iswinoujscie.pl • Czwartek [06.10.2011, 00:56:23] • Świnoujście
Gdy wszystko było pierwsze…
Budynek rosyjskiej komendantury wojennej, w którym przed 66 laty nastąpiło przekazanie powiatu i miasta Pełnomocnikowi Rządu RP.(fot. Archiwum autora
)
Dokładnie 66 lat temu, 6 października 1945 r., nastąpiło oficjalne przejęcie od okupacyjnych władz radzieckich Świnoujścia i dawnego powiatu Uznam – Wolin, przez Władysława Matulę, pełnomocnika rządu polskiego.
. W znacznym stopniu było to przejecie „na papierze”, jako że, przez szereg lat, faktyczną władzę sprawowali tu Rosjanie, zajmujący znaczne obszary miasta, ingerujący niemal we wszystkie dziedziny jego życia. Mimo tego, w tamtych właśnie dniach, otwarła się polska karta w dziejach miasta; to wtedy zapoczątkowany został napływ polskich osadników, których dzieci i wnukowie obecnie tu zamieszkują. Zamiast referatu prezentujemy wybrane fragmenty oficjalnych informacji z pierwszych miesięcy funkcjonowania polskiej administracji. W większości, zachowana została oryginalna pisownia i stylistyka co pełniej oddaje klimat tamtych czasów.
Pismo Pełnomocnika Rządu RP na obwód Uznam-Wolin, Władysława Matuli do Leonarda Borkowicza z 8.10.1945 r.
„ (…)Niniejszym uprzejmie zawiadamiam, że w dniu 6 X 1945, powtórnie wyjechałem do Świnoujścia i po przeprowadzeniu rozmów z komendantem wojennym oraz przybyłymi delegatami ze sztabu marszałka Żukowa, przekazano mi obwód Uznam – Wołyń, z tym jednak, że poza miastem Świnoujściem, do czasu dopóki nie otrzymają szczegółowej mapy, nie wolno nam zajmować żadnych obiektów.
Przekazanie wspomnianego powiatu nastąpiło w dniu 6 bm. o godzinie 17 po południu.(…)”
Pełnomocnik Rządu RP na Obwód Uznam – Wolin Władysław Matula. (fot. Archiwum autora
)
Ze sprawozdania Pełnomocnika Rządu RP z dnia 17.10.1945 r.
„Po przejęciu władzy administracji ogólnej od władz sowieckich nastąpiło przekazanie przez miejscowego niemieckiego burmistrza resztek szczątkowego samorządu niemieckiego, jaki z tych czy innych względów był przez Rosjan tolerowany. Ze względu na kompletne wywiezienie aktów z niemieckiej landratury i dewastacje wewnętrznego urządzenia biurowego, pierwsze dni urzędowałem w gmachu burmistrza miasta, zabierając się do wyszukania i odpowiedniego urządzenia gmachu Urzędu Pełnomocnika (…) Pod względem terytorialnym władza moja jest zmniejszona przez wyłączenie nabrzeżnego pasa morskiego o długości 5 km i zajęcie go przez rosyjska marynarkę wojenną. (…) Pierwsze polskie posterunki graniczne wystawiła Powiatowa Komenda Milicji Obywatelskiej pod kierownictwem kpt. Szmitkowskiego. Ze względu na brak funkcjonariuszy, ochrona granicy sprowadza się do ogólnej kontroli ruchu ludności i zapobiegania wywozu do Niemiec większego dobytku. (…) Na terenie całego Obwodu przystąpiono do zdejmowania nazw niemieckich i zastępowania ich nomenklaturą polską”.
. Grupa polskich milicjantów ze Świnoujścia.(fot. Archiwum autora
)
Ze sprawozdania Pełnomocnika Rządu RP na obwód Uznam - Wolin, Władysława Matuli z 29.11.1945 r.
„Do Świnoujścia przybyłem wraz z personelem 6 października r.b., przyjmując zaraz od przychylnie do nas ustosunkowanych władz sowieckich administrację tutejszego Obwodu. (…) Pracę utrudniała dość liczna grupa Niemców ( 22.551 )będąca pozostałością i następstwem ich wysiedlenia z położonych na wschód powiatów. Ludność polska aczkolwiek w dużej mniejszości ( ok. 500 osób ), zabiera się dzielnie do pracy nie patrząc na trudności. (…) Na tutejszym terenie zdekonspirowano większą tajna niemiecką organizację, przy czym 2 Niemców zostało zastrzelonych a sieć tej organizacji prowadzi za granice państwa”.
Informacja kierownika Obwodowego Biura Informacji i Propagandy, Stanisława Kuglina 12.12.1945 r.
„(…)Już 9 listopada odbyła się podniosła uroczystość otwarcia pierwszej polskiej szkoły. Mieści się ona przy ulicy Neuestrasse 53 ( dziś Piastowska ) jej niestrudzoną organizatorką i kierowniczką jest pani Marta Śliwińska. Pierwszego dnia przybyło do szkoły tylko 4 dzieci, ale już teraz jest ich spora gromadka”.
Budynki przy obecnym Placu Wolności straszyły wybitymi oknami i witrynami.(fot. Archiwum autora
)
Z raportu Pełnomocnika Rządu RP za grudzień 1945 r.
„ (…) Ilość przestępstw natury kryminalnej w porównaniu z miesiącem listopadem powiększyła się przez dokonywane kradzieże. Sprawcami tych kradzieży są żołnierze Wojskowej Ochrony Pogranicza, Milicji Obywatelskiej, UBP ( Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego) i żołnierze sowieccy. W większej części kradzieże dotyczą krów, świń i baranów. (…) Istniejąca na tut. terenie organizacja niemiecka jest w dalszym ciągu likwidowana przez Milicje Obywatelska i UBP. W miesiącu grudniu nastąpiły dalsze aresztowania, kilkadziesiąt osób przychwycono z bronią w ręku. Wszystkie te osoby znajdują się w tutejszym więzieniu”.
Członek grupy operacyjnej Pełnomocnika Rządu RP pan Nicefor Wojtasik z ochroną milicyjną, na obecnej ulicy Armii Krajowej, październik 1945.(fot. Archiwum autora
)
Sprawozdanie Rejonowego Inspektora Osadnictwa z 1 lutego 1946 r.
„ Bardzo poważnie szwankuje komunikacja ze Świnoujścia z pozostałą częścią kraju. Aby się ze Szczecina do Świnoujścia i odwrotnie dostać, trzeba niejednokrotnie oczekiwać tygodniami na okazję, aż nadarzy się statek , względnie samochód sowiecki. Co prawda Zarząd Miejski w Świnoujściu uruchomił stek „Piast”, którego odejście uzależnione jest od kaprysów atmosferycznych, względnie dostawy węgla”.
Parowiec „Piast”, pierwszy statek na Zalewie Szczecińskim pod polską banderą. (fot. Archiwum autora
)
Sprawozdanie referenta kultury i sztuki Urzędu Pełnomocnika Rządu, Zofii Kuglin, za maj 1946
(…) W mieście Świnoujściu urządza się w dalszym ciągu koncerty muzyki lekkiej w porze obiadowej. Orkiestra jest jeszcze niestety niemiecka, gdyż sił polskich jeszcze nie mamy. (…) W minionym okresie uaktywniono działalność Koła Przyjaciół Domu Kultury w Świnoujściu. Komitet Wykonawczy przystąpił do zorganizowania Polskiej Biblioteki Publicznej. (…) Urządzono koncert z udziałem polskiej śpiewaczki operowej Ob. Haliny Gustowskiej. Dochód z tego koncertu przeznaczono na zakup książek polskich dla organizującej się biblioteki polskiej”.
Dr J. Pluciński
źródło: www.iswinoujscie.pl
Odpowiedzi pewnie się nie doczekamy...
DO PANA IP:84, 136, 221. Podobnie jak Pan jestem ciekawy, w jaki sposób powstało tak bogate archiwum zdjęć, dotyczące naszego Miasta, którym dysponuje autor zamieszczanych publikacji. Mieszkam w ŚWINOUJŚCIU 65 lat i z ogromnym zainteresowaniem bym przeczytał wspomnienia Właściciela archiwum. Przypuszczam, że wielu Mieszkańców darzy szczególnym sentymentem zamieszczane zdjęcia, bo już nie istniejące budynki przypominają im młodość. Dlatego wspomnienia Właściciela archiwum mogą być ciekawym uzupełnieniem.
Niby była bieda, a i tak mieli lepszą drogę od naszej teraźniejszej ^^
Cytat " to wtedy zapoczątkowany został napływ polskich osadników, których dzieci i wnukowie obecnie tu zamieszkują" Z tego artykułu dowiedzieliscie się (RDZENNI MIESZKAńCY SWINOUJSCIA) skąd się tu wzięliście! Osadnicy, znaczy: Wołyń, Zaburzanie słowem Kresowiacy.
Artykuł jak zwykle bardzo ciekawy, ale mnie od jakiegoś czasu interesuje jeszcze i inna sprawa: co to znaczy, że zdjęcia są z archiwum autora? Tak właśnie zawsze podpisywane są zdjęcia ilustrujące te artykuły. Czy autor wykonał je sam i jest ich właścicielem, a jeśli nie, to jak wszedł w ich posiadanie? Bo mnie się tak na chłopski rozum wydaje, że one powinny być w archiwum, owszem, ale jakiejś instytucji państwowej, jak to zwykle bywa z takimi historycznymi dokumentami. O ile to nie są zdjęcia, do których pan Pluciński ma prawa autorskie, to powinny być to zdjęcia, do których swobodny dostęp powinniśmy mieć my wszyscy - na przykład na wystawach w muzeum lub w bibliotece. Jeśli z kolei autor je na przykład od kogoś otrzymał, od innego fotografa, to chyba powinny być opisane imieniem i nazwiskiem od kogo - w miarę możliwości. Jakoś nie mogę sobie wyobrazić, że tak rzetelny badacz nie notuje pochodzenia zdjęcia. Bardzo proszę o odpowiedź i z góry dziękuję. I od razu uprzedzam ewentualne ataki - tylko pytam
6 października powinniśmy huczniej świętować, niż co jak niektórzy hipokryci świętują wstąpienie do unii.
W tym budynku na pierwszej fotce za brazowymi drzwiami (budynek MDK) na parterze po prawej stronie to był salon gier z automatami !!
Dokładnie 6 października 25 lat temu to : Ja sie Kurde Urodziłem hah :P
19:48 w czym ma racje z nie znajomości historii miasta? choćby kamienice na konstytucji Beniowskiego same sie nie rozwaliły kolej z infrastrukturą poszła jako odszkodowania za straty wojenne, o aparacie terroru pisać juz nie będę bo psełdo-intelektualna proletariacka młodzież tego nie zdzierży.
ja też pamiętam te stare, brązowe drzwi, fajnie oglądać te stare zdjęcia, kiedy świat był piękny, kiedy byłam dzieckiem
Gość • Czwartek [06.10.2011, 12:26] • [IP: 178.238.246.**] Daj sobie na wstrzymanie i nie podniecaj się, akurat gość z 11.31 ma rację.
pamiętam jak się stało za tymi brązowymi drzwiami jak się czekało na autobus, żeby nie marznąć heh
Kurcze czytam teksty Pana Plucińskiego z zapartym tchem i ciągle czekam na kontynuację!! Rewelacja!
Pomyślcie, gdyby zachowano stare budynki to miasto miało by piękny STARY RYNEK jak ma to miejsce w innych, miastach, a tak...wszędobylski beton.
Panie dr. dziekujemy za to, ze Pan nam dostarcza, tyle pięknych, prawdziwych, zapomnianych opowiesci o naszym mieście. Nikt tak nie umiałby nam tego przekazać. Dzięki Panu wiemy dużo ciekawych wiadomosci. Pozdrawiam !
Tych co umieją czytać i rozumieją to co czytają, zachęcam do wejścia na stronę Wikipedii. Wpisując na Google słowo" germanizacja". Ładny obrazowy opis procesu zaistniałego w przeszłości. Oraz na forum * - Germanizacja Pomorza Zachodniego. To dla przestrogi, abyście wiedzieli co was może czekać w przyszłości jeśli nie zmądrzejecie.
zdjęcie 1 to chyba dawny Miejski Dom Kultury, lata 90..
Po tych czasach zostały żywe wykopaliska: członkowie lub sympatycy SLD, dawni członkowie PZPR, jak pewna pani prowadząca szkołę, kiedyś na trybunie 1-majowej (dziś powinna zatem być najwyżej woźną swojej szkoły?!). Pozostała siateczka znajomości, zależności postesbeckich, powódeczkowych, z czasów gdy towarzysze łapali na siebie haki przy żłopaniu wódki. Oj, są społeczne skutki...takiego picia wódki.
oj to połączenie z krajem... wtedy szwankowało i teraz szwankuje. Przez tyle lat nic się nie zmieniło. Ani mostu, ani tunelu. Cały czas mówię : poaiążmy Karsibory, będziemy mieli most, a że statki do Szczecina nie popłyną... to może wreszcie ktoś się obudzi ? Dlaczego Gdańsk dostał pieniądze na tunele pod Martwą Wisłą a my nie możemy dostać pod kanałem ? w Warszawie mają tunel wzdłuż Wisły to jest dopiero ewenement
Zgadza się, tylko że Rosjanie dalej okupowali przez kolejne lata do 96 Świnoujście jak też inne miejscowości w których trzymali swoje bazy i o tym tu zapomniano dopisać.
szkoda, mozna bylo zachowac dawna zabudowe. Byloby na pewno ladniej, niz jest dzisiaj. Ale o tym nikt nie mysli - najlatwiej zrownac z ziemia a potem dac zarabiac prywacie na apartamentach.
SWINOUJSCIE POWINNO WRÓCIC DO NIEMIEC
ja też lubię oglądać stare zdjęcia, ale żeby odrestaurować te wszystkie stare budy, to więcej by kosztowało niż postawienie nowych, nie mówiąc jeszcze o kosztach utrzymania, popatrzyć można, ale jakby kto wlazł na te drewniane, spróchniałe schody, to od razu zmieniłby zdanie
W dolnym oknie jeszcze widać chyba " Solidarność"
Durnowaty ty jest IP:80, 245, 183, oj, mocno durnowaty