Od chwili kiedy zatonął kilka wieków temu jeszcze nikt nie zbadał tego wraku. Rybackie sieci wielokrotnie zaczepiały o wrak pochodzący prawdopodobnie z przełomu XVIII-XIX wieku. Kilka lat temu rybacy łowiący w jego pobliżu w swoich sieciach odnaleźli przedmioty pochodzące z pokładu zatopionej jednostki. Były wśród nich deski i cynowe miski, lecz na powierzchnię udało się wciągnąć jedynie książkę. W chwilę po wyjęciu z wody kartki książki rozpłynęły się po jej powierzchni, a w sieciach pozostała jedynie okładka. Odtąd tajemnicza jednostka zalegająca na głębokości około 80 metrów pod powierzchnią morza nazywana jest „Książkowcem”.

Zbadania wraku, na prośbę Centralnego Muzeum Morskiego podjęła się Marynarka Wojenna. W ekspedycji wezmą udział nurkowie głębokowodni z Dywizjonu Okrętów Wsparcia 3 Flotylli Okrętów oraz z Ośrodka Szkolenia Nurków i Płetwonurków. Wyprawa na owiany legendą obiekt podwodny jest ekspedycją skomplikowaną, ale niesie ze sobą wiele oczekiwań związanych z odkryciem kolejnej tajemnicy Morza Bałtyckiego.

Jak mówi kierownik prac podwodnych – kmdr ppor. Robert Szymaniuk z dowództwa 3 Flotylli Okrętów, „…do każdego tego typu zadania nurkowie przygotowują się inaczej. Rzeczywiste warunki panujące na dnie poznajemy dopiero po dojściu na miejsce zalegania badanego obiektu. Po dokładnym określeniu ułożenia wraku przystępujemy do ustawienia okrętu bezpośrednio nad nim. Następnie badamy rejon pracy za pomocą sonaru i pojazdu podwodnego. Dopiero gdy mamy pełny obraz sytuacji podwodnej w bezpośrednim sąsiedztwie i na samym wraku – na obiekt schodzą nurkowie. Ze względu na ciśnienie panujące na tej głębokości mogą oni pod wodą przebywać jedynie przez około 40 minut. Po tym czasie każdy z pary nurków przechodzi w komorze dekompresję (trwającą około sześć godzin), a po raz kolejny do wody może wejść dopiero po dobie od zakończenia dekompresji.”

W operacji badawczej użyty zostanie nowoczesny sprzęt do prac podwodnych, między innymi zdalnie sterowane pojazdy podwodne FALCON (których praca pod wodą nie jest ograniczona czasowo). Dzięki nim wykonane zostaną dokładne wizualne oględziny wraku. Bez specjalistycznego sprzętu inspekcja wraku zalegającego na tak dużej głębokości trwałaby wiele tygodni. Przekazywane na pokład okrętu obrazy z kamer pojazdów podwodnych będą na bieżąco analizowane przez pracowników Centralnego Muzeum Morskiego, którzy podobnie jak w przypadku poprzedniej ekspedycji (http://www.mw.mil.pl/index.php?akcja=archiwum&years=2009&months=&id=19382) zostaną zaokrętowani na czas wyjścia na okręcie ORP „Lech”. Wydobyte przez nurków przedmioty i elementy samego wraku (wytypowane przez pracowników CMM) zostaną następnie przekazane Muzeum do analiz i dalszych badań.

ORP „Lech” wychodzi w morze w poniedziałek – 17.08.2009 r. o godzinie 8:30.

ORP „Lech” to uniwersalny, duży okręt ratowniczy. Jego głównym zadaniem jest udzielanie pomocy załogom zatopionych okrętów podwodnych. To jedna z niewielu tego typu jednostek na Bałtyku, która może prowadzić długotrwałe operacje ratownicze, prace podwodne, badania dna morskiego, a także zadania patrolowe. Okręt może pomagać innym jednostkom na morzu, usuwać uszkodzenia, gasić pożary, ściągać z mielizny, holować oraz odkażać okręty i statki. „Lech” może prowadzić akcje poszukiwania i ewakuacji rozbitków oraz udzielać poszkodowanym natychmiastowej pomocy w ambulatorium okrętowym. ORP „Lech” stacjonuje na co dzień w Gdyni i wchodzi w skład Dywizjonu Okrętów Wsparcia, który jest częścią 3 Flotylli Okrętów. W latach 1998-2000 okręt został gruntownie zmodernizowany. Jednostka ta jest w pełni wyposażoną platformą do prowadzenia głębokowodnych prac nurkowych. Właśnie z tego typu okrętów nurkowie MW prowadzili wcześniej specjalistyczne operacje głębokowodne: poszukiwawcze, badawcze czy ratownicze. Okręt w czasie swojej dotychczasowej służby brał udział w wielu narodowych i międzynarodowych ćwiczeniach, takich jak: BOLD MONARCH 08, REKIN, PASSEX, COOPERATIVE VENTURE, BALTOPS, BALTIC PORPOISE, CROWN EAGLE, SORBET ROYAL, SAREX, SMER/MEDEX.

Por. mar. Piotr Wojtas
Oficer Prasowy
3 Flotylli Okrętów