W jednej z bocznych uliczek w dzielnicy nadmorskiej, na budynku, w którym mieści się dyrekcja świnoujskich Uzdrowisk, umiejscowiona jest niewielka tablica o dość banalny wyglądzie. W otoczce stylizowanej na laurowy wieniec, znajduje się portret- płaskorzeźba i lakoniczny podpis: Feliks Nowowiejski 1877 – 1946. Dodatkowa informacja, budynek z tablicą znajduje się na ulicy noszącej także imię Feliksa Nowowiejskiego. Nasuwa się pytanie skąd w tym mieście taka fascynacja osobą tego kompozytora ? Bo wiedzieć trzeba, że to nie są jedyne przejawy więzi z kompozytorem. Kurant na wieży zegarowej dawnego ratusza, obecnie Muzeum Rybołówstwa, trzy razy w ciągu doby wygrywa melodię refrenu „Hymnu do Bałtyku”, będącego kompozycją Feliksa Nowowiejskiego. Jako ówczesny gospodarz budynku tego wyboru dokonałem świadomie, by motyw „Póki kropla jest w Bałtyku, polskim morzem będziesz Ty…” rozlegał się każdego dnia nad miastem i portem. Tu w Świnoujściu, żaden inny motyw muzyczny, chyba by lepiej nie pasował.
Ta więź Feliksa Nowowiejskiego z miastem nad Świną, ma swoje historyczne uzasadnienie i postaram się to ukazać. Najpierw jednak zdań kilka o tym wybitnym muzyku i kompozytorze, wielkim patriocie, w którego życiu był niewielki, ale znaczący dlań i jego twórczości epizod świnoujski.

Feliks Nowowiejski urodził się w 1877 r. na Warmii. Jako młody człowiek uzyskał bardzo dobre wykształcenie muzyczne, które to w powiązaniu z talentem i pracą, uczyniły zeń wybitnego muzyka odtwórcę, dyrygenta i kompozytora. W swej twórczości i działalności społecznej, funkcjonował on na swoistym pograniczu polsko-niemieckim. W okresie, kiedy nie istniała jeszcze niepodległa Polska, zdobywał uznanie jako muzyk w środowiskach niemieckich muzyków, w Olsztynie czy Berlinie. Pracował jako organista w berlińskich kościołach, był nawet kapelmistrzem w orkiestrach wojskowych. Czuł się jednak Polakiem i dawał temu wyraz swą twórczością. Jego kompozycją jest stworzona w 1910 r. muzyka do głęboko patriotycznej Roty, której słowa napisała Maria Konopnicka i wiele innych utworów związanych z polską tradycja czy folklorem. W naszym mieście, poraz pierwszy znalazł się kompozytor w 1912 r., gdy spędzał tu kilkutygodniowy urlop zatrzymując się prawdopodobnie w domu, na którym zawieszona jest tablica. Nie ulega też wątpliwości, że właśnie tu, gdzie tak żywą była i jest legenda zatopionego w Bałtyku miasta Winety, kompozytor poznał ją i uległ jej czarowi. W kilkanaście lat potem, ten motyw stał się bowiem wiodącym w jego operze zatytułowanej Legenda Bałtyku.

W kolejnych latach, muzyk spędzał urlop także w Świnoujściu, gdzie w 1914 roku zastał go wybuch I wojny światowej. W tradycji rodzinnej Nowowiejskich pozostała nawet opowieść, trudno powiedzieć na ile prawdziwa, że pod zarzutem szpiegostwa został wtedy nawet na kilka dni internowany. Nastąpiło to w wyniku denuncjacji jakiegoś przechodnia, który uznał go za rosyjskiego szpiega, słysząc jak rozmawia po polsku. Tego rodzaju zdarzeń było wtedy więcej.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, artysta poświęcił się pracy kompozytorskiej, społecznej i pedagogicznej, stając się jednym z wybitniejszych patriotycznych działaczy w Wielkopolsce. M.in. w 1919 roku skomponował pieśń „Hymn do Bałtyku”, której refren wygrywa dziś kurant z ratuszowego zegara. Zmarł już po II wojnie, w 1946 r. Mimo wielkiej spuścizny muzycznej, kompozytor nie jest jeszcze doceniany na miarę swego talentu i znaczenia. Jest więc sprawą ze wszech miar dobrą, że właśnie w Świnoujściu została pamięć o nim ocalona, a jego osoba wyeksponowana. A może uda się zorganizować w Świnoujściu, co jakiś czas, dni muzyki Feliksa Nowowiejskiego ? I nie musi to być żaden festiwal czy inna Karuzela. Warunki mamy doskonałe jak mało które miasto. Pomieszczenia, w tym także przyjazne kulturze kościoły, szkoła muzyczna, doskonała kadra nauczycieli muzyków i uzdolniona młodzież, a wreszcie wspaniała orkiestra Marynarki Wojennej. Cóż więcej trzeba na początek ? Władzo od kultury pokręć głową i sięgnij trochę do kieszeni !

Nie udało mi się ustalić autorstwa tablicy, ani też kto i kiedy o jej zawieszeniu zdecydował. Jak zawsze, za wszelkie informacje będę wdzięczny. Piszmy razem historię naszego miasta !

Dr J. Pluciński

źródło: www.iswinoujscie.pl