Był po temu najwyższy czas, ponieważ rzemiosło już dogorywało. Nie inaczej było w Świnoujściu. W początkach 1956 r. uchowało się tu już tylko 14 prywatnych warsztatów rzemieślniczych: 4 ślusarskie, 1 fryzjer, 2 zegarmistrzów, 1 elektryk, 1 radiotechnik. 2 fotografów, 2 szewców, 1 krawiec i 1 cukiernik. Obok owych oficjalnie zgłoszonych, usługi rzemieślnicze po cichu świadczyło w mieście kilkanaście osób, w tym kilku związanych ze spółdzielniami pracy i robiących tzw. „fuchy” po godzinach pracy. Ponieważ złagodniał wówczas stosunek do „prywaciarzy”, zaistniał więc klimat do odnowy niemal doszczętnie zniszczonego rzemiosła.

Na fali jak ją nazywano „odnowy”, już w końcu 1956 roku w Świnoujściu pierwszych trzech rzemieślników złożyło wnioski o uruchomienie zakładów, ale w następnym było już ich ponad 40 zgłoszeń. Kilku wyszło z likwidowanych spółdzielń, kilku prowadziło rzemiosło w powojennych latach i po przymusowej przerwie, ponownie je podjęło. Tak było n.p. z piekarzem panem Ignacym Lisiakiem. Dzięki temu „rzemieślniczemu odrodzeniu”, już w końcu 1957 roku otwartych było w mieście blisko 60 prywatnych zakładów rzemieślniczych, w tym m.in. 8 fryzjerskich, 11 krawieckich, 8 szewskich, 2 piekarnie, 4 zakłady fotograficzne , 6 ślusarskich i mechanicznych, 4 elektroinstalacyjne i cały szereg innych warsztatów różnych branż. Nową branżą usługową wówczas zgłoszoną, było elektryczne podnoszenie oczek w pończochach ( repasacja pończoch), założone przez panią Irenę Witkowską przy obecnej ulicy Wyszyńskiego, Albinę Sobocińska przy ulicy Wielkopolskiej, oraz Stanisławę Winkler z ulicy Piastowskiej. Branża ta, w miarę jak na damskich nogach przybywało nylonów i stylonów „puszczających oczka”, rozwijała się w latach następnych, a panie z maszynką przywracającą żywot pończochom, pracowały w wielu punktach miasta. Najwięcej było ich w centrum, zwykle w wydzielonych kącikach sklepów ( m.in. w „Jedynce”, „Jubilerze” w „Gazeli” i kilku jeszcze innych) .

Wspomniane na wstępie polityczne i ekonomiczne przemiany zaowocowały również ponownym ożywieniem prywatnego, drobnego przemysłu. Otwierające się perspektywy miasta jako ośrodka wypoczynkowego spowodowały uruchomienie kilku wytwórni wód gazowych przez przedsiębiorców: Zofię Peterską ( Armii Czerwonej ), Stanisława Mazurowskiego ( Żymierskiego 27 ), Henryka Bakuna ( Dzierżyńskiego 42 ). Równie popularne były przetwórnie i wędzarnie ryb, których aż 6 zarejestrowano i uruchomiono w samym tylko 1957 r. Wszystkie one produkcję opierały o świeże ryby łowione na pobliskich akwenach przez miejscowych rybaków. Oferowały one przede wszystkim wędzone śledzie, szproty, flądry czy miejscowy rarytas, jakim były węgorze. Do zakładów pracujących na rzecz letników i wczasowiczów zaliczyć też można było wytwórnię lodów Leonarda Czarneckiego na ulicy Marchlewskiego ( Kard. Wyszyńskiego ) , jak i wytwórnię kwasu chlebowego pani Władysławy Sadowskiej ulokowaną przy tej samej ulicy. O wytwórni tej a szczególnie o znakomitym kwasie chlebowym, jaki tam był tradycyjnym, domowym sposobem produkowany, jeszcze długie lata po zamknięciu z sentymentem wspominano. Niemal w zapomnienie odeszło, że również w owym okresie w Świnoujściu, prowadziła działalność wytwórnia mydła i płatków mydlanych, znajdująca się w dokładnie w centrum miasta, a mianowicie przy ulicy Armii Czerwonej 2 ( dzisiaj Armii Krajowej ). Rzadsza i związana tylko z naszym rejonem działalność, to uruchomiona wówczas w Przytorze przez A. Henkela wytwórnia płyt trzcinowych dla budownictwa.

Okres swoistego liberalizmu po 1956 roku, szybko się jednak skończył, a codzienne działania władz administracyjnych i politycznych, jako żywo znowu przypominać zaczęły stare stalinowskie wzorce. Tak jak niegdyś, ograniczano dostęp rzemieślników do materiałów i surowców, a władze fiskalne wykorzystywały każde formalne potknięcie „prywaciarzy”, by zastosować rujnujący go domiar. Znów zaczęły rosnąc świadczenia podatkowe i różnorodne formy obciążeń finansowych. I tak jak dawniej, rzemieślnik musiał znowu "kombinować", by nabyć surowce na czarnym rynku, ukrywać prawdziwe dochody, bądź też przekupywać podatnych na pieniądze i prezenty urzędników.

Duża chłonność rynku spowodowana chronicznymi brakami w zaopatrzeniu ludności w całym okresie PRL, sprzyjała jednak w tamtym okresie rozwojowi rzemiosła i drobnego przemysłu. Żadne, mniej lub więcej dokuczliwe działania władz procesu tego nie były w stanie już zatrzymać. W Świnoujściu, popyt na usługi i produkcję rzemieślniczą z racji stale rosnącej wówczas zamożności mieszkańców i tysiącom wczasowiczów i kuracjuszy, był również niezwykle silny. Powstawały więc z czasem coraz liczniej nowe zakłady usługowe odpowiadające potrzebom rynku. Dostrzegalny już wtedy rozwój motoryzacji spowodował powstanie po obu stronach miasta wielu warsztatów mechaniki samochodowej i usług motoryzacyjnych; wzrost liczby telewizorów i urządzeń techniki w gospodarstwie domowym wywołał z kolei rozwój usług w tej branży. Wzrost zamożności mieszkańców zaowocował podażą usług bardziej luksusowych, świadczonych w salonach fryzjerskich i kosmetycznych, warsztatach jubilerskich i złotniczych. Takie usługi w siermiężnym okresie budowania „podstaw socjalizmu” w latach 50-ych ubiegłego wieku były nie do pomyślenia.

Od autora: Na tym odcinku chcę zawiesić, ale nie zakończyć publikowanie historii naszego rzemiosła. Jej kontynuacja i zakończenie nastąpi po sezonie letnim, we wrześniu. Obecnie, na naszej stronce przypomnę inne tematy związane z historią miasta, które zainteresują także naszych letnich gości. J.P.

źródło: www.iswinoujscie.pl