W czasach nowożytnych podstawy talassoterapii, bo tak się zowie ten dział medycyny, stworzył angielski lekarz Richard Russel, który w 1750 roku opublikował rozprawę o leczeniu kąpielami z wody morskiej. Był on jednocześnie praktykiem, założycielem pierwszego w Europie, znanego do dziś kąpieliska Brighton nad Kanałem La Manche. W kilka lat potem po drugiej stronie Kanału, we Francji w Diepe, powstało kąpielisko. Również i ono cieszy się zasłużona sławą do naszych dni.
W Niemczech prekursorem stosowania kąpieli morskich był profesor medycyny na Uniwersytecie w Rostocku, Samuel Gottlieb Vogel. Według jego wskazań powstało pierwsze nad Bałtykiem kąpielisko morskie w Doberan ( Heiligendam ). Był to rok 1793. W kilkanaście lat potem w 1818 r. zorganizowane zostało kąpielisko w Putbus na Rugii Na naszą wyspę nowinki te dotarły z pewnym opóźnieniem i dopiero w 1824 roku zaowocowały otwarciem w 1824 roku kąpieliska morskiego w Świnoujściu. O okolicznościach jego powstania napiszę. W tym rozdzialiku interesuje nas technika kąpieli.

Otóż w ówczesnych kąpieliskach nie zażywano kąpieli na sposób dzisiejszy, w morzu. Było to uważane za nieobyczajne i zgoła przejaw niepoczytalności. Doświadczyło tego m.in. w 1814 roku kilku młodzieńców ze Świnoujścia, którzy w biały dzień, na nagusa na odludnej wówczas plaży baraszkowali w morzu. Wzburzyło to znajdujących się w pobliżu rybaków i w konsekwencji miejscowy sąd zastanawiał się czy umieścić kąpielowiczów w więzieniu czy w zakładzie dla umysłowo chorych.
Problemów takich nie miał marszałek Blücher, który ku powszechnemu zgorszeniu zażywał codziennie w adamowym stroju morskich, porannych kąpieli. Ale bohaterowi wojny z Napoleonem tę przypadłość darowano składając to dziwactwo na karb wojennych kontuzji głowy.
W morzu, poza kąpieliskami nie kąpano się zatem wcale, a w modnych „badach”, królowały przeróżne urządzenia, nazywane też „machinami kąpielowymi„ . Już w 1761 roku w Paryżu na Sekwanie pływało urządzenie składające się z dwóch łodzi połączonych systemem lin i sieci, między którymi pluskali się stosownie odziani delikwenci. Ponieważ dopuszczalne były kąpiele damsko - męskie ( wiadomo – Francja ), urządzenie to cieszyło się dużym wzięciem towarzystwa. Lata Rewolucji Francuskiej, postęp w tej dziedzinie, nad Sekwaną, na długie lata niestety zatrzymały.

W końcu XVIII wieku, podobne, już zmodernizowane nieco urządzenia, pokazały się w kąpieliskach niemieckich : Cuxhafen i Doberan. Zasada była podobna - dwie łodzie holowały między burtami skrzynię o pojemności około 2 metrów sześciennych, którą osadzano na płyciźnie. W takim podtopionym kojcu zażywano nakazane przez lekarza kąpiele. Ten sposób korzystania z leczniczych właściwości morza, nie był jednak zbyt długo zalecany, jako że „ na skutek poddania długotrwałemu kołysaniu, wywoływał chorobę morską”.

Bardziej stabilnym urządzeniem okazał się „statek kąpielowy”, poraz pierwszy wykorzystywany w 1821 roku w Wandorf. Był to stateczek mający pod pokładem 14 kąpielowych kabin, dla zażywania tak zimnych, jak i gorących kąpieli, z wody morskiej. Nad kabinami znajdowała się jadalnia oraz salon konwersacji towarzyskiej. Na otwartym pokładzie było miejsce wypoczynku na świeżym powietrzu. No i jeszcze jedno. Z pokładu kąpielowego prowadziła specjalna rampa i schodki do morza. Można było z ich pomocą, trzymając się linki, zanurzać się do głębokości 130 cm, w morzu. Dodatkową atrakcją statków kąpielowych było to, że w czasach, gdy obowiązywała zasada zdecydowanego rozdziału płci, tu wspólne przebywanie dam i dżentelmenów było dozwolone.
Opisane urządzenie było kosztowne, stąd też próby poszukiwania rozwiązań tańszych w eksploatacji, jak np. tratwy kąpielowe, opisane już łodzie itp. Były to jednak tylko jednostkowe rozwiązania, mało wygodne i niezbyt dochodowe. Znacznie dłużej utrzymywały się rozpowszechnione w całej Europie, także i w Świnoujściu, wozy i wózki kąpielowe, stanowiące stały element każdej niemal, bałtyckiej plaży. Wynalazcą tej, kolejnej „kąpielowej machiny”, był Anglik Beniamin Beale. Ów wynalazek to dwukołowy wóz zabierający 6-ciu kąpielowiczów, wciągany do morza przez dwa konie. Z tyłu wózka znajdowały się schodki zejściowe, zakończone koszem i dodatkowo zabezpieczone linką asekuracyjną. Kosz służył jako kojec kąpielowy. Nad nim można było rozciągnąć namiot w kształcie krynoliny, by chronić kąpiące się, zwykle na nagusa damy, przed nieobyczajnym spojrzeniem ciekawskich panów. Technika kąpieli polegała na kucaniu w wodzie, 5 - 6 razy, w zależności od zaleceń medyka.
Ten angielski i francuski sposób kąpieli, na wybrzeże niemieckie dotarł w początkach XIX wieku i bardzo się rozpowszechnił. Około 1830 roku na uznamskich plażach było już z około 30 wózków i ich liczba stale wzrastała. Nie u wszystkich budziły one entuzjazm. W opisie z 1834 roku jeden z gości przekazywał, że w kąpielowym pudle czuł się „ jak wyprowadzane na spacer zwierzę”.

Duże wieloosobowe wozy, z czasem zastępowano jednoosobowymi wózkami, wciąganymi do morza przez kąpielowe służby. Było to takie skrzyżowanie rikszy z koszem plażowym. W końcu XIX wieku i te urządzenia zwolna zanikały, zastępowane już to swobodną kąpielą, już to przez różne budki i kabiny kąpielowe. Powszechnie też korzystano z tzw. łazienek morskich, pawilonów z wannami i basenikami, wypełnionymi wodą morską. Zmieniano tę wodę zwykle jeden raz w tygodniu, czystością zatem nie odbiegała ona od dzisiejszego Bałtyku.
Gdy zabrakło ochronnych namiotów i wózków, na straży obyczajności stanęła moda plażowa, która to będzie przedmiotem kolejnego eseju.

źródło: www.iswinoujscie.pl