Zabraniał on uprawiania żebraniny pod karą chłosty, ale też na możniejszych nakładał określone opłaty i świadczenia na rzecz biednych. Decyzja ta, tak ponoć rozjuszyła miejscowego karczmarza Schmidta, że publicznie lżył on władze miejskie. Zasilił w ten sposób i to znacząco, fundusz pomocy biednym, ponieważ został ukarany bardzo dotkliwą wówczas grzywną 10 talarów. Jak widać, na władzę nie opłacało już wtedy w grodzie nad Świną psioczyć, nie mówiąc już o innych formach jej znieważania. Pruski porządek miał też swoje dobre, szczególnie dla władzy, strony. Wracając zaś do meritum sprawy. Przez wiele lat obywatele miasta opłacali swego rodzaju podatek w wysokości od trzech fenigów do dwóch groszy, na specjalny fundusz pomocy biednym. Nadto, w knajpach, tawernach i różnych publicznych miejscach, obowiązkowo znajdować się musiały puszki, do których gromadzono dobrowolne datki na ten sam cel. Najhojniejsi byli ponoć marynarze, klienci domów „pod czerwoną latarnią”, takich ówczesnych agencji towarzyskich, których w Świnoujściu, także wówczas nie brakowało.

W grudniu 1803 roku świnoujski magistrat uchwalił już właściwy „Regulamin opieki nad ubogimi”, który określał obowiązki gminy w zakresie opieki nad bezdomnymi, biednymi i sierotami. Ustalano w nim też wielkość podatków i świadczeń na ten cel. Ponieważ nie były to kwoty duże, a biedoty i wtedy nie brakowało, stąd możliwości gminy były bardzo ograniczone. W tej sytuacji, bardzo ważną rolę odgrywały różnorodne, prywatne fundacje i legaty, których w wypadku Świnoujścia nie brakowało. W oparciu m.in. o te środki, w 1860 r. utworzono tu dwie pierwsze ochronki dla ubogich i bezdomnych przy dzisiejszej ulicy Staszica, a w 30 lat potem, podjęto decyzję o wybudowaniu nowego, większego domu dla ubogich. Ostatecznie, przedsięwzięcie zakończono dopiero w listopadzie 1900 r. Przed I wojną zamieszkiwało w nim około 60 pensjonariuszy, ale w okresie wielkiego kryzysu, w 1929 już ponad 120. Ośrodek ten jako dom starców egzystował praktycznie do 1944 roku.
Działalność i skuteczność wspominanych fundacji dobroczynnych była bardzo różna. Trwałą, istniejącą do dziś pamiątką filantropijnej działalności pewnej bardzo bogatej świnoujskiej damy, jest budynek dzisiejszego Liceum Katolickiego. Oddano go do użytku w 1906 r. jako Dom Sierot. Środki na jego budowę i utrzymanie pochodziły z fundacji, powołanej ostatnią wolą pani konsul Emilii Heyse, zmarłej w 1899 r.

Na przełomie XIX i XX w. istniało w mieście jeszcze wiele innych fundacji wspierających np. ubogie dziewczęta, początkujących, zdolnych muzykantów, sieroty po zmarłych na cholerę, sieroty po marynarzach itd. Los tych fundacji przesądziła wielka inflacja w początkach lat 20-tych, kiedy to cena znaczka pocztowego dochodziła do kilku miliardów marek, a po bochenek chleba chadzano z walizką pieniędzy. Z dnia na dzień, zgromadzone środki straciły dokumentnie na wartości. Przetrwała tylko wspomniana Fundacja Heyse-Nitsche powołana do życia przez hojną a a w prywatnym życiu skąpą panią.

Tak gwoli informacji warto wiedzieć, że przed blisko 80 laty w okresie tzw. wielkiego kryzysu, w Świnoujściu, liczącym około 20 tysięcy mieszkańców, notowano 1100 bezrobotnych. Służby socjalne rejestrowały nadto 410 inwalidów wojennych, 170 pensjonariuszy domu starców, 180 dzieci wymagających specjalnej troski. W tych warunkach, nie obyło się również bez szeroko zakrojonych akcji filantropijnych, podejmowanych także z udziałem miejscowych gmin wyznaniowych. Kościół katolicki prowadził m.in. ochronkę dla dzieci i jadłodajnię, parafie ewangelickie noclegownię dla bezdomnych, dom dla nieuleczalnie chorych i również tzw. garkuchnię. Oczywiście, działania te nie były w stanie w istotny sposób zatrzeć skutków wielkiego kryzysu gospodarczego. Koniunktura wróciła później, w latach 30-tych, niestety w powiązaniu z wielkim programem rozbudowy bazy marynarki wojennej.
Żyjemy w mieście, które poziomem życia odbiega znacznie od przeciętnej krajowej i to na plus. Zawdzięcza to korzystnemu dla nas przygranicznemu i nadmorskiemu położeniu. Ciągną więc tu niemal każdego dnia tysiące zachodnich sąsiadów pozostawiających jakieś tam pieniądze. Z nadejściem sezonu letniego, z coraz większym tłokiem motoryzacyjnym przychodzi oblężenie miasta a w szczególności jego dzielnicy nadmorskiej przez tłumy spragnionych słońca i rozrywek mieszkańców interioru. Oczywiście też nie za darmo. I tak rośnie nam dobrobyt. Ta względna zamożność, nie może nam jednakowoż przesłaniać faktu, że biedy ci u nas również dostatek.

Wysiedliliśmy ją wprawdzie poza miasto, zamknęli w gettach na Modrzejewskiej, czy ”u Albertów”, bo bieda jest nieestetyczna. Miasto nam wszak pięknieje a widok biedy i nieszczęścia to piękno zakłóca. Na swój sposób sytuacja sprzed ponad 200 laty powtarza się. Obok młodych, energicznych ludzi sukcesu, mamy starszych, nieporadnych, którym coś kiedyś się nie powiodło. Szokujący niegdyś widok osoby grzebiącej w śmietniku, już nie robi na nas większego wrażenia. Stwierdzamy wręcz: „jego wybór”. A poza tym istnieją przeróżne instytucje, opiekuńcze, dobroczynne, świeckie, kościelne, miejskie i państwowe. Na pierwszy rzut okiem wszyscy się biedą zajmują. Skąd zatem tyle jej jest ?
Głównym celem napisania tego eseju było przedstawienie fragmentu historii miasta. Refleksja odnosząca się do współczesności nie ma na celu stawiania komukolwiek zarzutów, to tylko przypomnienie istnienia zjawiska, skłonienie do zastanowienia.

źródło: www.iswinoujscie.pl