POGODA

Reklama


Wydarzenia

Dr Józef Pluciński • Poniedziałek [21.02.2011, 06:42:13] • Świnoujście

Tawerny, knajpy i restauracje Świnoujścia cz. 4

Tawerny, knajpy i restauracje Świnoujścia cz. 4

Neon reklamujący lokale gastronomiczne Świnoujścia, sfatygowany jak ta gastronomia.(fot. Andrzej Ryfczyński )

Rozwijającej się w pierwszych powojennych latach, niezwykle intensywnie sieci prywatnych zakładów gastronomicznych, towarzyszył też równie intensywny rozwój placówek handlu prywatnego i rzemiosła. Mimo znacznych trudności w komunikacji i transporcie, pozwoliło to na zapewnienie zamieszkałym tu osadnikom polskim znośnych mimo wszystko warunków życia.

W latach 1948 – 50, te realia zaczęły się jednakże mocno zmieniać. Miało to związek z procesami zachodzącymi w skali kraju. Już w 1947 roku rozpoczął się sterowany przez rządzącą lewicę proces rugowania z życia gospodarczego elementów uznawanych za kapitalistyczny przeżytek i nagonka na „prywaciarzy”. W czasach zapoczątkowanej wówczas słynnej „bitwy o handel”, pod pretekstem walki ze spekulacją likwidowano sektor prywatny w handlu, rzemiośle, gastronomii. Narzędziem były dotkliwe kary finansowe i tzw. domiary. Prywatnym przedsiębiorcom odmawiano nabywania lub wynajmowania pomieszczeń, drobiazgowo egzekwowano wszelkie przepisy porządkowe, drastycznie podniesiono podatki i opłaty. Wobec opornych lub po prostu niewygodnych, tu w strefie nadgranicznej stosowano nawet nakaz opuszczenia miasta i powiatu, bez możliwości odwołania się.

Podjęte działania okazały się niezwykle skuteczne. Już w czerwcu 1949 roku ówczesny starosta powiatowy, składając sprawozdanie z działalności swego urzędu stwierdził: Na czynnych w minionym okresie 49 prywatnych placówek gastronomicznych, zostało zlikwidowane 40, co wpłynęło dodatnio na zmniejszenie pijaństwa i warcholstwa w powiecie. Likwidacja placówek prywatnych, daje możności rozwojowe placówkom uspołecznionym …
Co zatem pozostało po tej „bitwie” w świnoujskiej gastronomii ? Wielu ówczesnych restauratorów po likwidacji zakładów wyjechało „do Centrali” ci którzy pozostali, zatrudnili się w pozostałych, społecznych „placówkach zbiorowego żywienia” lub też szukało zatrudnienia gdzie indziej. Dla przykładu podam, że dwaj znani gastronomicy Stefan Sitarz i Stanisław Kleczewski, na czas jakiś znaleźli zatrudnienie w miejscowym Prezydium PRN.

A zakłady ? Większość ich została zlikwidowana, niektóre przekształcono w punkty zbiorowego żywienia, absolutnie deficytowe i po pewnym czasie zostały również zamknięte.

Tawerny, knajpy i restauracje Świnoujścia cz. 4

Musiejki zamieniona na jadłodajnię, w kilka lat potem została rozebrana. (fot. Archiwum autora )

Kilka przejęła miejscową PSS, a między innymi kawiarnię „Obywatelską”, bar Musiejki, na rogu Placu Wolności i obecnej Armii Krajowej, restaurację „Bałtyk” późniejszą „Europę” przy Placu Stalina ( dziś Plac Rybaka). Wkrótce jednak gospodarzem niemal całej gastronomii stała się państwowa firma, co i rusz zmieniająca nazwę i podporządkowanie. Oszczędzę czytelnikom ich wymieniania. Niezależnie od ich nazwy wszystkie bez wyjątku lokale „jechały na deficycie”, na co wpływ miały m.in. centralne normatywy określające receptury, technologię, ceny. Jakość restauracyjnego jedzenia zeszła na psy. Aby utrzymać się w normowanej cenie, obniżano po prostu jakość składników. Królowały więc „obiady popularne” bigos, mielony, grochówka, kaszanka czasami płucka i tylko kucharz wiedział, co klientowi do talerza trafiało. Owo „zbiorowe żywienie” faktycznie wódą a rozwodnionym piwskiem stało.

Mimo wzrostu liczby mieszkańców związanym z budową bazy rybackiej i powolnym rozwojem miasta w latach 50-ych i 60-ych ubiegłego wieku, gastronomia po ciosach zadanych podczas „bitwy o handel” nie mogła się podnieść. W mieście działało zaledwie kilka lokali o zasłużenie najgorszej opinii. W śródmieściu był to bar „Centralna”, wielce zasłużona rozpijania przy Armii Czerwonej, „Europa” przy Placu Stalina ( Plac Rybaka ), bar „Morski” na rogu Hołdu Pruskiego i okrutna mordownia „Przystań” na Barlickiego. Ówczesna gastronomia była ulubionym tematem interpelacji radnych, prasowej krytyki i kontroli przeróżnych komisji społecznych. Rzec by można, że ich krytyka była bezpiecznym wentylem zmniejszającym społeczne niezadowolenie. Typowym przykładem było spostrzeżenie komisji kontrolującej kawiarnię „Obywatelską” w 1953 roku: „ W bufecie prócz piwa, wina i dwóch półmisków śledzi marynowanych nie było nic do jedzenia, a dyrektor WZG po linii zaopatrzenia tym wypaczeniem się nie interesuje”. Na dobrą sprawę nikt tych uwag krytyki poważnie nie traktował.

Po roku 1958, kiedy to miasto ponownie złapało rozwojowy wiatr w żagle, uruchomiono jeszcze „Jantar” na Placu Słowiańskim, sławną później „Hotelową” przy hotelu „Bałtyk”, wyremontowano bar „Wenecja” na Grunwaldzkiej i „Neptun” przy Placu Wolności. W latach 1958 – 59 otwarto też dwa, na owe czasy luksusowe lokale, a mianowicie w dzielnicy nadmorskiej „Albatros” w śródmieściu „Gryfię”.

Tawerny, knajpy i restauracje Świnoujścia cz. 4

Załoga kelnerska restauracji „Albatros”, 1967 r. (fot. Andrzej Ryfczyński )

Upowszechniły się także kawiarnie, potępiane niegdyś, jako ośrodki drobnomieszczańskiego stylu życia. Na obecnej ulicy Monte Cassino otwarła swe podwoje „Niezapominajka” ( późniejszy „Bim-Bom” ), w dzielnicy nadmorskiej PSS –wska „Parkowa” w pozostałościach dawnego Domu Zdrojowego. W wyniku współdziałania PSS i Powiatowego Domu Kultury powstała też kawiarnia „Teatralna” mająca statutowe ambicje nie tylko pijania kawy i mocniejszych trunków ale też prowadzenie działalności kulturalnej, wieczorków tanecznych, wystaw itp. Różnie z tym bywało, ale próby czynione były. Całkiem udanie mariaż działań kulturalnych i gastronomicznych realizowany był we wspomnianej „Parkowej” w której to, dzięki współpracy z „Estradą” i nieodżałowanej pamięci panem Jackiem Nieżychowskim, udało się w latach 1967 – 70 zorganizować, w cyklu „Z piosenką non stop” koncerty takich wykonawców jak Czesław Niemen, Helena Majdaniec, Kasia Sobczyk, Karin Stanek i wielu, wielu jeszcze innych.

Tawerny, knajpy i restauracje Świnoujścia cz. 4

Występ Czesława Niemena w kawiarni „Parkowa”. (fot. Andrzej Ryfczyński )

Świnoujskie, coraz liczniejsze już lokale gastronomiczne, szczególnie te przewidziane dla klienteli bardziej zamożnej i gości zagranicznych, stały się niemal od początku swego istnienia, miejscem działania tzw. półświatka. W godzinach popołudniowych i wieczornych stoliki i miejsca barowe „Albatrosa”, „Gryfii” czy „Hotelowej” za cichą zgodą kierowników, obsiadały adeptki najstarszego zawodu świata. Dodam, że próby wypraszania ich z lokali doprowadzały do zbiorowych skarg w dyrekcji WZG a nawet u władz politycznych. Charakterystycznym zjawiskiem w wymienionych świątyniach ówczesnej gastronomii, byli też młodzi ludzie wyręczający NBP w wymianie obcych walut na polskie złotówki, nazywani potocznie „cinkciarzami”,. Podobnie jak wspomniane wyżej bezpruderyjne panie, w lokalach tych „cinkciarze” kontaktowali się ze swymi potencjalnymi klientami gośćmi zagranicznymi. O tych sprawach zamierzam w najbliższym czasie napisać więcej.

Tawerny, knajpy i restauracje Świnoujścia cz. 4

Restauracja „Jantar” na Placu Słowiańskim. Na pierwszym planie budowa rozebranego już pomnika.(fot. Andrzej Ryfczyński )

W nowych warunkach działania powstawały też prywatne przedsiębiorstwa, kafejki, punkty małej gastronomii, kioski. Do działalności powrócił m.in. znany z pierwszych powojennych lat pan Stanisław Sitarz, który na obecnej ulicy Bohaterów Września uruchomił restaurację „Bałtycką” słynącą z dobrego jedzenia, jakie tam serwowano. W jego ślady poszli inni i kilka lat później prywatna gastronomia stanowiła liczącą się konkurencję dla tej uspołecznionej.

Lata 70-te i 80-te to okres bardzo szybkiego rozwoju dziwolągu właściwego tamtym czasom a mianowicie zakładów ajencyjnych. Były one w gruncie rzeczy przedsięwzięciem prywatnym, ale działającym pod parasolką jednostki uspołecznionej. Były to zwykle PSS lub WZG ale z czasem doszlusowały też „Pomerania”, „Gromada” a nawet PTTK. Jako lokale agencyjne działały z reguły niewielkie zakłady gastronomiczne, bary, pijalnie, jadłodajnie itd. Niektóre, jak np. bar piwny „Homar” na ulicy Grunwaldzkiej ciszyły się dobrą opinią i wzięciem u klienteli. We wspomnianym barze, nie tylko że piwa nie rozcieńczano, ale dbano, by było schłodzone i w czystych kuflach. Co też było niezbyt powszechne, daniom garmażeryjnym nadawano odpowiedni smak, zawartość i wygląd. Prowadzący lokal ajent dbał nadto o właściwe zachowania klientów, zatrzymując sprzedaż piwa w momentach, gdy atmosfera na sali stawała się zbyt gorąca. Egzekwował też używanie bezpłatnej toalety, co wówczas w tego typu lokalach należało do rzadkości.

Na tej części zamknąć chcę i tak już długi cykl poświęcony naszej gastronomii, chociaż długo by jeszcze można o tym prawić. Zarysowana w ostatnim odcinku rzeczywistość, wraz ze zamianami panującego w Polsce systemu politycznego i gospodarczego odeszła do historii. Zastąpiła ją całkowicie nowa, ponoć kapitalistyczna. Piszę „ponoć”, bo tu i ówdzie coś z tamtych, minionych czasów jeszcze zostało. No ale nie od razu Kraków zbudowano.

Tawerny, knajpy i restauracje Świnoujścia cz. 4

Rozbiórka „Żeglarskiej” – symbol odejścia do niebytu pewnego okresu w dziejach świnoujskiej gastronomii. (fot. Andrzej Ryfczyński )

Ponieważ ten temat i związane z tym pokrewne, przygotowuję w rozszerzonej nieco wersji do kolejnego tomu „Gawęd o moim mieście”, wdzięczny będę za wszelkie uwagi i informacje z tym i pokrewnymi związane.

źródło: www.iswinoujscie.pl


komentarzy: 84, skomentuj, drukuj, udostępnij

Twoim Zdaniem

Dodaj Komentarz

Dodając komentarz akceptujesz
Regulamin oraz Politykę prywatności.

Zauważyłeś błąd lub komentarz niezgodny z regulaminem?
 
Oglądasz 1-25 z 84

Zoe • Piątek [25.08.2023, 22:20:23] • [IP: 188.147.12.**]

Czy pracujac można oglosic upadlosc konsumencka? Today, I went to the beachfront with my children. I found a sea shell and gave it to my 4 year old daughter and said" You can hear the ocean if you put this to your ear." She put the shell to her ear and screamed. There was a hermit crab inside and it pinched her ear. She never wants to go back! LoL I know this is completely off topic but I had to tell someone! Jakie są możliwe drogi prowadzące do umorzenia zobowiązań w upadłości konsumenckiej?

Gość znajomy • Środa [28.11.2018, 19:54:07] • [IP: 77.253.51.**]

Kto pamięta Józefa Żardecki ego. Z kim on jeszcze grał.

Gość • Piątek [12.01.2018, 21:06:52] • [IP: 89.0.194.***]

A zeglarska, gdzie setka i galaretka smakowaly najlepiej? A co mamy teraz, lysych burakow i cpunow oraz cwaniakow zyjacych z ciemnych interesow i lewych papierosow. Zbieranina lumpow i penerow z calej Polski noi bandytyzm na dodatek w wykonaniu slynnych swinoujskich rodzin.

Adam Żardecki • Niedziela [19.03.2017, 23:40:26] • [IP: 178.36.97.***]

Dlaczego Lesna to Teksas bo w tym czasie gralem w TEKSASIE w latach 70 tych z Huszcza, Kowalczykiem, Witkiem i Wilim w trakcie dansingu wiechal na koniu KOKO z Miedzyzdrojow wysoki szczuply kierowca z PKSow dal wozakowi 100 zl.i pozyczyl konia na piec minut ja w tym czasie zagralem na gitarze melodie z filmu Bonanza od tej pory Lesna zostala TEKSASEM ajentem byla wtedy PANI OBIALOWA a po niej PAN MARIAN IPANI MARYLA.Dla KOKA gdy wchodzil na powitanie gralismy BAJA BONGO.Dlugo bym o tym pisal gdyz od lat 70 tych do 85 roku gralem w Swinoujsciu.W 1985 r. wyjechalem ze Swinoujscia na kujawy dalej gram zalozylem zespol Golf band koncertuje w kraju i zagranica ciagnie mnie do Swinoujscia gdyz tam sie wychowalem koncertowalem 6 marca w ADMIRALE dla gosci z Niemiec i Holandi.Pod koniec marca bede z koncertem w san.Energetyk w kaw.SCALIANO Pozdrawiam stara gwardie klezmerow muzyk, kompozytor ADAM ZARDECKI Golf band Adam & One

Gość • Niedziela [12.03.2017, 22:51:40] • [IP: 86.184.149.**]

Fama była przy amfiteatrze tam były super balety i królowało disco !! Pamietam miałam 16 lat i nie chcieli mnie wpuścić 😞

Gość • Niedziela [12.03.2017, 22:38:55] • [IP: 86.184.149.**]

Fama, Parkowa stary Albatross, Scandia, Ewa to były knajpy teraz nie ma gdzie nawet nóżka zakręcić.

Gość • Wtorek [27.01.2015, 14:27:02] • [IP: 31.128.13.***]

Bardzo zależy mi na podaniu adresu dawnej kawiarni" FAMA", byłam tam kiedyś i niestety nie wiem gdzie to było. Chciałabym się dowiedzieć co tam jest teraz.

Manys • Sobota [28.05.2011, 20:17:33] • [IP: 99.255.160.**]

Cwierc wieku mieszkam na stale w Kanadzie, pamietam te wszystkie lokale, bylem niedawno w S-ciu i co szok, zostal tylko sentyment bo reszta zostala albo zniszczona albo przerobiona na jakies badziewie-wiele zmienilo sie na dobre, ale prawdopodobnie bulo brak prawdziwego gospodarza w tym czasie jak wszystko marnowali-pozdrawiam

Gość • Niedziela [27.02.2011, 21:59:44] • [IP: 178.238.251.***]

Teksas to bardziej adekwatna nazwa niż Leśna.

Gość • Niedziela [27.02.2011, 18:14:14] • [IP: 83.20.186.**]

Kto pamięta skład zespołu z, , Albatrosa" z lat 70-tych ?

Gość • Niedziela [27.02.2011, 18:03:26] • [IP: 88.156.235.***]

to zwracamy sie z oficjalna prosba do portalu iswinoujscie o utworzenie dzialu o historii miasta ??

Andrzej • Niedziela [27.02.2011, 14:53:24] • [IP: 93.159.42.***]

Popieram portal o starym Świnoujściu mieszkałem w tym pięknym mieście od 1950 r.do 2002r.Chętnie wrócę wspomnieniami do tamtych lat.

Maślankiewicz • Niedziela [27.02.2011, 12:11:08] • [IP: 83.18.83.***]

A Teksas to chyba nie Teksas tylko Leśna, co?

Gość • Sobota [26.02.2011, 22:07:32] • [IP: 88.156.234.***]

114, 226, tak o wielkiej i wspanialej Oazie prawie zapomniano.Szkoda ze niedawno ten obiekt zburzono. o

Gość • Sobota [26.02.2011, 22:01:57] • [IP: 88.156.234.***]

228, wspomina, 22 02 godz, 11:33.

Gość • Sobota [26.02.2011, 19:46:39] • [IP: 95.129.226.**]

"OAZA" to było coś - wszyscy tam bywaliśmy!

Gość • Sobota [26.02.2011, 17:32:07] • [IP: 92.42.114.***]

Zapomnieliście Państwo o Kawiarni" OAZA", tam pod koniec lat 70-tych chodziłem dosyć często, bo tam przychodziła taka fajna dziewczyna, która po latach. .. została moją żoną.

Gość • Sobota [26.02.2011, 05:52:39] • [IP: 92.42.119.***]

a pijalnie piwa popielska kto pamieta

Gość • Piątek [25.02.2011, 23:23:36] • [IP: 95.129.228.***]

A jakoś nikt nie wspomina o kawiarni i sezonowej restauracji"TWIERDZA", znajdowała się w tej pięknej /największej/niestety zburzonej twierdzy, prowadził ją pan Witold Tychowski.

Gość • Piątek [25.02.2011, 23:14:26] • [IP: 95.129.228.***]

Bobrecki nie grał w lokalach, nie pamiętam też grającego Waldka Buczyńskiego za to świetnego saksofonistę Zygmunta Piskorza a w teatralnej grał i śpiewał/na fajfach/J.Sito/prawdopodobnie jeszcze gra/, łezka się kręci na wsdpomnienie, byliśmy tacy młodzi i piękni."Teatralna" to była młodzieżowa kawiarnia, spędzało się czas kulturalnie na tańcach i narkotyki były nieznane i doszczęścia niepotrzebne...

Gość • Piątek [25.02.2011, 21:47:35] • [IP: 80.245.190.**]

Byla tez kawiarnia FAMA.

J. Pluciński • Piątek [25.02.2011, 21:41:01] • [IP: 80.245.191.***]

Szanowni Czytelnicy, jestem mile zaskoczony reakcją na" knajpiany" cykl. Dziękuję za zrozumienie, że nie byłem w stanie wszystkich lokali, zespołów itp przedstawić. To jest temat na obszerną nawet prace magisterską. Wypowiedzi Czytelników dały mi bogaty materiał, który wykorzystam w kolejnej książce. Pomysł powołania portalu Stare Świnoujście jest znakomity ! Deklaruję udział i współpracę. Pozdrawiam serdecznie. J.P.

Gość • Piątek [25.02.2011, 21:33:00] • [IP: 80.245.180.**]

W sasiednich Miedzyzdrojach grupa zapaleńców obecnych i byłych mieszkanców pare lat temu załozyła stronke internetową www.gb-history.piczo.com. Super sprawa tysiace zdjęć Starych Mjów, mnóstwo wspomnień, podstronki ludzi którzy nazwali się Chuliganami z Mjów.Mają Zloty, Spotkania. Wielu z nich mieszka dzis poza Miedzyzdrojami w Kanadzie, Austri, Szkocji, Niemczech, Szwecji.Ale to co ich łączy to miłoś do swojego rodzinnego miasta, nostalgia za Starymi Dobrymi Czasami. Czemu nie zrobic czegoś takiego u Nas w Swinoujsciu? Pomysł godny naśladowania...

Gość który to pamięta • Piątek [25.02.2011, 21:29:00] • [IP: 79.184.170.***]

Za czasów komuny w takich lokalach rządziła lokalna mafia: szatniarz kontrolował wejścia ludzi i handlował spod lady - Marlboro, Kenty itp., od niego zależało, czy jakaś, , panienka" wejdzie, czy nie. Cynkciarze zaczepiali gości przy wejściu, każdy chciał zarobić. Ku..., złodziej i milicjant zawsze trzymali się razem, takie to były czasy...

Gość • Piątek [25.02.2011, 18:37:19] • [IP: 212.242.202.***]

Wpis został usunięty ze względu na złamanie prawa lub regulaminu serwisu przez użytkownika/Admin

Oglądasz 1-25 z 84
■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344 ■ Wiesz o czymś o czym my nie wiemy? Napisz! kontakt@iswinoujscie.pl lub wyślij mms na numer 602 657 344
■ Uprzejmie informujemy, że w poniedziałek 7 i 8 października zmianie ulegają godziny otwarcia biura Karty Wyspiarza. Wszystkich chętnych do odbioru karty lub wypełnienia wniosku zapraszamy w godzinach od 8:00 – 14:00. ■ Punkt zbiórki rzeczowej dla powodzian w sportowej MDK przy ul. Matejki 11 będzie działał w dni robocze od 8.00 do 14.30 do 30 września 2024 r. W celu pozostawienia darów należy najpierw zadzwonić pod nr telefonu 91 321 59 49. ■ AKTUALIZACJA KOMUNIKATU: Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Świnoujściu potwierdził przydatność wody do spożycia z wodociągu „Granica-Wydrzany” na odcinku ul. Chrobrego obejmującym budynki przy ul. Chrobrego 19, 21, 26 i 28 ■