Dr Józef Pluciński • Niedziela [11.12.2011, 04:16:02] • Świnoujście
Teodor Fontane a Świnoujście
Tablica pamiątkowa Theodora Fontane na budynku róg Placu Wolności i Marynarzy. (fot. Sławomir Ryfczyński
)
Dla większości t.zw kulturalnych Niemców, Świnoujście kojarzy się z wybitnym niemieckim pisarzem o francuskim nazwisku Theodor Fontane. W lakoniczny sposób o związku tym informuje też niewielka płyta pamiątkowa, posadowiona na bardzo współczesnym bloku mieszkalnym, na rogu Placu Wolnosci i ulicy Marynarzy. Wynika z niej, że pisarz przez lat kilka zamieszkiwał w stojącym tu niegdyś domu, który był apteką jego ojca. Jednakże nie to zdecydowało o tym, że nasze miasto z nim się kojarzy. Żeby tę sprawę wyjaśnić wypada o samym pisarzu coś więcej napisać.
Theodor Fontane urodził się w 1819 roku w brandenburskim miasteczku Neuruppin. Oboje jego rodzice byli z pochodzenia Francuzami, potomkami hugenockich uciekinierów, którzy przed prześladowaniami religijnymi schronili się w Prusach.
Rodzice Theodora Fontane.(fot. Archiwum autora
)
Ojciec Louis Fontane był aptekarzem i posiadał dużą, piękną aptekę w Neuruppin. Niestety miał też jedną namiętność – hazard. To doprowadziło go do ogromnych długów. By je spłacić sprzedał aptekę i za pozostałości kupił małą aptekę w peryferyjnym, a mało znanym wtedy Świnoujściu. Mały Theodor, który w towarzystwie ojca w mroźny grudniowy dzień 1827 roku przybył do Świnoujścia, zapamiętał, że ten ich nowy przystanek życiowy pięknym nie był. Wokół nie brukowanego placu stały nieregularnie rozrzucone parterowe, prymitywne domki, pobliski kościół przypominał mu szopę z wysokimi oknami. Gdy przyszły roztopy, uliczki i place zamieniły się grząskie pełne kałuż klepiska. W szkole, do której zaczął chodzić, przeważały dzieciaki w drewnianych chodakach i siermiężnych strojach. A i ludzie byli jacyś dziwni; w większości mówili pomorskim, niezrozumiałym dialektem.
Piaszczyste nabrzeża i ruchliwy, tajemniczy port w czasach dzieciństwa Fontany. Grafika Rossmässlera.(fot. Archiwum autora
)
Z upływem czasu ów inteligentny, bystry dzieciak odkrywał też piękne strony tego miasteczka. Bliziutko nad Świną był port z wszelkimi dziwami. Statki z wielu stron świata, obca mowa, ruch na wodzie i nabrzeżu przeładunkowym. A wreszcie morze, jego szum, zapach i nieskończony horyzont! To działało na jego wyobraźnię niebywale i głęboko zapisało się w pamięci. Tak samo jak żyjący tu ludzie, ich zwyczaje, dobre i złe strony. W 1833 roku, rodzina wyjechała ze Świnoujścia, bo ojciec Theodora i tu odnalazł drogę do kasyna gry, co skończyło się kolejnymi długami i ponownym szukaniem miejsca do życia.
Różnie toczyły się dalsze losy Theodora Fontane. Tak jak ojciec został aptekarzem, ale ów znakomity fach porzucił dla literatury, stając się z czasem jednym z wybitniejszych niemieckich pisarzy. Jego dorobek to kilkanaście powieści, krytyki literackie i teatralne. A jak do tego się ma Świnoujście?
Tu stała apteka Fontane i miejsce zamieszkania młodego Theodora. Fotomontaż Klaus Utpatel i autor.(fot. Archiwum autora
)
W jego wielkim dorobku pisarskim, największą popularność zdobyła powieść „Effi Briest”, której akcję umiejscowił pisarz właśnie w realiach zapamiętanego XIX -wiecznego Świnoujścia, zakamuflowanego nazwą Kessin. Powieść doczekała kilkunastu wydań, a na jej motywach nakręcono bodajże 3 filmy. Losy młodej, a niewiernej żony miejscowego landrata, przez dziesiątki wyciskały łzy, szczególnie u czytelniczek. W kilku innych jego powieściach, realia zapamiętane przez pisarza ze Świnoujścia znajdują także swoje odbicie.
Jego pierwsze powieści powstały, gdy Theodor Fontane był w starszym wieku. Wspomniana „Effi Briest” wyszła spod pióra człowieka w wieku 77 lat. Nieco wcześniej, bo w 1894 wydana została autobiograficzna powieść Meine Kinderjahre ( Lata mego dzieciństwa), w której niemal z detalami opisał okres pobytu w Świnoujściu. Z tą książką, jak z dobrym przewodnikiem można poruszać się po XIX-wiecznym mieście, poznawać miejsca i ludzi, wówczas tu żyjących, ich zalety i przypadłości. Pisał o tym na podstawie wspomnień z dzieciństwa, ale z perspektywy doświadczeń kilkudziesięciu lat życia, a więc prawdziwie, mądrze i z miłością. Tak, jak tylko o latach młodości pisać można. Lekturę tej książki serdecznie polecam każdemu, kogo interesuje historia naszego miasta.
Jedno z wielu wydań powieści Theodora Fontane „Meine Kinderjahre”. (fot. Archiwum autora
)
Był Theodor Fontane znawców i miłośnikiem wszystkiego co dobre i piękne, szczególnie zaś kobiecej urody. Już w zasadzie u schyłku swego życia pisał on że w swym długim życiu, w żadnej części Niemiec nie widział takiego nagromadzenia kobiecego piękna, jak w małym pomorskim miasteczku Świnoujście.
Trudno pisarzowi, w końcu Francuzowi z pochodzenia, odmówić poczucia piękna i wrażliwości na kobiecą urodę. Patrząc dzisiaj na nasze świnoujskie dzieweczki i panie stwierdzić można, że pisarz był faktycznie genialnym obserwatorem.
Mała wystawka poświęcona Theodorowi Fontane w kawiarni „Sonata”. (fot. Sławomir Ryfczyński
)
A tak przy okazji informacja, że kawiarnia „Sonata” znajdująca się w budynku, na którym znajduje się tablica poświęcona Fontanie, w swoim wnętrzu utworzyła przepiękny kącik, informująca o pisarzu i mieście w okresie jego pobytu. Ładne to i pouczające. Miłośnikom naprawdę dobrej kawy, ciastka a przy tym historii i tradycji miasta, szczerze polecam tam wizytę.
źródło: www.iswinoujscie.pl
Wszystko ok. Dziękuję. Ale ciekawi mnie, dlaczego wikipedia i inni nie wspominają o jego pobycie w Świnoujściu?
Czytałem" Effie Briest" - nie wydało mi się wybitne, ale w tamtym czasie pewnie takie było; najciekawsze było rozszyfrowywanie miejsc w" Kessinie"jako świnoujskich.-----Zakończenie artykułu dra Plucińskiego wprawdzie jest lekko żartobliwe, nie zasługuje na jakieś analizy, ale przypomnę jednak, że kobiety w dzisiejszym Świnoujściu to bardzo odmienny typ urody od tego z XIX, gdy dominowały Niemki i Słowianki były w mniejszości. Dodam: na szczęście.
Panie Doktorze Pluciński, wiele Pan pisze o ciekawych osobach zamieszkujacych ten pomorski skrawek lądu, który ja też kiedys zamieszkiwałem. Kiedy napisze Pan o sobie, swoją historię, jak Pan tutaj trafił, skąd wzięły się Pana zainteresowania historią. Sądzę że byłaby to również ciekawa opowieść, jak wiele innych które nam Pan już tutaj opowiedział.
taki pilkarz francuski byl...13 bramek w jednym turnieju jak dobrze pamietam
Do Czytelnika IP 235. Najgłośniejsza powieść T.Fontane nosząca tytuł" Effi Briest" doczekała się tłumaczenia na język polski i znajduje się także w naszej bibliotece." Meine Kindrjahre" tłumaczenia jeszcze nie ma. Pozdrawiam jak zawsze serdecznie. J.P.
czy te powiesci, szczegolnie ta o naszym miescie jest wydana po polsku??
Superartykuł Panie Doktorze. dzięki! Z niemiecko-francuskiego Fontane'a może być dumne polskie Świnoujście, tak jak litewskie Wilno z Mickiewicza, czy ukraiński Lwów z Konopnickiej, Banacha, Grottgera, Zapolskiej.
Czy one są tłumaczone na polski?
Tak, tylko dlaczego polskie Świnoujście zapisuje sobie zasługi Świnoujścia niemieckiego?
OJ.Ja przyjechalam 1966r.apteka byla?
Czytałam parę świetnych powieści Teodora Fontane i przyznam, że Świnoujście naprawdę może być dumne z Tego mieszkańca.Szkoda tylko, że wspomniana tablica nie została lepiej wyeksponowana!Inny bywalec Świnoujścia, miłośnik roweru i pędzla -Lyonel Feininger, doczekał się lepszego pomysłu na pamięć o nim!
hotel, , FONTANE, , nie ma nic wspolnego z pisarzem TEODOREM a raczej z nieslawnym Piotrem G.wlascicielem jeszcze Atola!! Szkoda ze o takiej ciekawej hostori nie mowia nauczyciele mlodym ludzia w szkole...tylko nieliczni tu zagladaja i maja mozliwosc przeczytania o tym!! Ktos napisal ze tamto Swinoujscie a dzis to dwa rozne miasta..i tak jest w tedy niemieckie dzis polskie dzieli nas prawie 200 lat wiec to oczywiste ze to dwa rozne juz miasta. pozdrawiam
Eureka.Teraz już wiem, dlaczego prezio promuje budować Fontanny.
Tamto Świnoujście, a dzisiejsze, to dwa inne miasta.
Brawo kawiarnia Sonata i p.dr. Pluciński.
Bardzo ciekawa historia. Pozdrawiam
historia z pewnością podoba się panią:)ale fajnie, że pisze się w ogóle o historii ludzi szczególnie tego miasta. Ludzie do dzis są tu dziwni, jakby nie mieli swojego życia a żyli życiem innych...Kobiety sa ładne i czasem gustownie sie ubieraja ale bywa ze brak im klasy może dlatego ze są mało obyte przez brak w tym miescie miejsc z klasą.
Witam Pana Doktora.Z każdym dniem jak widać, można dowiedzieć się ciekawych rzeczy o naszym mieście i ludziach niegdyś tu mieszkających.Panie Doktorze tradycyjnie profesjonalizm i klasa w Pana artykułach.Pozdrawiam.
Dla przypomnienia to istnial Hotel" FONTANE" w Swinoujsciu.
Ja pamiętam przepiękną aptekę po przeciwnej stronie Pl. Wolności, a na samym rogu lodziarnia. Od kilkudziesięciu lat pusty plac przy kościele i czasami ktoś tam coś sprzedaje, a o tej prze często choinki. Byłem małym chłopakiem i za wiele nie pamiętam. W tej aptece był taki dziwny zaczarowany nastrój, były stare ozdobne meble i dziesiątki szuflad w których były leki. Jak chodziłem do szkoły, to w 50-tych latach zobaczyłem jak rozbierają tą aptekę. Przeniesiono ją do nowo wybudowanej apteki koło Sądu. Od tamtej pory nie widziałem tak za czarownej pięknej apteki. A tej ze zdjęcia nie pamiętam, chyba nie było. Wiem, pamiętam jak na rogu ul. Marynarzy i Pl. wolności była pierwsza straż pożarna.
Wlasnie to jest mile, ze mowi sie tu o Czlowieku klasy swiatowej. Dla przypomnienia -istnial w tym skorumpowanym miescie Hotel Fontane, ale teraz nazywa sie" Algaida" na ul. Slowackiego 5.
w Polsce pracując uczciwie przez całe życie , niewielu by było stać na pobyt w takim hotelu , jest to hotel dla Niemców i innych zagranicznych gości,
Dziekuje bardzo piekna historia ! "Powietrze, swiatlo, odpoczynek uzdrawiaja lecz najwieksze ukojenie plynie z kochajacego serca " Theodor Fontane