazwa ulicy w polskim mieście, wywodzi się oczywiście od rybaków, odmiana jest archaiczna, ale tak nakazuje tradycja. Praktycznie na każdym starym mieście w polskich miastach jest ulica Rybaki, tak jak Wodna, Młyńska, Mariacka, Grodzka, Sienna, Wielka, Szewska itd. itp.

Gość • Wtorek [13.12.2011, 11:58:09] • [IP: 80.54.123.***]

Ul. J.P II na Warszowie. Bloto, koleiny. .. wstyd...Coz, ze niedaleko KoscIola?

Gość • Wtorek [13.12.2011, 07:25:52] • [IP: 93.94.191.***]

pierwsze bloki przy Rybaki nie były odrowskie, a pierwotna nazwa była Fisher Strasse

dr Miodek • Wtorek [13.12.2011, 00:20:57] • [IP: 92.42.116.**]

Nazwę miejscowości Karsibór odmieniamy tak jak" bór" a więc Karsiboru a nie Karsiborza!

Gość • Poniedziałek [12.12.2011, 22:46:18] • [IP: 88.156.234.***]

Rybaki to nowa nazwa a nie tlumaczenie. Nazwa musiala sie wziac od mieszkan ktore budowala dla swoich pracownikow PPDiUR ODRA. Przede wszystkim dla rybakow.

Gość • Poniedziałek [12.12.2011, 22:35:24] • [IP: 80.245.191.***]

Ciekawa historia, czekam na następną...pozdrawiam.

Gość • Poniedziałek [12.12.2011, 21:44:17] • [IP: 93.94.191.***]

świetny artykuł, a czemu tak dziwnie przetłumaczono nazwę ulicy na Rybaki...? co oznacza Rybaki?

Gość • Poniedziałek [12.12.2011, 18:03:36] • [IP: 92.42.118.***]

Super są te Pana artykuły !..wielkie dzięki !

Alk. • Poniedziałek [12.12.2011, 13:23:44] • [IP: 195.117.222.***]

Świetne Panie Doktorze.Pozdrawiam.

Gość • Poniedziałek [12.12.2011, 12:48:56] • [IP: 93.94.185.**]

Dziękujemy za wyczerpujący artykuł. Mógłbym godzinami przyglądać się starym zdjęciom, próbując wyłapać co z tamtych dawnych czasów zostało. Może kiedyś Pan się pokusi o takie porównanie jak to było kiedyś a jak jest dzisiaj. Bardzo jestem ciekaw czy kamienica przy ul. Konsytutcji 3 Maja 14, według dokumentacji lat 20 XX wieku czy jest gdzieś na zdjęciach ujętach :). Pozdrawiam!

• Poniedziałek [12.12.2011, 12:23:05] • [IP: 79.162.140.*]

Kiedyś, to było kiedyś, a teraz? Brak słów.

Gość • Poniedziałek [12.12.2011, 10:40:19] • [IP: 88.156.233.***]

ostatnie foto -cudo:))..na pierwszy rzut oka:) myślałam, że to Hołdu Pruskiego.Pozdrawiam autora -rewelka! !! ! ! !! ! !!

Gość • Poniedziałek [12.12.2011, 10:37:27] • [IP: 93.94.190.***]

Ohydne: Adolf-Hitlerplatz czy Goeringstrasse; ale współcześnie oburza np.ul.Kruczkowskiego, który lizał tyłki komunistom i oprócz" Niemców" nic dziś po nim nie zostało; dyskomfort daje ul.Broniewskiego, której patron miał dobre okresy, siedział na Łubiance, nie dał się wtedy złamać, ale potem pisał czerwone wiersze...A dlaczego dziś jest ul.Roosevelta a nie Reagana?

:) • Poniedziałek [12.12.2011, 10:09:56] • [IP: 80.245.179.***]

super !

Oglądasz 26-43 z 43
■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344
■ Posiedzenie Komisji Zdrowia i Spraw Społecznych zostało odwołane. O nowym terminie zostaną Państwo powiadomieni. Z poważaniem Grzegorz Koss Przewodniczący Komisji Zdrowia i Spraw Społecznych ■ Rok temu, 24 marca, tragiczne wydarzenie wstrząsnęło mieszkańcami: śmierć trzynastoletniego ucznia Szkoły Podstawowej nr 6 (przy ulicy Kościuszki) pozostaje zagadką, budząc pytania o bezpieczeństwo i sprawiedliwość. Trzy tygodnie przed tym nieszczęśliwym porankiem, chłopiec doświadczył przemocy ze strony kolegi z klasy na terenie dawnej "Penelopy", zdarzenie to zostało zarejestrowane przez kamery. Bójkę oglądało i nagrywało wielu uczniów. Następstwa tego zdarzenia były na tyle poważne, że matka chłopca zdecydowała się na wyjazd do Szczecina na wykonanie tomografii komputerowej głowy dziecka. Lekarz wydał zaświadczenie zwalniające 13-latka z zajęć wf. Chłopiec nadal się źle czuł. ■ Linie 5 i 5T wracają na stałą trasę "Komunikacja Autobusowa” Sp. z o.o. informuje, że od piątku 22 marca 2024 r.: · linie 5 i 5T wracają na stałą trasę w związku z otwarciem ul. Mostowej dla ruchu pojazdów samochodowych, · tymczasowa linia 5O przestanie kursować, · rozkłady jazdy dostępne będą na stronie: www.ka.swinoujscie.pl Szczegółowych informacji udziela całodobowo dyspozytor Spółki pod numerami telefonów: 91 321 45 40 lub 797 403 504. Zachęcamy pasażerów o dokonywanie zakupu biletów i karnetów: · z wykorzystaniem aplikacji GoPay, mPay; · poprzez kasowniki – biletomaty do płatności bezgotówkowych; · w wyznaczonych punktach sprzedaży biletów ■ Od teraz w nocy za dyżur aptek uważane są te pełnione przez kolejne 2 godziny zegarowe między 19:00 a 23:00. Zarządzeniem Prezydenta Miasta Świnoujście Nr 168/2024 z 11 marca 2024 roku określono, że dyżury w porze nocnej na terenie miasta w 2024 roku w godzinach 21:00 – 23:00, będą pełnione przez Aptekę „Centrum Zdrowia” przy ul. Grunwaldzka 21, zaczynając od 16 marca 2024 roku ■ Kradzież aut w Polsce w 2023 to wzrost prawie 36 proc. do poprzedniego roku ■ Premier Donald Tusk po ujawnieniu przez "Newsweeka" nieprawidłowości w Collegium Humanum zarządził przyjrzenie się dyplomom kandydatów do spółek Skarbu Państwa. Nikt z dyplomem tej uczelni nie ma szans na stanowisko. Wśród polityków i działaczy obecnej większości rządzącej zaczęło się ukrywanie związków z Collegium Humanum ■ W sobotę, 2 marca, około godziny 18:00, na ogrodach działkowych, wjazd na końcu ulicy Krzywej, doszło do brutalnego ataku na kobietę. Zdarzenie miało miejsce kilkadziesiąt metrów za świetlicą ogródków działkowych. Ofiara, która doznała obrażeń głowy oraz klatki piersiowej, została niezwłocznie przewieziona do szpitala w Świnoujściu. Niestety, mimo usilnych starań, kobieta zmarła ■ Dostaliśmy list od Mieszkańca Ognicy na temat remontu ulicy Mostowej. "Witam serdecznie Panie redaktorze. Zwracam się z prośbą o zainteresowanie remontem ulicy Mostowej. W ciągu tej drogi występuje mostek na rzece Ognica. Mostek jest w stanie agonalnym. Odpowiada za odwodnienie znajdujących się w około łąk, pastwisk. Z obserwacji wynika że firma, która wykonuje remont nie zamierza poprawić naprawić zapadnięty mostek i dzięki temu udrożnić przepływ wody. Wprost przeciwnie w wyniku zagęszczania ziemi i tłucznia betonowego przepusty pod mostkiem są coraz bardziej zagłębiane. Jeśli tak ma wyglądać remont to lepiej byłoby nie ruszać tej drogi. Proszę o zainteresowanie. Pozdrawiam. Mieszkaniec Ognicy." ■ Jarosław Siergiej nowym prezesem Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście. Spółka Zarząd Morskich Portów Szczecin-Świnoujście jest odpowiedzialna za zarządzanie dwoma ważnymi portami w województwie zachodniopomorskim. Port w Szczecinie oraz port w Świnoujściu odgrywają kluczową rolę w obsłudze morskiego transportu towarowego ■ W środę w Bibliotece Narodowej w Warszawie ogłoszono wyniki 22. konkursu o Nagrody „Magazynu Literackiego KSIĄŻKI”. Jednym z laureatów został Jarosław Molenda i jego książka „Nienacki. Skandalista od Pana Samochodzika”, którą opublikowało Wydawnictwo Prószyński i S-ka. ■ Projekt pod wodą: Dlaczego Park Zdrojowy w Świnoujściu nie wytrzymał deszczu? Park Zdrojowy w Świnoujściu jest znanym miejscem wypoczynku i rekreacji. Obszar pomiędzy ulicami Sikorskiego a Chrobrego został zalany wodą, co stanowi znaczny problem dla terenu, który jeszcze niedawno przechodził proces rewitalizacji. Ostatni, trzeci etap renowacji miał na celu odnowienie i przywrócenie blasku tej zielonej przestrzeni. Jednak pomimo zapewnień o kompleksowym podejściu do projektu, dzisiaj widoczne są poważne niedociągnięcia. Brak odpowiedniego systemu odwodnienia jest najbardziej widoczny w chwili, gdy deszcz pada; nie muszą to być ulewy, aby teren parku zamienił się w rozlewisko ■ W ostatni weekend (3,4 luty) zespoły ratownictwa medycznego udzielały pomocy 18 razy. Były to wezwania do zaburzeń i problemów kardiologicznych, zasłabnięć, duszności, infekcji, krwawienia z przewodu pokarmowego, udaru, jednego zdarzenia drogowego i złego samopoczucia ■