Przypomnijmy sobie jak zawsze początki miasta. Był to XVIII wiek. Do budowanego portu i osiedla, ściągali z różnych stron osiedleńcy, zwabieni perspektywą nowego życia i królewską obietnicą otrzymania bezpłatnej działki budowlanej, materiału na wzniesienie domu i wolności podatkowej. Ten ludzki strumyczek nie był zbyt wartki, jako że w 1765 roku, kiedy powstająca tu osada otrzymała prawa miejskie, liczba jej mieszkańców kształtowała się w granicach 800 osób. Była to zbieranina ludzi z różnych rejonów monarchii pruskiej, ale też ze szwedzkiego Pomorza, różnych państewek niemieckich, a nawet z Holandii, Szkocji czy ówczesnego zaboru rosyjskiego. Byli to zwykle ludzie energiczni, odważni, ale nie aniołowie. Niejednokrotnie poprzednie miejsce pobytu opuszczali w sytuacji, nazwijmy to przymusowej. Na nowym miejscu, w garnki sąsiadom nie zaglądali, byli tolerancyjni, a niezbyt skorzy do podporządkowana się urzędowym rygorom czy pomysłom. Tak to charakteryzował to przysłany tu wówczas ze Szczecina urzędnik: „Świnoujście jest jeszcze małe, ale ma w pełni miejskie stosunki, a mieszkańcy ambicje i nie może się rozwijać jeśli braknie mu widoków na przyszłość”. W innym miejscu, ów urzędnik określał ich, jako złośliwych, krnąbrnych i o zgrozo, nie szanujących zarządzeń burmistrza. Mówiąc dzisiejszym żargonem, prawdopodobnie nie dawali oni sobie „wciskać” każdego pomysłu, w urzędowej głowie zrodzonego.
W półtora wieku później, po kataklizmie II wojny światowej, przybywający tu polscy osadnicy, stworzyli także społeczność o podobnych cechach, odważnych, tolerancyjnych a nie pochwalających wszystkiego, co tworem urzędniczego móżdżku było. I póki co tę cechę krytycyzmu i samodzielności myślenia, można w naszym społeczeństwie także widzieć i podziwiać. I za to możemy szanownemu Geniusowi loci być wdzięczni.

Przyznać jednakowoż trzeba, że tak w XVIII wieku, jak i po II wojnie, a również i obecnie, chciejstwo a pazerność, też w tym mieście gościły i jak ów Genius loci są ponadczasowe. W 1753 r. zniknął z miasta ówczesny tymczasowy burmistrz Weissenberg wraz z kasą miejską, bo czuł się niedopieszczony finansowo. W 1946 r. też do czegoś takiego doszło, a i w czasach nam współczesnych, z ratusza dochodziły wieści o próbach dokonania, delikatnie mówiąc, korekty podziału dochodu narodowego. A jeśli już jesteśmy w 1946 roku, to jeszcze jedna opinia o realiach miasta. By nie daj Boże nie być posądzonym o jakieś polityczne aluzje, podkreślam, że cytuję tekst napisany przez ówczesnego sekretarza KP Polskiej Partii Robotniczej w Świnoujściu, Stanisława Langiewicza : „niektórzy urzędnicy urządzili się tak, że oprócz swych posad mają sklepy czy inny handel. Ci ludzie mają z czego żyć. Przeciętny obywatel, żołnierz, marynarz, czy milicjant mogą tylko myśleć o tym (…) Powietrze jest tu w Świnoujściu zatrute egoizmem szczególnie u tych, którzy przybyli aby się tylko wzbogacić. Tworzą tu nową kastę burżujów”. No i jeszcze jedna opinia o niektórych ojcach miasta z tamtych lat, zawarta w protokole pokontrolnym z maja 1946 roku: „pracę traktują oni jako dodatek i osłonę do dla posiadanych ponad 15 restauracji i sklepów ( to są fakty, a dochodzenie wykazałoby więcej ), co rozgorycza szczególnie osadników wojskowych, podkopuje zaufanie szarego człowieka do uczciwości i bezstronności urzędów”.

Daleki jestem od czynienia lekkomyślnych porównań realiów miasta sprzed ponad sześćdziesięciu, laty z dzisiejszymi. Przecież obecnie rządzący miastem to jak wynikało z materiałów wyborczych, stadko aniołów, a ten czy ów to nawet archanioł. Nigdy jednak nie jest wiadomym, co ów Genius loci wywinie.
Jego obecność można odnaleźć jeszcze w jednej sprawie. Od zarania dziejów, nad miastem unoszą się opary alkoholu. Jak pisał niemiecki historyk Burkhardt w odniesieniu do 1741 r., gorzelnicy i browarnicy nie mieli tu co prawda własnego cechu, ale byli nader silnie reprezentowani. W parędziesiąt lat potem, produkcją alkoholu zajmowało się już 26 osób, w tym 3 senatorów (ówczesny odpowiednik członka Zarządu Miasta), 5 piekarzy, 8 kupców, aptekarz i nawet inspektor podatkowy oraz muzykant miejski. Obok licznej grupy, zawodowo tym się trudniących, w każdej niemal kuchni pędzono jakiś trunek, może niezbyt dobry, ale nadający się oficjalnie na domowy użytek. I co ważne, można go było sprzedać załogom statków. W kilkadziesiąt lat później, Teodor Fontane tak pisał o Świnoujściu i jego mieszkańcach: „Miasto było na tyle piękne, na ile brzydkie. Ta przeciwstawność odnosi się także do zamieszkujących tu ludzi. Jak w każdym portowym mieście było tu sporo takich, którzy dzień w dzień, byli pod działaniem rumu czy araku, obok tego zaś ludzie w pełni duchowego potencjału”.
Nie inaczej było także przed ponad półwieczem. Już w początkach 1946 r., ówczesny Pełnomocnik Rządu RP na obwód Uznam – Wolin, meldował o pladze opilstwa i bimbrownictwa drążącej miasto. Bimber obok słoniny, był walutą obiegową znacznie mocniejszą niż ówczesna złotówka. Za kilka kanistrów tego eliksiru, od Rosjan został ponoć kupiony stateczek, który jako „Piast”, pierwszy połączył w grudniu 1945 r. Świnoujście ze Szczecinem.

Upłynęło kolejne, prawie czterdzieści lat i w latach stanu wojennego, gdy na kartki była też gorzała, słowo „pędzić” kojarzyło się niemal wyłącznie z czynnością produkowania tzw. samogonki, czyli alkoholu, wytwarzanego domowym sposobem, głównie z cukru, zboża, ziemniaków. Byli tacy specjaliści, o których mawiano, że płyn ten nawet z nogi stołowej potrafili popędzić.

W kilkanaście lat później po siermiężnym socjalizmie nie pozostało ani śladu, a Świnoujście znów gorzałą, a piwem stoi. Nie ma uliczki bez wyszynku, że o piweczku na każdym niemal rogu ulicy nie wspomnę. Jeszcze przed kilku laty, miasto kojarzyło się też bardziej z możliwością nabycia taniej gorzały na „Adlerach”, niż z najpiękniejszą ponoć plażą.

A i dzisiaj chyba, o atrakcyjności turystycznej miasta, więcej niż błękitne flagi, decyduje możliwość nabycia w przygranicznym Skay’u, dobrego, a taniego alkoholu. No więc jest coś na rzeczy z tym Genius loci czy nie?

źródło: www.iswinoujscie.pl